برای بهبود جذابیت محیط بیرونی، مجزا کردن فضاها و تعریف قسمتی از خیابان برای عبور و مرور افراد، ساخت سنگفرش پیاده‌روها کاری اجتناب‌ناپذیر است. پیاده‌روها نه تنها برای رسیدن از نقطه A به نقطه B ضروری هستند بلکه می‌توانند ضمن ایجاد تسهیل در جریان حرکت رهگذران، فرصت‌هایی را برای ایجاد چشم‌اندازهای زیبای شهری ایجاد کنند.
خوشبختانه، وجود انواع سنگفرش پیاده‌روها در متریال‌ها، رنگ‌ها و طرح‌های گوناگون، کار را برای انتخاب و اجرای آن آسان کرده است. پس اگر می‌خواهید انواع مختلف سنگفرش پیاده‌روها را بشناسید و بدانید هر کدام دارای چه ویژگی‌هایی هستند، مقاله‌ای دیگر از ویکی ساختمون را از دست ندهید.
انواع سنگفرش پیاده‌روها
پیاده‌رو قسمتی از کوچه یا خیابان است که مخصوص عبور و مرور عابرین ساخته می‌شود. در واقع، حدفاصل بین خیابان و ساختمان را پیاده‌رو تشکیل می‌دهد. متریال پیاده‌روها اغلب براساس حجم ترافیک و نوع کاربری ساختمان روبرویش ساخته می‌شود.
ممکن است برحسب میزان ترافیک عبوری یا اقلیم منطقه مورد نظر، سنگفرش مناسب انتخاب شود، ولی به‌طورکلی سنگ‌فرش‌های پیاده‌رو را می‌توان به موارد زیر تقسیم کرد:
برای مطالعه: اجرای سنگفرش باغ از صفر تا صد + چند نمونه متداول
آجر (Brick)
از آنجا که آجر قرن‌ها است که در محوطه‌سازی ساختمان استفاده می‌شود، اما امروزه نیز به‌عنوان یکی از مصالح پرکاربرد در ساخت پیاده‌روها شناخته می‌شود. در واقع، آجر به دلیل دوام و مقاومت بسیار بالایی که دارد یکی از محبوب‌ترین انواع سنگفرش پیاده‌روها است. استحکام بالای آجر که آن را از نظر حجم ترافیک به بهترین گزینه برای بیشتر پیاده‌روهای شهری تبدیل کرده است.
آجرهای قرمز سنتی در پیاده‌روهایی که با گیاهان سرسبز زینت داده شدند، احساس آرامش عمیقی را برای انسان تداعی می‌کند. آجرها مناسب‌ترین مصالح ساختمانی برای پیاده‌روهای عمومی با ترافیک پایین هستند.
آجرها به عنوان یکی از انواع سنگفرش پیاده‌روها، به دلیل نوع بافت‌شان، کمترین میزان لغزش در زمین‌های خیس را دارند و همچنین بسیار مقرون به صرفه و کم هزینه هستند. سنگفرش آجری دارای تنوع رنگی بسیار زیادی است و اغلب به دلیل شکل مستطیلی می‌تواند به زیبایی پیاده‌رو کمک شایانی کند.
تعمیر و نگهداری سنگ‌فرش‌های آجری آسان و کم هزینه بوده و در صورت آسیب دیدن به راحتی قابل تعویض هستند. همچنین در این نوع سنگفرش می‌توان از ترکیب با سایر آجرهای معمولی آجری نیز استفاد کرد تا جلوه و زیبایی پیاده‌روها را چند برابر کرد.
نحوه اجرای این نوع سنگفرش بسیار آسان است، نخست لایه بستر را متراکم می‌کنند و سپس با استفاده از ملات ماسه و سیمان، اقدام به چینش آجرها در کنار هم می‌کنند. در این میان، لازم است برای تراز بودن آجرها از ریسمان و تراز دستی استفاده شود.
سنگ طبیعی (Stone)
سنگ طبیعی یکی دیگر از انواع سنگفرش پیاده‌روها است که به دلیل رنگ، کیفیت و ظاهر بی‌نظیرش، به وفور مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنگ، انتخابی محبوب است؛ زیرا نسبتاً با دوام بوده و در برابر تغییرات شدید آب و هوایی (گرما و سرما) بسیار مقاوم است.
سنگ نسبت به آجر سنگین‌تر بوده و اغلب دارای ابعاد بزرگ‌تر است، بنابراین در زمان اجرا نیاز به فعالیت بدنی بیشتر دارد. سنگ‌های مورد استفاده در پیاده‌روها باید دارای سطحی زبر باشند تا در صورت خیس شدن، باعث لغزش و افتادن عابرین بر روی زمین نشوند. در تخریب ساختمان نیز سنگ ها سخت تر شکسته می شوند.
محبوب‌ترین سنگ مناسب سنگفرش پیاده‌روها
- ماسه سنگ
- سنگ لوح
- سنگ آهک
- سنگ گرانیت
- سنگ کریستال
کلیه سنگ‌های فوق دارای مقاومت چند منظوره ،دوام بالا و مقاوم در برابر تغییرات آب و هوا هستند، که سه عامل مهم در انتخاب متریال مناسب سنگفرش برای پیاده‌رو است. سنگ‌های طبیعی می‌توانند برای اطمینان از ماندگاری بالا در طول زمان بهره‌برداری و کاهش شرایط نگهداری، آب‌بندی شوند.
سنگ‌فرش‌های سنگی برای پیاده‌روهای پر ترافیک مناسب هستند، ولی نسبت به سنگفرش آجری قیمت بیشتری دارند. زیبایی جاودانه و دامنه رنگ‌های چشم نواز، سنگفرش سنگی را به اندازه کافی برای استفاده در هر نوع پیاده‌رو (عمومی یا خاص) به انتخابی بی‌مانند تبدیل کرده است.
بتن (Concrete)
سنگفرش بتونی محبوب‌ترین متریالی است که در سراسر جهان برای سطح رویی پیاده‌روها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سنگفرش توسط مخلوطی از سیمان، شن، ماسه و آب ساخته می‌شود و در انواع مختلفی از اشکال (موزائیک بتنی)، اندازه و رنگ قابل تولید است.
بتن ماده‌ای کاملاً انعطاف‌پذیر است و می‌تواند براساس نیازهای خاص تولید شود. سنگ‌فرش‌های بتونی ارزان قیمت هستند، که این یک مزیت اضافه است. سنگ‌فرش‌های بتنی هنگام اعمال در پیاده‌روها به راحتی نگهداری و تعویض می شوند. اگر ساخت و اجرای بتن به خوبی انجام شود، بیست تا بیست و پنج سال دیگر نیازی به تعمیر و تعویض سنگفرش پیاده‌رو نخواهد بود.
سنگفرش بتنی به دلیل دوام بالا و ماندگاری، برای پیاده‌روهای بسیار پرترافیک توصیه می‌شود. ناگفته نماند، بتن از آسفالت قوی‌تر است و مقاومت فشاری آن نیز با گذر زمان افزایش می‌یابد. اما تولید، اجرا و عمل‌آوری بتن اغلب گران‌تر از سنگ‌فرش‌های دیگر پیاده‌روها است، به ویژه در شهرها با آب و هوای گرم، ممکن است چرخه عمر کوتاه‌تری نسبت به آسفالت داشته باشد.
علیرغم سهولت در نصب، سنگ‌فرش‌های بتونی به تعمیر و نگهداری مدام نیاز دارند، به ویژه اگر در پیاده‌روهای پرترافیک مورد استفاده قرار گیرند. با اینکه بیشترین مقاومت را در بین انواع سنگفرش پیاده‌روها دارند، ولی اگر به درستی طرح اختلاط نشوند و نظارت کافی در اجرا و عمل‌آوری آنها صورت نگیرد، نه تنها طول عمرشان کاهش می‌یابد بلکه ظاهر پیاده‌روها را نیز زشت و نامطلوب می‌کنند.
اهمیت انتخاب انواع سنگفرش پیاده‌روها
ما از مصالح سنتی همانند آجر و سنگ برای سنگفرش پیاده‌روها استفاده می‌کنیم، اما برای برخی مناطق خاص با کاربری متفاوت، ممکن است دست به دامان مصالح جدیدی همانند بتن شویم. با این حال، در طول برنامه‌ریزی در ساخت سنگفرش پیاده‌روها، بهتر است پرسش‌های زیر را پاسخ دهید:
- میزان ترافیک روزانه پیاده‌رو چقدر است؟ (تعداد عبور و مرور عابرین در طول روز از پیاده‌روها)
- آیا به غیر از عبور افراد، دوچرخه و موتور وسایل دیگری نیز از پیاده‌روی مورد نظر عبور می‌کند؟
- آیا پیاده‌رو مورد نظر مخصوص واحدهای مسکونی است یا تجاری؟ (از نظر ترافیک عبوری و لحاظ کردن زیبایی)
- پیاده‌رو مورد نظر به چه مناطقی از اطراف دسترسی دارد؟ آیا در جوار اتوبان است یا یک کوچه بن بست؟ آیا از یک سمت به پارک می‌رسد و یا یک مجتمع تجاری بزرگ؟
- شرایط آب و هوای منطقه مورد نظر به چه صورت است؟
نکته مهم:
پیاده‌روها برحسب کاربری به انواع پیاده‌رو فرعی و اصلی تقسیم می‌شوند. پیاده‌روهای فرعی برای تحمل ترافیک عبوری به سنگ‌فرش‌های مناسب احتیاج دارند. اگرچه آنها به اندازه پیاده‌روهای اصلی پرترافیک نیستند، اما در طراحی و اجرای آنها همان شرایط حاکم است. اما انتخاب یک سنگفرش زیبا و مقاوم برای افزایش جلوه خانه‌ها بسیار مهم است.
پیاده‌روهای فرعی ممکن است برای تحمل ترافیک سنگین به سنگ‌فرش‌های سنگین و مقاوم‌تر احتیاح داشته باشند. این نوع پیاده‌روها به متریالی نیاز دارند که تعمیر و نگهداری کمتری بخواهند و بدون محدود کردن دسترسی برای مدت‌طولانی به آسانی جایگزین شوند، زیرا پیاده‌روی اصلی ممکن است به یک محل عمومی، مرکز خرید یا پارکینگ اختصاص داده شود.
کلام آخر
انواع سنگفرش پیاده‌روها نه تنها باید بادوام و کاربردی باشد، بلکه باید به عنوان بخشی از زیبایی و هویت شهر قلمداد شوند. در این راستا، پیاده‌روسازی در ایران اغلب مورد غفلت قرار گرفته است. وقتی هویت شهر که دل در گرو فرهنگ تاریخی آن دارد، مورد بی‌توجهی قرار می‌گیرید، چطور می‌توان برای جزء جزء قسمت‌های آن شهر همانند پیاده روها، ارزشی همانند بنا قائل شد! پیاده‌روسازی در ایران همانند هر بخش دیگر در حوزه عمرانی، موضوعی شخصی و سلیقه‌ای قلمداد می‌شود؛ تنها کافی است به تنوع پیاده‌روهای جلوی هر ساختمان در کشور نگاهی بیاندازید.
