قراردادهای تیپ فیدیک
نام فیدیک برگرفته از سر واژه های معادل فرانسوی عبارت international Federation of Consulting Engineers است که معادل دقیق فارسی آن فدراسیون بین المللی مهندسان مشاور است.
لغت فدراسیون در فرهنگ سیاسی و روابط بین الملل شخصیتی متشکل از هم پیمان شدن چند کشور می باشد که در امور داخلی خود، خود گردان و مختار هستند امّا در امور خارجی زیر نظر فدراسیون فعالیت می کنند. ریشه این لغت هم از واژه لاتین Foedus به معنای عهد و پیمان می باشد. با این توصیف می توان فیدیک را نهادی بین المللی متشکل از انجمن های ملّی مهندسان مشاور دانست که در امور داخلی و ملّی، خود مختار و در روابط بین المللی تحت نظارت فیدیک فعالیت می کنند.
مأموریت فیدیک بهبود بخشیدن فضای کسب و کار و گسترش منافع شرکت‌های مهندسین مشاور چه داخلی و چه جهانی منطبق با مسئولیت‌ها جهت تأمین خدمات کیفی و بهره‌مندی اجتماعی و محیط زیست است. عمده شهرت و اعتبار فیدیک بواسطه فعالیت در زمینه تبیین و تعریف قراردادهای صنعت ساخت و ساز در سطح بین الملل می باشد.
انواع تیپ قراردادهای فیدیک
در ادبیات فیدیک با دو واژه مواجه هستیم agreement و contract که هر دو به معنای قرارداد می باشد اما در جاهای مختلف کاربرد دارند.
در واقع در فیدیک agreement در موارد زیر کاربرد دارند:
- موافقت نامه مشاور/کارفرما( FIDIC Client/concultant model service Agreement)
- موافقت نامه مشاور جزء (FIDIC Sub-consultancy model service Agreement)
- موافقت نامه نمایندگی مشاور (FIDIC model Ropresentative Agreement)
- موافقت نامه مشارکت مشاوران ( FIDIC Joint venture Constraction Agreement)
فیدیک با توجه به روش‌های مختلف انجام پروژه، چهار تیپ استاندارد قراردادی را به شرح زیر تهیه و پیشنهاد نموده است.
فرم‌های کوتاه قراردادی (Short form of contract)
این مجموعه که بصورت یک کتاب سبز رنگ منتشر شده، بیشتر برای کارهای مهندسی ساده و تکراری و کوتاه مدت (مدت اجرای پروژه کمتر از شش ماه) و با مبالغ کم (مبلغ قرارداد کمتر از 15000 دلار) توصیه شده است. البته با توجه به نوع کار و چگونگی آن، می‌توان از این قرارداد برای کارهای با قیمت بالا هم بعضاً استفاده نمود.
شرایط پیمان برای ساخت (Conditions of Contract for Construction)
این مجموعه که بصورت یک کتاب قرمز رنگ منتشر شده، برای کارهای ساخت و مهندسی که طراحی آن توسط کارفرما یا نماینده او و مهندس مشاور انجام میشود، توصیه شده است. تحت این قرارداد، پیمانکار مسئولیت ساخت کارهایی را که طراحی آنها توسط کارفرما انجام شده است، را بر عهده خواهد داشت. به عبارت دیگر این تیپ برای کارهایی که طراحی کامل انجام شده و اسناد و مدارک پیمان تهیه شده، مناسب است. این نوع قراردادها در کشور ایران تقریباً می توان گفت شامل قراردادهای در قالب نشریه 4311 (موافقتنامه، شرایط عمومی و شراییط خصوصی پیمان) می باشد.
شرایط پیمان برای تدارک تجهیزات، طراحی و ساخت (Conditions of Contract for Plant and Design-Build)
این مجموعه که بصورت یک کتاب زرد رنگ منتشر شده، برای تهیه و تدارک کارهای مکانیکی و الکترونیکی و همچنین طراحی و اجرای کارهای ساخت و مهندسی تهیه و توصیه شده است. پیمانکار تحت این قرارداد طراحی و تدارک را طبق خواسته‌های کارفرما انجام می‌دهد.
شرایط پیمان برای پروژه‌های کلیدگردان (Conditions of Contract for EPC / Turnkey Projects)
شرایط پیمان برای پروژه‌های کلیدگردان، که بصورت یک کتاب نقره‌ای رنگ منتشر شده، برای زمانی که یک شرکت مسئولیت کامل طراحی و اجرای یک پروژه مهندسی را بر عهده می‌گیرد، توصیه شده است. تحت این نوع قرارداد، پیمانکار مسئولیت انجام کامل طراحی و ساخت و تدارک تجهیزات و تسهیلات را به نحوی که پروژه با گرداندن یک کلید قابل بهره برداری باشد، بر عهده دارد. این نوع قرارداد معمولاً به صورت مذاکره‌ای به پیمانکار واگذار میشود.
ویژگی های قراردادهای فیدیک
تعادل در ریسک (balanced risks)
اختصاص ریسک‌ها در قراردادهای فیدیک به طرفین بصورت منصفانه و منطقی است. وظایف و حقوق طرفین قرارداد نیز از تعادل خاصی برخوردار است و یک جانبه نیست. تعادل بین ظرافت حقوقی و امکانپذیری منطبق با اصول حقوق عرفی و مدنی Civil & Common Law وجود دارد.
پذیرفته شده (accepted)
این تیپ قراردادها شناخته شده و بصورت گسترده در سراسر جهان برای پروژه‌های صنعتی بکار گرفته میشود. بانک جهانی و بانک‌ها‌ی توسعه؛ نهادهای مالی جهت دادن اعتبار و وام استفاده از چنین قراردادهایی را لازم می‌دانند. شرایط این قراردادها در مراکز مهم داوری و دادگاه‌ها کاملاً شناخته شده است و فرآیند رسیدگی به دعاوی را تسهیل می‌کند.
موثر و شفاف (effective & transparent)
شفاف بودن متون، بکارگیری یک سری واژه و واژگان‌های حقوقی و فنی (Terminologies) که در تمام قراردادهای مدل تکرار شده است استفاده از آنها را آسان می‌سازد. البته، متون این قراردادهای تیپ با ادبیات خاصی نگاشته شده. فیدیک جایگزینی واژگان‌ها رامجاز نمی‌داند.
جایگزینی بندها (interchangeability of clause)
بندهای یک قرارداد را بسادگی می‌توان با بند تیپ دیگر جایگزین نمود. البته انجام این کار مهارت خاصی می‌خواهد چرا که شرایط بند جایگزین شده بایستی با شرایط بندهای دیگر پیش نویس منطبق باشد.
دارا بودن راهنمای قراردادها (publication guides for contract draft)
راهنمای استفاده از سه قراردادهای مدل زیرتهیه و منتشرشده که در آن به تشریح و توضیح بندهای آنها می‌پردازد و قبل از استفاده از پیش نویس‌های مزبور لازم است که از توصیه‌های ارائه شده در راهنما مطلع و آنها را بکار گرفت.
Conditions of Contract for Construction
Conditions of Contract for Plant & Design Build
Conditions of EPC/Turnkey Contract
انتشارات (publications)
قراردادهای مدل فیدیک انواع گوناگون دارد که بسته به موضوع قرارداد و طرفین زیربط مدل آن تعیین میشود. این قراردادهای مدل نیز با رنگ‌های مختلف مشخص می‌شوند. جهت کار با این پیش نویس‌های قرارداد تسلط به زبان انگلیسی و آشنا به متون قراردادهای خارجی دو شرط اصلی هستند.
به منظور آشنایی بیشتر با این مبحث و رسیدن به جواب سوالات خود و یا ارائه هر گونه انتقاد و پیشنهاد به بخش مشاوره آنلاین کارگشا مراجعه فرمایید.
منابع:
دپارتمان قراردادها و امور حقوقی سامانه جامع صنعت ساختمان.
