برنامه ریزی موجی غلتان (Rolling wave planing) چیست؟

مقدمه

اغلب اوقات پیش بینی فعالیت های آینده یک پروژه با جزئیات آن وجود ندارد بنابراین معمولا برنامه ریزی در این پروژه ها به صورت مرحله ای انجام می شود. در حقیقت چندین موج برنامه ریزی در پروژه وجود دارد. و در طول مدت پروژه امواج بعدی می آیند و جزئیات بیشتری به برنامه پروژه اضافه میشود.در این راستا بهتر است در ابتدای برنامه ریزی پروژه، مایلستون های اصلی پروژه را برجسته نماییم.
متخصصین کنترل پروژه می باید به این نکنه توجه داشته باشند تهیه زمانبندی  کل پروژه  در ابتدای شروع کار با در نظر گرفتن جزئیات تمامی فعالیت ها ممکن است مفید نباشد  زیرا ممکن است بر اساس اطلاعات  فنی اجرایی از پروژه تدوین نشده باشد.
بی شک تهیه برنامه ریزی پروژه به منزله تهیه یک نقشه راه در اجرای پروژه می باشد که هدف اصلی آن رسیدن  به بهینه ترین  شاخص های کلیدی پروژه یعنی، زمان، هزینه و کیفیت است تا بتوانیم  کوتاه ترین زمان، کمترین هزینه و بالاترین کیفیت  را در پروژه شاهد باشیم. ما باید در این مسیر تا می توانیم کمترین خطا را در برنامه ریزی داشته باشیم در این راستا حتما می بایست پس از دریافت و تکمیل اطلاعات فنی برنامه ریزی جزئیات را در برنامه ریزی داشته باشیم.

به این جمله باید توجه داشت: اگر ندانی به کجا می روی، هر گز نخواهی دانست چه زمانی به آنجا می رسی وقتی نمی دانی به کجا خواهی رفت به هرطرف می خواهی برو !

با این تعاریف می توان گفت برنامه ریزی موجی، حالتی از برنامه ریزی است که در آن، کارهای که در حال حاضر قابلیت انجام دارد، برنامه ریزی شده و کارهای آینده که جزئیات آنها مشخص نیست، فقط به صورت یک فعالیت مادر  یا همان Summary Task  در برنامه ریزی  پروژه عنوان می شود، و به محض نزدیک شدن به زمان وقوع آنها بصورت تفصیلی برنامه ریزی می شوند. در شکل 1 و 2 این موضوع  به صورت تصویری دیده می شود.

   شکل 1: مرحله اول برنامه ریزی یک پروژه ( جزئیات کمتری در برنامه  پروژه دیده می شود)  

شکل 2: مرحله دوم برنامه ریزی یک پروژه (جزئیات بیشتری در برنامه پروژه دیده می شود)

با توجه به تغییرات محدوده و عدم ارائه دیتیل های اجرایی پروژه این روش بهترین انتخاب برای برنامه ریزی می باشد .
بطور مثال، در ابتدای برنامه ریزی یک پروژه ،زمانی که اطلاعات کمتری در دست است، بسته های کاری ممکن است فقط به مایل استون ها تجزیه شوند و  هنگامی که در خصوص فعالیت های آتی اطلاعات بیشتری کسب گردد،بسته های کاری می توانند به فعالیت ها جزء تجزیه شوند.

در استاندارد PMBOK 2017  برنامه ریزی موجی را این گونه تعریف نموده است:

برنامه ریزی موجی یک روش برنامه ریزی تکراری است که در آن کارهایی که در کوتاه مدت انجام می شود، به طور دقیق برنامه ریزی شده است، در حالیکه کار در آینده صورت می پذیرد در سطح بالاتری قرار می گیرد.

چنین رویکردی شما را قادر به تمرکز بر روی وظایفی  می کندکه باید در حال حاضر انجام شود .
در بسیاری از منابع عبارت ROLLING WAVE PLANNING به ” برنامه ریزی موج غلطان ” ترجمه گردیده است. در مباحث PMBOK دو اصطلاح مهم در این زمینه بکار رفته است. Far Term  ( مدت  دور ) و Near Term  ( مدت نزدیک ) ، در بسیاری از مواقع در پروژه پیش می آید که اطلاعات در مورد برخی قسمت هایی که باید اجرا شوند کامل نیست. بطور مثال ممکن است که هنوز نقشه های برخی از فاز ها تکمیل نشده باشد ( این موضوع در پروژه های ایران بسیار شایع است، در صورتی که در کشور های پیشرفته کلیه نقشه ها تا حد بسیار زیادی آماده و سپس پروژه عملیات اجرایی خود را آغاز می کند) یا به علت جدید بودن و اجرای بخشی از پروژه هنوز جزئیاتی از آن در اختیار نباشد، مسلمأ شکستن فعالیت های این بخش ها به زمانی که اطلاعات بیشتری در دست باشد موکول می گردد.استاندارد PMBOK در اصطلاح به اینگونه فعالیت ها، بسته های کاری یا سطوح ساختار شکست کار Far Term می گوید. این موضوع ویژگی تدریجی بودن پروژه را بیشتر مشخص می کند. همچنین فعالیت هایی که در آینده نیاز به تکمیل اطلاعات ندارند جزو Near Term ها محسوب می شوند. بعبارتی ساده تر می توان گفت در ابتدا بایستی زمانهای سطوح بالای WBS را مشخص نمود و به مرور که به زمان اجرای آن بخش ها نزدیک می شویم و اطلاعات و نقشه هایمان تکمیل تر می گردد، بخش ها و فعالیت های زیرین در برنامه گنجانده شود. ( دکتر محمد بزازی برگرفته از سایت www.mrplaner.ir )

شکل 3: تکمیل ساختار شکست پروژه در چندین دوره به شکل موجی

با توجه به تغییرات محدوده و عدم ارائه دیتیل های اجرایی پروژه این روش بهترین انتخاب برای برنامه ریزی پروژه است.
جهت تهیه گزارشات پیشرفت پروژه حتما می باید در این روش اوزان مطابق با ساختار شکست پروژه در برنامه ریزی پروژه پیاده سازی شود فقط نکته مهم آن است که فعالیتهای آینده که دیتیل آنها هنوز برنامه ریزی نشده است باید وزن کلی آن بر روی فعالیت مادر یا همان  Summary Task عنوان شود.  
در شکل زیر یک نمونه از برنامه ریزی پروژه را به روش Rolling wave شاهد هستیم اینکه در ابتدای برنامه ریزی پروژه فقط رسته کاری سازه در برنامه ریزی پروژه دارای دیتیل اجرایی می باشد و سایر رسته ها به صورت کلی به همراه  w.f   از کل پروژه عنوان شده است.

منابع :

 استاندارد PMBOK   
 https://www.researchgate.net
 www.mrplaner.ir