انواع بلوک:
- بلوک سیمانی
- بلوک لیکا
- بلوک گچی
- بلوک پلی استایرن
- بلوک سفالی
- بلوک هبلکس
- بلوک پرلکس
بلوک سیمانی:
بلوک سیمانی به قطعاتی گفته می‌شوند که معمولاً برای ساخت ساختمان‌ها یا دیوارها یا سقف‌ها کاربر دارند. بلوک‌های سیمانی در اندازه‌ها و ابعاد و با مصالح متفاوتی بسته به نیاز ساخته می‌شوند البته در سال‌های اخیر آنها را در اندازه‌های استاندارد با ضخامت‌های استاندارد می‌سازند.
در ساخت این بلوک‌ها از سیمان پرتلند، شن، ماسه، آب به روش ریخته‌گری استفاده می‌شود و به کارگاه‌هایی که این نوع بلوک‌ها را تولید می‌کنند در اصطلاح عامه بلوک‌زنی گفته می‌شود.
بلوک لیکا:
بلوک های لیکا دسته ای از بلوک های سبک سیمانی می باشند در آن به جای سنگدانه های معمولی از سنگدانه های سبک رسی به نام لیکا استفاده می شود.
اصولاً واژه لیکا بر گرفته از عبارت Expanded Clay Aggregate Light به معنی دانه رس سبک منبسط شده است. این دانه ها از انبساط خاک رس در کوره های گردان با حرارتی حدود ۱۲۰۰ درجه سانتیگراد بدست می آیند. سنگدانه های لیکا دارای شکل تقریباً گرد و سطح زبر و ناهمواری هستند. رویه میکروسکوپی خارجی دانه ها دارای خلل و فرج ریز قهوه ای رنگ و بخش داخلی دانه ها دارای بافتی سلولی و سیاه رنگ می باشند. یکی از مهمترین فرآورده های لیکا در ایران بلوک های سبک لیکا است که از مخلوط سبک دانه ها با سیمان و آب بدست می آید برای حفظ سبکی این فرآورده ها، ریز دانه طبیعی از بتن حذف شده و محصول نهایی دارای تخلخل بالاتری نسبت به بتن نیمه سبک می گردد. ویژگی های منحصر به فرد این نوع از بلوک ها اعم از وزن کم، هدایت حرارتی پائین، افت صوتی مناسب، مقاومت در برابر آتش، دوام و پایداری شیمیایی سبب گسترش کاربردهای این سنگدانه های مصنوعی در ساخت انواع بلوک های سبک و دیگر کاربردهای مربوط به صنعت ساختمان گردید.
بیشتر بخوانید: اجرای جان پناه
بلوک گچی:
بلوک های گچی به شکل مکعب مستطیل و دارای سطح کاملا صاف و موازی همدیگر هستند که دارای فاق و زبانه بوده و به راحتی این بلوک ها در حین کارگذاری در هم قرار می گیرند. ملات بین آنها چسب مخصوصی است که از مخلوط گچ است و پس از مصرف کاملا همرنگ سایر قسمت های تخته های گچ می شود.
این نوع بلوک ها را می توان با استفاده از مواد رنگی مطابق با الزامات این استاندارد، رنگی تولید کرد. برای اینکه اختلاف نوع تولید و کاربرد انواع بلوک گچی را از یکدیگر تمیز بدهند آنها را با رنگهای مختلف تولید می نمایند.
بلوک پلی استایرن:
بلوک های پلی استایرن (فوم سقفی) مدتی است که برای ساختمان سازی در اکثر نقاط کشور و در آپارتمان های بلند به دلیل سبکی و کم هزینه بودن مورد استقبال انبوه سازان قرار گرفته است. وزن هر قطعه بلوک سیمانی که در ساختمان سازی به کار می رود، ۱۵ کیلوگرم است، در حالی که وزن بلوک های یونولیتی بسیار ناچیز است و تا اندازه بسیار زیادی موجب پایین آوردن وزن ساختمان می شود.
مشخصات بلوک های پلی استایرن (فوم سقفی):
- عرض بلوک از 50 تا 70 سانتیمتر.
- طول بلوک از 1 تا 2 متر.
- ارتفاع از 10 تا 30 سانتیمتر.
- چگالی از 12 کیلوگرم بر متر مکعب تا 30کیلوگرم بر مترمکعب.
- قطر میلگرد زیگزاگ از 4 تا 6 میلیمتر.
بلوک سفالی:
این آجر همان آجرهای رسی سوراخ شده به طور افقی است. این آجرها برای بخش های غیر فشاری یا دیوارهای بدون تحمل فشار به کار می رود.
این نوع دیوارچینی در ساختن تیغه‌های جداکننده داخلی، دیوارهای پیرامونی غیر باربر و … کاربرد دارد. با توجه به تُرد و شکننده بودن آن نباید در دیوارهای باربر استفاده شود.
نکات مهم خرید:
در بازار بلوک‌ها معمولاً بر اساس ضخامت آنها نام برده می‌شوند. مثلاً تیغه 10 سانتیمتر یا 15 سانتیمتر (ضخامت 15 یا 10). قابل توجه است که بلوک‌های با ضخامت 7 و 9 سانتیمتر هم نیز در بازار موجود است.
در هنگام خرید باید دقت شود که رنگ بلوک‌ها یکنواخت و سطح آن بدون ترک و آلوئک باشد، گوشه‌های بلوک کاملاً قائم باشند. همچنین با توجه به وجود بلوک‌های سفال در ابعاد گوناگون، باید ابعاد کامل بلوک مورد نیاز توسط خریدار برای فروشنده مشخص می‌شود تا قیمت آن به صورت دقیق مشخص گردد. همچنین با توجه به اینکه هزینه حمل معمولاً چشمگیر است باید ظرفیت کامیون‌های مختلف نیز در هنگام سفارش در نظر گرفته شود. برای انتخاب قیمت میبایست تعداد بلوک‌های معرفی در متر مربع برآورد گردد (با توجه به ابعاد موجود در بازار) و قیمت هر مترمربع ملاک مقایسه قرار گیرد. لازم به ذکر است، که بعضاً به علت کیفیت پایین دستگاه های تولیدکننده یا متریال بدون کیفیت ضخامت تیغه‌های آن را بیشتر در نظر می‌گیرند که باعث ازدیاد وزن می‌گردد.
بلوک هبلکس:
هبلکس به یک نوع بتن متخلخل می گویند که در ساختمان ها قابل استفاده و کاربرد دارد. مقاومت فشاری بالا و وزن پایین از مزایای هبلکس است. لوله گذاری و سیم کشی ساختمانی که در آن از هبلکس استفاده شده به راحتی انجام می پذیرد، چون هبلکس به راحتی توسط اره برش خورده و میخ و پیچ به راحتی در آن فرو می رود. مقاومت بالای هبلکس در مقابل آتش بسیار مورد توجه قرار گرفته است. عایق بسیار مناسب حرارت و صدا از محسنات هبلکس است. با توجه به قانون جدید تصویب شده که عایق کاری ساختمان را در نظر گرفته چنانچه از هبلکس برای دیوارها استفاده گردد، دیگر نیاز به عایق کاری مجدد نیست.
بلوک پرلکس:
پرلکس PERELEX یکی از انواع بلوک های بتنی سبک سلولی با نام اختصاری CLC است. این بلوک از دوغاب ماسه بادی و سیمان که با فوم مایع مخلوط می گردد، تشکیل شده است. به همین دلیل به آن فوم بتن نیز می گویند.
پرلکس دارای دانسیته ای حدود 700kg/m3 است و به دلیل اینکه دانسیته آن از آب سبک تر است، روی آب شناور می ماند.
بلوک پرلکس دارای ابعاد زیر است:
طول : 60cm
ارتفاع : 25cm
ضخامت : دارای 3 ضخامت 10cm-15cm-20cm
پرلکس در دو نوع پلی استایرنی و بدون پلی استایرن تولید می گردد.(البته ضخامت 10cm فقط در یک نوع تولید می گردد) همچنین این بلوک، دارای فاق و زبانه جهت چفت شدن در یکدیگر است. به دلیل استفاده از قالب در تولید بلوک بتنی سبک پرلکس، دقت ابعادی آن بالا و فاقد اعوجاج است.
مهمترین مواد اولیه تشکیل دهنده این بلوک عبارتند از سیمان، ماسه( بادی)، مواد حباب ساز، آب و فوم. مقاومت فشاری این بلوک دیواری معمولا بیش از 25kg/cm2 است، که الزامات استاندارد ملی 7782 برای بلوک های غیر باربر را کاملا رعایت می کند.
اما مهمترین خصلت این بلوک، ضریب انتقال حرارت حدود 0.15w/m.k است که باعث می شود با استفاده از آن مبحث 19 انرژی در ساختمان مربوط به بحث دیوارچینی رعایت شود. همچنین به دلیل ساختار مجوف و حفره دار این بلوک ها، استهلاک صوت در آنها بالا بوده و نقش یک عایق صوتی خوب را ایفا می نمایند.
نکته مهمی که لازم به ذکر است، آن است که تخلخل و حفره دار بودن این بلوک از نوع بسته است. این بدان معناست که رطوبتی که به بلوک می رسد تنها به مقدار نسبتا کم جذب بلوک می گردد. لذا جذب آب آن پایین بوده و عمل سیمان کاری و کارکردن کاشی و سرامیک و … روی آن به راحتی انجام می گیرد.
همان گونه که می دانیم، در بسیاری از مصالح دیگر به هنگام آتش سوزی به دلیل آزاد شدن انرژی گاز در اثر حرارت، رفتار انفجارگونه ای از طرف مصالح اتفاق می افتد و دیوار تخریب می گردد؛ در صورتی که یکی از مزایای ارزشمند این بلوک آن است که به دلیل ساختار متخلخل آن، در هنگام آتش سوزی گازهای داخلی فرصت خروج از داخل آن را پیدا می کنند و این موضوع باعث می گردد بلوک تخریب نگردد.
نوع دیگری از بلوک پرلکس ،نوع فوق سبک پلی استایرنی است که در ساختار آن یک لایه پلی استایرن به ابعاد حدودی 3*25*45 سانتیمتر تعبیه گردیده است. مزیت این نمونه نسبت به نوع معمولی آن، سبک تر بودن(دانسیته حدودی 600kg/m3) است. اما در عین حال مقاومت مکانیکی آن پایین تر از نوع توپر معمولی است. همچنین به دلیل استفاده از دو متریال کاملا متفاوت در ساختار بلوک امکان ترک خوردن بلوک در حین اجرا نسبت به نوع توپر بیشتر است به همین دلیل در پروژه ها عمدتا استفاده از نوع اول (توپر) با دانسیته 700kg/m3 توصیه می گردد.
از دیگر مزایای چشمگیر این دیوار ، سرعت اجرای بالای آن است. به دلیل بزرگ بودن بلوک ها و در عین حال سبکی نسبی، سرعت دیوارچینی معمولا تا دو برابر مصالحی مانند آجر، سفال و لیکا نیز می رسد که این نکته، باعث صرفه جویی قابل ملاحظه ای در هزینه دیوارچینی می گردد.
اما همان گونه که هیچ مصالحی بدون عیب نیست، پرلکس نیز از این قضیه مستثنی نیست؛ انقباض یا جمع شدگی بلوک و همچنین امکان به وجود آمدن ترک های مویی پس از اجرا یکی از معایب عمومی بتن های سبک CLC و AAC است. این جمع شدگی در مورد پرلکس پس از تولید تا بازه زمانی حدود 20 روزه حدود 0.2 درصد (دو دهم درصد) است که به این معناست که پس از چیدن یک دیوار به ارتفاع حدود 3 متر محتمل است که بالای دیوار تا حدود 6 میلیمتر از سقف جدا شود(البته لازم به ذکر است که این انقباض در کلیه بتن های سبک اعم از هبلکس و … نیز وجود دارد و بهتر است در حین دیوارچینی ابتدا یک اتصال موقت بین دیوار و سقف انجام شود و پس از این که با گذشت حدود 4 هفته از دیوارچینی، بلوک ها به حد نهایی انقباض رسیدند اتصال نهایی دیوار به سقف انجام گردد.)
دستور العمل اجرای دیوار پرلکس
در اجرا و نصب پرلکس باید به نکات زیر توجه داشت:
1- بهترین ملات برای این بلوک ملاتی متشکل از “یک پیمانه سیمان، یک پیمانه پودر سنگ و سه پیمانه شن 03 است.
2- با توجه به جذب آب نسبتا پایین بلوک های پرلکس نسبت به بلوک های گازی (AAC)، زنجاب نمودن بلوک قبل از مصرف ضرورتی نداشته و فقط کافی است که سطح ملات گیر در مرحله نصب به خوبی خیس شود.
3- ضرورت دارد تا دو روز پس از انجام عملیات دیوارچینی، نسبت به آبدهی جهت گیرش ملات اقدام گردد. عدم آبدهی کافی باعث عدم استحکام ملات و جدایش بلوک از آن یا مشکلات دیگر می گردد.
4- مصرف ملات در حدود 5 میلیمتر تا 8 میلیمتر در هر رج مناسب است. استفاده از ملات با ضخامت بیشتر ضمن افزایش هزینه، باعث کاهش عایق بندی حرارتی و صوتی می گردد.
5- اگر چه امکان برش توسط اره های چوب بری معمولی وجود دارد، اما استفاده از اره برقی زنجیری می تواند سرعت و دقت اجرا را افزایش دهد. بدین منظور اره Makita 40-20-A که در شیارزنی و انجام عملیات تاسیساتی نیز به کار می رود، پیشنهاد می شود.
6- گاهی مواقع، به دلیل سفارش بالا و یا موجود نبودن دپو بار در موقع سفارش، ممکن است بلوک ها هنوز مقداری رطوبت داشته باشند که این موضوع باعث جمع شدگی یا انقباض بلوک خواهد گردید که به منظور اجتناب از این امر در هنگام دیوارچینی، پیشنهاد می گردد که چینش دیوار حدود 10 روز پس از تحویل بار انجام گردد که بر این اساس انجام عملیات اندود کاری سطحی دیوار نیز حتی الامکان دیرتر انجام خواهد گرفت.
7- به منظور اتصال دیوار با ستون یا اتصال دو دیوار متقاطع با هم استفاده از شاخک های فلزی به منظور بهبود اتصال پیشنهاد می گردد.
8- به منظور جلوگیری از ترک خوردن دیوار در محل اتصال به ستون، پیشنهاد اکید می گردد که از رابیتس استفاده شود.
9- در صورتی که بعد از اجرای بلوک ها ترک های موئی در دیوار مشاهده گردید، می توان با استفاده از درزگیرهای مخصوص بتن و یا چسب های مخصوص درزگیری آنها را پر کرد تا در نازک کاری خود را نشان ندهند و بهتر است از توری مرغی برای زیر کار قبل از نازک کاری استفاده شود.
تشخیص بلوک مرغوب از نامرغوب:
1- لبه های بلوک مرغوب باید محکم و سخت باشد، و اگر با دست لبه ها ی بلوک نا مرغوب را فشار دهید، حتما خرد می شود. که این به علت کمبود سیمان در ملات و یا عدم اختلاط سیمان با ماسه یا پوکه و یا آبیاری کم و یا نامناسب بلوک است.
2- بلوک محکم و درجه 1 اگر از ارتفاع حدود 1.5 متر روی زمین خاکی سفت بیفتد نباید، بشکند و یا از ارتفاع یک متری روی زمین بتنی بیفتد نیز نباید بشکند.( البته روی نری بلوک باید تست شود، که زاویه دارد و مقاومت بیشتری از خود نشان می دهد.)
3- بلوک های مرغوب رنگی یکدست و رو به تیره دارند(رنگ سیمان)، اگر متوجه رنگارنگی بلوک ها شدید، بدانید که یا ملات ها با میکسر هم نخورده است و یا اپراتور میکسر نسبت اختلاط را در هر نوبت، دلخواه می گیرد.
البته بعضی هم برای گول زدن عوام، از رنگ های مکمل سیمانی استفاده می کنند، که رنگ بلوک را به شدت به رنگ سیمان نزدیک می کند.
4- ضخامت یا گوشته بلوک برای مصرف کنندگان و تولیدکنندگان بسیار حائز اهمیت است. برای مصرف کننده هر چه قدر گوشته بلوک ضخیم تر باشد، بهتر است. ولی برای تولید کننده هرچه قدر گوشته بلوک نازک تر باشد، بهتر است. ولی ضخامت های استاندارد هم تعریف شده است، که برای بلوک های دیواری و تیغه ای و سقفی متفاوت است.
5- بلوکی مرغوب است که دانه بندی ای درشت و زمخت داشته باشد و بلوک نامرغوب دانه بندی ریز دارد، که استحکام این دو بسیار متفاوت است.
6- بلوک نامرغوب، بلوکی است که در ملات آن خاک باشد، که این خاک به مرور باعث عدم سخت شدن کامل می شود.
(موارد 5 و 6 را می شود از روی مصالح مصرفی کارگاه بلوک زنی تشخیص داد، البته برای افراد خبره از روی بلوک هم قابل تشخیص است.)
*برای خاک دار بودن مصالح می شود، مقداری ماسه را در یک لیوان شفاف ریخت و سپس آب به آن اضافه کرد، گل و خاک در ماسه کاملا رویت می شود، یک چهارم ماسه و سه چهارم آب.
7- آزمایشگاه مصالح ساختمانی: عملا کاری دشوار و زمان بر و نسبتا هزینه بر است، اما برای ساختمان های مهندسی و دقیق این بهترین راه است. به این صورت که مقاومت بتن را با کمک دستگاه هایی به دست می آورند.
منابع:
بلوک های جالبیه