شهر متراکم؛ خبری خوب برای محیط زیست
امروزه با وجود افزایش جمعیت شهرها با رشد بی رویه جمعیت روبرو هستند بطوریکه تا سی سال آینده سه چهارم جمعیت جهان در شهرها خواهند بود و شهر ها مصرف کننده بیشترین مقدار انرژی و تولید کننده بیشترین آلاینده ها خواهند بود.
در این مطلب می خواهیم بر این موضوع تمرکز کنیم که چگونه می توانیم شهرهایی طراحی کنیم که همراه با توسعه روز افزون و مصرف انرژی و منابع و تولید آلاینده ها و پسماند ها همچنان پایدار باقی مانده بی آنکه نسل های آینده را با خطر مواجه کنند.
راه حل در ساختن شهرهایی است که به صورت چرخه ای عمل می کنند یعنی از یک طرف تولید کرده و از طرف دیگر بازیافت کرده و زباله ها را کاهش می دهند و از منابع تجدید پذیر استفاده می کنند. برای رسیدن به این چرخه در شهرها باید یک مدیریت مصرف منابع بنا کنیم و برای اینکه این منابع را مدیریت کنیم باید شکل جدیدی از شهرسازی را به وجود بیاوریم.
فواید و امتیازات زندگی اجتماعی و وجود کاربری های متنوع در یک منطقه از شهر که همه اقشار اجتماعی را در قالب محله گرد هم می آورد باعث ایجاد شهری متراکم شده است بطوریکه این نوع از شهر منافع زیست محیطی زیادی را نیز به همراه دارد. زیرا باعث کم شدن مصرف انرژی و منابع شده و آلودگی کمتری نیز تولید می کند.
کمرنگ شدن ماشین شخصی در شهر متراکم
لازمه ایجاد یک شهر متراکم و مدرن این است که تک عملکردی بودن ساخت و ساز ها را کنار بگذاریم و سلطه ماشین شخصی را کمتر کنیم بنابراین لازم است که خیابان ها را طوری طراحی کنیم که در اختیار حمل و نقل عمومی و دوچرخه بوده و نیز مردم شهر را به استفاده از وسایل نقلیه عمومی تشویق کند.
شهر متراکم مراکزی را به وجود می آورد که در محل تلاقی شبکه های حمل و نقل عمومی ایجاد شده و فعالیت های متنوع را شامل می شوند این مراکز از ترکیب محله ها به وجود می آیند، خدمات و تجهیزات بسیاری داشته و دسترسی به آن ها نیز ساده است. پس بنابراین رانندگی کمتری برای تامین نیازهای روزانه انجام گرفته، ترامواها و اتوبوس های محلی موثر تر واقع شده و پیاده روی و پیاده راه ها لذت بخش تر می شود. این نوع برنامه ریزی راه بندان و ترافیک را کمتر می کند و نیز حس امنیت در فضاهای عمومی را بیشتر.
نمونه موفق پیاده محوری در هالیوود
محله محوری و هویت شهری در شهر متراکم
شهر متراکم می تواند هویت یک شهر را با اولویت دادن به محله محوری بازگرداند. زیر ساختار شهر متراکم به گونه است که می تواند فرهنگ های گوناگون و طبقات اجتماعی مختلف را در خود گرد آورده و بپذیرد. تا جایی همه در محیطی سالم و غیر آلوده زندگی کنند. اصل همجواری و نزدیکی کاربری ها، فضاهای عمومی، محیط زیست طبیعی و به کارگیری فناوری های نوین شهری می تواند یک زندگی شهری را به سرعت بهبود ببخشد.
ساخت و ساز چند عملکردی در شهر متراکم
در یک شهر متراکم ساخت و ساز ها به گونه ای طراحی شده اند که بتوان از همه امکانات آن ها جهت مصرف انرژی و امنیت محله ها استفاده کرد. طراحی شبکه ها و خیابان ها سرزندگی شهری را تشویق می کند. ساختمان ها معمولا به جای تک عملکردی بودن چند عملکردی بوده و از همه جوانب آنها بهره برداری می شود.
فضای سبز و محیط زیست غنی در شهر متراکم
فضای سبز بسیار و محیط زیست طبیعی در قالب باغ ها، پارک ها و درختان از جمله مواردی است که گرمای درون شهر را کم کرده و محیط شهر را لطیف و دلپذیر می کنند. درختان آلودگی صوتی را کاهش داده، آلودگی هوا را جذب کرده و آب ناشی از باران را جذب می کنند و مانع از بروز سیلاب می شوند. علاوه بر همه اینها از نظر روانی فضاهای سبز فشار های روحی را کم کرده و محیطی با نشاط تر به شهروندان عرضه می کنند.
تولید انرژی تجدید پذیر در شهر متراکم
در یک شهر متراکم نیروگاه های برق همزمان با تولید انرژی گرما نیز تولید می کنند که می توان برای تولید آب گرم ساختمان ها استفاده نمود. زباله ها و پسماند را در نیروگاه های ترموالکتریک محلی می توان سوزاند و سی درصد انرژی مورد نیاز یک محله را تامین کرد. با تولید برق از انرژی خورشیدی به وسیله پنل های خورشیدی، تولید انرژی از باد توسط توربین های بادی می توان از انرژی های تجدیدپذیر استفاده بهینه نمود.
بازیافت منابع در شهر متراکم
می توان از بازیافت زباله ها به عنوان کود شیمیایی استفاده کرده و از آب های خاکستری برای آبیاری جنگل و فضاهای سبز و پارک ها استفاده نمود. از تصفیه فاضلاب نیز می توان برای آبیاری و نیز تقویت سفره های آب زیر زمینی استفاده کرد. با وجود کمبود منابع آب ما مجبور به توسعه سیستم هایی هستیم که بتوانیم حداکثر بهره وری را از آن ببریم.
همه این امکانات و ساخت و ساز ها تنها زمانی میسر است که مشارکت شهروندی در جامعه معنا پیدا کرده، درک شده و مورد استفاده قرار گیرد. تا جامعه ای سالم، پویا و پایدار تشکیل شده و به همه نیاز های محلی پاسخ دهد. این راه حلی است که در بلند مدت جواب خواهد داد. مشارکت مردم کلید و راه حل تمام مسائل شهری است تا جایی که حتی می تواند شیوه زندگی را در شهر تغییر دهد.
جامعه باید از تکنولوژی ها و فناوری های نوین و هوشمند ارتباطی در شهر استفاده کند تا مشارکت مردم را جلب کند و شهروندان را با مسائل و پویایی شهر آشنا و درگیر کند. جامعه باید ارزش زیبایی و غرور هم بستگی و مشارکت اجتماعی را درک کند.
به جای ساختن شهرهایی که جامعه را بی هویت و با محیط زیست بیگانه می سازند باید شهرهایی ساخت که به جامعه و محیط زیست احترام گذاشته و این ها را پرورش دهد.
برگرفته از کتاب شهرهای پایدار اثر ریچارد راجرز
