در اعماق هر ساختمان، فضای پنهانی از لوله ها، مخازن و تجهیزات وجود دارد که آسایش و سلامتی ساکنین را تضمین می کند. این فضا، موتورخانه نام دارد، جایی که علم و مهندسی با هم آمیخته می شوند تا گرمای زمستان، خنکی تابستان و آب گرم مصرفی را به ارمغان بیاورند. در این مقاله، انواع تاسیسات موتورخانه را معرفی خواهیم کرد. همچنین، در انتها، چند راهکار برای افزایش کارایی موتورخانه را شرح خواهیم داد.
طرز کار موتورخانه
موتورخانه یک فضای اختصاصی حاوی تجهیزات و تاسیسات مکانیکی و الکتریکی است که وظایف متعددی را بر عهده دارد، از جمله تامین گرمایش، سرمایش، آب گرم مصرفی و تهویه مطبوع. این موتورخانه از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر یک از آنها وظایف خاص خود را دارند. برخی از این اجزا عبارتند از:
-مشعل: تولید گرمای مورد نیاز آب را بر عهده دارد.
-چیلر: برای تولید سرمای مورد نیاز در سیستم استفاده می شود.
-دیگ بخار: این دستگاه برای ذخیره آب گرم مصرفی استفاده می شود.
-پمپ ها: برای گردش آب در سیستم گرمایش و سرمایش به کار می روند.
-لوله ها و اتصالات: این اجزا برای انتقال آب و گرما به سایر قسمت های ساختمان استفاده می شوند.
همه این اجزا با همکاری و هماهنگی با یکدیگر کار می کنند تا وظایف مختلف خود را در تأمین راحتی و امکانات مورد نیاز ساختمان انجام دهند. طرز کار موتورخانه به صورت زیر است:
- روشن شدن: عملکرد موتورخانه با روشن شدن ترموستات موتورخانه یا سیستم کنترل هوشمند آغاز می شود. وقتی که دما در فضای داخلی پایین تر از دمای تنظیم شده توسط ترموستات باشد، سیگنالی به دیگ آب گرم فرستاده می شود تا روشن شود.
- گرمایش: پس از روشن شدن، دیگ آب گرم شروع به کار می کند. دیگ با استفاده از سوخت مانند نفت، گاز یا برق، آب را گرم می کند.
- انتقال گرما: آب گرم یا بخار تولید شده از طریق لوله ها به رادیاتورها و فن‌کویل ها منتقل میشود. رادیاتورها و فن‌کویل‌ها به عنوان سیستم های توزیع گرما در فضای داخلی عمل می کنند. این اجزا حرارت را به فضای داخلی منتقل می کنند و باعث گرم شدن فضا می شوند.
- گردش آب: برای منتقل کردن آب گرم از دیگ به رادیاتورها و فن کویل ها، از یک پمپ سیرکولاتور استفاده می شود. پمپ سیرکولاتور آب را در سیستم موتورخانه به گردش در می آورد تا به رادیاتورها و فن کویل ها برسد و حرارت را منتقل کند.
- تنظیم دما: ترموستات نقش کنترل کننده دمای محیط را دارد. این دستگاه دمای فضای داخلی را نظارت می کند و در صورت رسیدن به دمای مطلوب توسط کاربر، سیگنالی به دیگ آب گرم می فرستد تا خاموش شود. این عملکرد به منظور حفظ دمای مطلوب در فضای داخلی و جلوگیری از افزایش بیش از حد دماست.
انواع تاسیسات موتورخانه و کارایی های آن
-
سیستم گرمایشی و سرمایشی
سیستم های گرمایشی و سرمایشی از مهمترین بخش تاسیسات موتورخانه هستند که از تجهیزات مختلفی تشکیل شده اند. از جمله: بویلر، چیلر و برج خنک کننده. بویلر یک تجهیز حرارتی است که برای گرم کردن آب به کار می رود. این تجهیز با استفاده از سوخت مانند گاز طبیعی، نفت، یا الکتریسیته، آب را به دمای مطلوب گرم می کند. بویلر‌ها معمولاً با راندمان بالا عمل می کنند که در حدود 78 تا 86 درصد است.
چیلر یک تجهیز سرمایشی است که برای سرد کردن آب به کار می رود. این تجهیز از طریق یک فرایند مبردسازی، حرارت را از آب جذب کرده و آب را به دمای پایین تری می رساند. برای دفع حرارت چیلر نیاز به برج خننک کننده است. این سیستم با استفاده از آب و هوا، حرارتی که در فرایند سرمایش آب توسط چیلر تولید میشود را دفع می کند.
یک نکته ای را مد نظر داشته بشید که در صورت استفاده از برج خنک کننده، قیمت آن باید به قیمت تاسیسات موتورخانه نیز اضافه شود.
-
سیستم آب گرم مصرفی
مخازن آبگرم یکی از اجزای مهم در تاسیسات مورتورخانه است و انتخاب نوع انها بستگی به عوامل متعددی دارد. یکی از انواع مخازن آبگرم مصرفی، مخازن دو جداره هستند. این مخازن دارای دو لایه جدا از یکدیگر هستند که بین آنها فضای خالی وجود دارد. این فضا به عنوان یک لایه عایق عمل می کند و باعث کاهش اتلاف حرارتی مخزن می شود. به همین دلیل، مخازن دو جداره در تاسیسات موتورخانه راندمان بالاتری نسبت به سایر انواع مخازن دارند.
مخازن کویل دار نیز از دیگر انواع تاسیسات موتورخانه هستند. در این نوع مخازن، یک کویل مخصوص درون مخزن قرار دارد که آب گرم یا بخار داغ از بویلر به آن می رسد. کویل باعث تبادل حرارتی بین آب گرم و آب لوله کشی شهری می شود و در نتیجه دمای آب لوله کشی شهری بالا میرود.
-
سیستم تهویه
تجهیزاتی مانند بوبلر، چیلر و منبع آبگرم و پمپ ها در سیستم های تهویه و خنک کاری مورد استفاده قرار می گیرند. این تجهیزات نقش مهمی در توزیع هوای سرد و گرم در ساختمان ها و تبادل حرارت آب سرد و گرم با هوا دارند.
انواع مختلفی از چیلرها موجود است. انتخاب نوع چیلر در تاسیسات موتورخانه بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع کاربری ساختمان، شرایط آب و هوایی و بودجه دارد. در صورتی که ساختمان مسکونی یا اداری باشد، چیلرهای جذبی می توانند به خوبی عمل کنند. در واقع آنها طی یک فرایند جذب حرارت آب را خنک میسازند. این نوع چیلرها برق کمتری مصرف میکنند و هم دیرتر خراب میشوند. همچنین، از لحاظ اقتصادی نیز می توانند مزیت خوبی داشته باشند. در طرف مقابل، چیلرهای تراکمی (کمپرسوری) از یک کمپرسور برای فشرده کردن و سرد کردن آب استفاده می کنند. این نوع چیلرها راندمان بالاتری دارند، اما در عوض مصرف برق بیشتری برای راه اندازی تاسیسات موتورخانه نیاز دارند.
-
سیستم تصفیه آب برای استخر
سیستم تصفیه آب برای حفظ کیفیت آب استخر و جلوگیری از ایجاد مشکلات بهداشتی بسیار مهم است. در واقع، این سیستم ها از انواع فیلترها استفاده می کنند تا آب استخر را از ذرات و آلودگی های معلق پاک کنند و بهداشت شناگران را تضمین کنند.
در مورد سیستم گرمایش و سرمایش استخر، سونا و جکوزی، دو تجهیزات مهم وجود دارند. برای گرمایش آب استخر، استفاده از دیگ یا بویلر معمول است. همچنین، برای سرمایش آب استخر، از چیلر برای تأمین آب سرد استفاده میشود.
نکته ای که باید به آن توجه شود، این است که نوع و ظرفیت تجهیزات مورد نیاز برای استخر، سونا و جکوزی بستگی به ابعاد فیزیکی این اماکن و تعداد استفاده کنندگان دارد. برای استخرهای بزرگتر و با تعداد شناگران بیشتر، تجهیزات و تاسیسات موتورخانه با ظرفیت بالا و قدرت بیشتر نیاز است.
-
سیستم سختی گیر
سیستم سختی گیر با استفاده از فیلترها و مواد جذب کننده، مواد معدنی را حذف و آب را به آب نرم تبدیل می کنند. اهمیت این سیستم در مورتورخانه بسیار بالا است. اولاً، با حذف کلسیم و منیزیم، رسوبات و آهک در تجهیزات و تاسیسات موتورخانه ها کاهش می یابد. چراکه رسوبات می توانند باعث کاهش عملکرد و خرابی تجهیزات شوند. با استفاده از سختی گیر، رسوبات در تجهیزات کاهش یافته و عمر مفید آنها افزایش می یابد.
ثانیاً، سختی آب باعث افزایش مصرف انرژی می شود. در صورت استفاده از آب سخت در تجهیزاتی مانند بویلر‌ها و چیلرها، رسوبات کلسیم و منیزیم بر روی سطوح داخلی تجهیزات تشکیل می شوند و باعث کاهش کارایی انتقال حرارت می گردند. این موضوع موجب افزایش مصرف انرژی برای گرمایش یا سرمایش آب میشود. بنابراین با استفاده از سختی گیر، میتوان قدم بزرگی درکاهش مصرف انرژی برداشت.
راه های افزایش کارایی موتورخانه
-
عایق سازی موتورخانه:
اطمینان حاصل کنید که تمام تاسیسات موتورخانه به طور کامل عایق کاری شده است. عایق کاری مناسب می تواند تلفات حرارتی را کاهش داده و کارایی سیستم را افزایش دهد. علاوه بر این عایق کاری باعث کاهش نیاز به مصرف سوخت برای حفظ دمای مطلوب در داخل موتورخانه می شود.
-
مراقبت و تعمیر دیگ:
دیگ موتورخانه نقش بسیار مهمی در گرمایش خانه و تأمین انرژی دارد. اما به دلیل خصوصیات خاصی که دیگ ها دارند، احتمال هدر دادن انرژی نیز در آنها زیاد است. یکی از راهکارهای مهم در صرفه جویی در مصرف انرژی در دیگ های موتورخانه، سرویس دوره ای دیگ است. این شامل تعویض پره ها، بازرسی و نگهداری منظم دیگ است. با انجام تعمیرات دوره ای تاسیسات موتورخانه، راندمان دیگ بهبود پیدا میکند و در راستای آن مصرف انرژی آن نیز کاهش می یابد.
-
سرویس و تعمیر مشعل:
مشعل موتورخانه باید به صورت منظم تمیز شده و تعمیر شود. چراکه رسوبات یا آلودگی ها می توانند باعث کاهش کارایی سوخت سوزی شوند. با تمیز کردن و تعمیر مشعل، میزان سوخت مصرفی در تاسیسات موتورخانه کاهش پیدا می کند.
-
تنظیم دقیق نسبت سوخت به هوا در بخش مشعل:
یکی از عواقب احتراق ناقص در مشعل تاسیسات موتورخانه، کاهش راندمان دیگ آبگرم است که باعث افزایش مصرف سوخت و اتلاف انرژی میشه. بنابراین اطمینان حاصل کنید که نسبت سوخت به هوا در مشعل ها بهینه است.
-
اضافه کردن دمپر به سیستم دودکش:
نصب دمپر در دودکش ها به منظور کنترل جریان گازهای خروجی از موتورخانه است. این کار باعث کاهش افت فشار و بهبود استحکام سیستم دودکش می شود.
جمع بندی
عایق بندی موتورخانه، تعمیر و نگهداری، تمیزی و تعمیر مشعل، تنظیم درست نسبت سوخت به هوا و اضافه کردن دمپر در دودکش ها، اقداماتی مهم هستند که عملکرد و کارایی تاسیسات موتورخانه را افزایش میدهند. با انجام اینکارها میتونید گامی مثبت در جهت کاهش مصرف سوخت بردارید
