بتن مگر چیست و چرا مهم است؟ زیرسازی ساختمان یا همان اجرای بتن مگر از اصول و استانداردهای مهمی پیروی می‌کند. دلیل اجرای بتن مگر نه صرفاً محافظت از فونداسیون بلکه دلایل دیگری نیز دارد. در این مقاله از کارگشا به بررسی دلایل و اهمیت استفاده از بتن مگر و همچنین چگونگی و مراحل اجرای آن می‌پردازیم.
بتن مگر چیست و چرا مهم است؟
بتن مگر حد وسط بین زمین طبیعی با پی ساختمان است. پی یا همان فونداسیون عضو انتقال دهنده نیروهای عمودی به زمین می‌باشد. فونداسیون که همواره تا پایان عمر ساختمان ستبر و استوار خواهد ماند از طرف زمین آسیب پذیر است و به صلاح نیست با زمین طبیعی تماس مستقیم داشته باشد.
با توجه به خاصیت مویینگی زمین، سیال بودن بتن تازه و نیروی ثقلی موجود در آن، در هنگام اولین تماس بتن با زمین، مقداری از آب بتن از دست می‌رود که علاوه بر ایجاد اختلال در نسبت آب به سیمان بتن در عمل آوری و پایایی بتن نیز تأثیر منفی خواهد گذاشت.
همچنین مواد مضر موجود در خاک مانند سولفات‌های موجود در آب‌های زیر زمینی و خاک بستر، امکان نفوذ در بتن را پیدا خواهند کرد. پس ایجاد یک بستر مناسب جهت اجرای فونداسیون الزامی است.
برای مطالعه: مراحل ساخت ساختمان
بتن لاغر چیست؟
بتن مگر به دلیل استفاده کم از سیمان و خصوصیات استحکامی پایین آن، به عنوان بتن لاغر نیز شناخته می‌شود. در واقع بتن مگر همانند بیشتر به بتن‌ها از ترکیب آب، سیمان و ماسه سنگ تشکیل شده است. اما تفاوت اصلی این بتن با سایر بتن‌های رایج استفاده شده در ساختمان‌ها، به میزان سیمان به کار رفته در آن بر می‌گردد. در تولید بتن مگر به ازای هر یک متر مکعب حدود ۱۵۰ کیلوگرم سیمان استفاده می‌شود که مقدار نسبتاً کمی است.
در ضمن در فرآیند ساخت آن سعی می‌شود که بهترین تولیدی و بیشترین تراکم را داشته باشد و نفوذ پذیری آن به حداقل برسد؛ زیرا این نوع بتن علاوه بر نقش پوششی، مانع از نفوذ آب سیمان به لایه‌های زیرین شده و کیفیت بتن را در حالت اولیه حفظ می‌کند.
دلایل اهمیت بتن مگر
بتن مگر علاوه بر اینکه مانعی در برابر تماس مستقیم فونداسیون با زمین طبیعی است، به چهار دلیل دیگر نیز اجرا می‌شود.
- اول اینکه ناهمواری‌های سطح گودبرداری که در اثر تماس تیغه و جام ماشین آلات گودبرداری خراشیده شده اند توسط بتن مگر به یک سطح صاف جهت اجرای پی ساختمان تبدیل می‌گردد و به این دلیل به بتن مگر، بتن پاکیزگی (نظافت) نیز می‌گویند.
- بر روی سطح صاف بتن مگر، مرکز ستون‌ها نشانه گذاری شود و از این نشانه‌ها جهت نصب میلگردهای ریشه ستون‌ها در سازه‌های بتن آرمه و بیس پلیت‌ها در سازه‌های فولادی استفاده می‌شود.
- بر روی سطح صاف بتن مگر، نقشه فونداسیون با مقیاس 1⁄1 توسط ریسمان رنگی ترسیم می‌شود تا هنگام رعایت فاصله بتنی در آرماتورگذاری، اندازه‌ها مطابق مندرجات نقشه باشد و قالب‌های سطوح جانبی فونداسیون با دقت بیشتری نصب گردند.
- وقتی لبه قالب بر روی یک سطح صاف قرار می‌گیرد زیر قالب حفره یا درزی پیدا نمی‌شود و هنگام بتن ریزی خصوصاً موقع ویبره زدن، شیره بتن از زیر قالب‌ها خارج نمی‌شود و هنگامی از این ضایعه جلوگیری به عمل می‌آید که سطح زیر قالب‌های فونداسیون (سطح بتن مگر) صاف و بدون موج باشد.
بیشتر بخوانید: نکات اجرایی بتن ریزی فونداسیون که هر ناظر و پیمانکاری باید بداند!
ترکیبات بتن مگر
برای اجرای بتن مِگر، به مصالح ساخت بتن مانند شن، ماسه، سیمان و آب نیاز خواهیم داشت. هر یک از مصالح ذکر شده باید با نسبت مشخصی که آزمایشگاه بتن معیّن کرده، مخلوط شده و مورد استفاده قرار گیرد. اصولاً مقدار عیار بتن مگر ۱۵۰ کیلوگرم مترمکعب است.
دانه‌هایی به ابعاد ۵ تا ۶۰ میلی متر حاصل از خرد شدن سنگ‌ها را شن می‌گویند و غالباً از جنس کوارتز، سیلیس و مواد غیر چسبنده هستند و در ساختن بتن به مصرف می‌رسند.
طرح اختلاط بتن مگر با عیار 150 چیست؟
در صورتی که بخواهیم برای یک مترمکعب، بتنی با عیار ۱۵۰ به وسیله یک میکسر بتن یا خلاطه ۲۵۰ لیتری بسازیم چه مقدار ترکیبات نیاز داریم؛ برای این کار چند نکته را باید در نظر گرفت.
- بتونیرها یک ظرفیت اسمی و یک ظرفیت واقعی دارند؛ مثلاً ظرفیت واقعی میکسر بتن ۲۵۰ لیتری ۲۰۰ لیتری است، به همین ترتیب ظرفیت واقعی بتونیر ۵۰۰ لیتری ۴۵۰ لیتر، ظرفیت خلاطه ۷۵۰ لیتری ۷۰۰ لیتر و ظرفیت واقعی بتونیر ۱۰۰۰ لیتری ۹۵۰ لیتر است.
- معمولاً هر پاکت سیمان ۵۰ کیلوگرم است، بنابراین برای ساخت بتن با عیار ۱۵۰ ما نیاز به سه پاکت سیمان داریم و برای ساخت بتن با عیار۴۰۰ ما ۸ پاکت سیمان نیاز داریم.
- تعداد استفاده از بتونیر برای ساخت یک مترمکعب بتن بستگی به حجم دیگ میکسر بتن خواهد داشت. به عنوان مثال به وسیله بتونیری با ظرفیت واقعی ۲۰۰ لیتر شما باید ۵ بار از میکسر خود استفاده کنید تا یک مترمکعب بتن ساخته شود. . هر لیتر آب معادل یک کیلوگرم است.
- برای ترکیب آب و سیمان باید نسبت نیم درصد رعایت شود، یعنی هر مقدار سیمان داخل بتونیر ریختید باید نصف آن آب بریزید.
- ۸۰ درصد ترکیبات بتن را شن و ماسه تشکیل می‌دهد؛ ۶۰ درصد شن و ۲۰ درصد ماسه و مابقی آن سیمان و آب.
با توجه به موارد حالا باید به سراغ ساخت ترکیبات بتن با عیار ۱۵۰ به وسیله بتونیر ۲۵۰ لیتری برویم که به شرح زیر می‌شود.
- تعداد استفاده از بتونیر: ۵ بار
- مقدار سیمان مورد نیاز برای هر بار استفاده از بتونیر: ۳۰ کیلوگرم (۱۵۰ تقسیم بر ۵ که می‌شود ۳۰)
- میزان آب مورد استفاده برای هر بار استفاده از بتونیر: ۱۵ کیلوگرم یا ۱۵ لیتر
- میزان شن مورد نیاز برای هر بار استفاده از بتونیر: ۱۲۰ کیلوگرم
- ماسه مورد نیاز برای هر بار استفاده از بتونیر: ۴۰ کیلوگرم
به این ترتیب شما باید در هر بار استفاده از بتونیر، درصد ترکیبات بالا را رعایت کنید تا برای یک مترمکعب بتنی با عیار ۱۵۰ درست کنید.
ارتفاع بتن مگر
سطح بتن مگر همان سطح زیر فونداسیون است و دارای کد ارتفاعی مختص به خود است که از روی رقوم مندرج در نقشه‌ها استخراج می‌شود. این کد مبنای تمام کدهای ارتفاعی مانند روی فونداسیون، روی بیس پلیت‌ها، روی بتن طبقات، کف تمام شده طبقات و پاگردها خواهد بود.
کد ارتفاعی سطح بتن مگر با استفاده از کد سطح مبنای پروژه (بنچ مارک) مشخص می‌شود و نهایت دقت در تراز بودن سطح بتن مگر و کد ارتفاعی مشخص شده آن به عمل خواهد آمد.
عیار بتن مگر
عیار بتن مگر بین 100 تا 150 است. بتن مگر ملات نیست و به همین دلیل باید از مصالح سنگی درشت دانه نیز در آن استفاده شود زیرا مقدار 100 تا 150 کیلوگرم سیمان برای یک متر مکعب مصالح سنگی آن با احتساب وجود درشت دانه در بتن تجویز شده است.
چنانچه تنها از ماسه به عنوان مصالح سنگی در بتن مگر استفاده شود و شن بادامی و شن نخودی در آن مصرف نشود مقدار آب و سیمان جوابگوی آغشته کردن سطح جانبی دانه‌های ماسه نخواهد بود و برای جبران این پدیده مقدار سیمان و آب را اضافه می‌کنند که هم عیار سیمان بالا می‌رود و هم از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
مراحل و نکات مهم اجرای بتن مگر
پس از بررسی دلایل اهمیت بتن مگر، ارتفاع و عیار آن نوبت به تشریح مراحل اجرای بتن مگر می‌رسد که در زیر مرحله به مرحله به آن پرداخته شده است.
شمشه کش کردن بتن مگر
جهت هر چه مسطح اجرا شدن بتن مگر باید کروم‌هایی با سطحی هم تراز و به فاصله تا سه متر از هم ایجاد نمود و سطح بین آنها را با بتن مگر به صورت شمشه کش اجرا نمود.
بهتر اینکه بتن مگر با بتونیرهای 150 لیتری در محل اجرا ساخته شود تا به‌صورت دستی بر روی زمین مانند ملات تهیه گردد. این روند ساخت بتن علاوه بر صرفه جویی در زمان، کیفیت کار را بالا می‌برد.
پس از شمشه کش کردن بتن مگر، سطح آن با ماله فلزی یا پلاستیکی ماله کش می‌شود تا سطح بتن مگر از حالت اسفنجی خارج گردیده و هنگام بتن ریزی فونداسیون، آب بتن از منفذهای سطح بتن مگر جذب زمین نشود.
اجرای قالب
بتن مگر محافظ سطح زیرین فونداسیون است و از لبه بتن تا یک فاصله خاصی اجرا می‌شود و این فاصله معمولاً 10 سانتیمتر است. اگر قالب بتن از نوع دیوار آجری یا بلوک سیمانی باشد، ابتدا دیوار (قالب) و پس از آن بتن مگر اجرا می‌گردد.
عمل آوری بتن مگر
چنانچه بتن مگر استحکام لازم را کسب نکند هنگام اجرای آرماتور بندی و قالب گذاری، در اثر اصابت ضربات ناشی از برخورد قالب‌ها و آرماتورها، بتن صدمه دیده و قسمت‌هایی از آن تخریب خواهد شد.
عمل آوری بتن مگر از روز بعد از اجرای آن آغاز می‌شود. مرطوب نگه داشتن سطح آن تا حداقل 4 روز الزامی است که معمولاً بعد از سپری شدن این مدت آرماتورهای برش خورده و خم شده، آماده نصب خواهند بود و به تدریج بر سطح بتن مگر قرار می‌گیرند و عملیات آرماتوربندی اجرا می‌گردد.
نشانه گذاری مرکز ستون و آسانسور
نشانه گذاری مرکز ستون‌ها و ترسیم پلان فونداسیون بر روی بتن مگر پس از عمل آوری آن صورت می‌گیرد.
کف محدوده در نظر گرفته شده برای آسانسور مطابق نقشه پایین‌تر از سطح بتن مگر است و چاله آسانسور نام دارد. این اختلاف ارتفاع حداقل 140 سانتیمتر می‌باشد که دیواره‌های آن با دیوار آجری یا بلوک سیمانی اجرا شده و کف آن نیز با بتن مگر پوشیده می‌شود.
ریشه سازی چیست و چگونه اجرا می‌شود؟
گاهی عملیات گودبرداری به دلیل نامناسب بودن جنس خاک بیشتر از کد ارتفاعی مندرج در نقشه‌ها ادامه پیدا می‌کند و عمق گود در تمام یا قسمت‌هایی از سطح گود بیشتر می‌شود. در چنین مواردی حجم بین کف گود تا کد ارتفاعی زیر فونداسیون با مواد و مصالح مقاوم پر می‌شود و به آن ریشه سازی می‌گویند.
در بیشتر موارد ریشه سازی در نقشه‌های گودبرداری و فونداسیون ساختمان مشخص نیست و هنگام گودبرداری و برخورد با توده‌های کم مقاومت و سست زمین طبیعی، برای اجرای فونداسیون به ریشه سازی زیر نیاز پیدا می‌شود.
مصالح مناب برای ریشه سازی
مصالح مناسب برای ریشه سازی شامل سنگ لاشه با ملات ماسه سیمان، بتن با عیار 200 تا 250 ، خاک مناسب دارای رس و سنگ دانه متراکم شده، می‌باشد.
چنانچه برای ریشه سازی از سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان استفاده شود، ملات تخته ماله‌ای شده سطح آن همان فونداسیون بتن مگر است.
نکات مهم در ریشه سازی
قبل از ریشه سازی نقشه تأسیسات با دقت مطالعه شوند و لوله‌ها و غلاف‌های عبور داده شده از ریشه سازی در محل خود نصب گردند.
اگر ریشه سازی با سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان اجرا شود، حتماً از سنگ لاشه شکسته مرغوب استفاده گردد و بهتر اینکه از ماسه دوباره شور برای ملات آن استفاده شود. ریشه سازی نیاز به عمل آوری دارد و تا حداقل چهار روز باید سطح دیوار را مرطوب نگه داشت.
چنانچه برای ریشه سازی از بتن استفاده گردد باید در کد ارتفاعی سطح آن دقت نمود که بیشتر و یا کمتر از آن بتن ریخته نشود.
در هنگام اجرای ریشه سازی با سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان در لابه لای سنگ‌های بکار رفته هیچ گونه حفره خالی نباید وجود داشته باشد و نیز به هیچ عنوان سنگ‌ها نباید با هم تماس داشته باشند و بین آنها باید از ملات پر شده باشد.
تکه‌های کوچک سنگ توأم با قطعات بزرگ به کار روند و سنگ‌های بزرگ و کوچک در هم آمیخته باشند. قبل از کار رفتن سنگ‌ها، آنها را خیس کرده و آب پاشیده شود تا هیچ گرد و غبار یا شی دیگری روی آنها نماند. اصول پیوند در هنگام اجرای ریشه سازی با سنگ لاشه رعایت گردد. در رج‌های روی هم بند روی بند وجود نداشته باشد.
شفته چیست و چرا اجرا می‌شود؟
در اضلاعی از ساختمان که در حریم محوطه و حیاط قرار دارند، پس از اجرای دیوار ممکن است فاصله با دیواره گود ایجاد گردد که این فاصله باید با شفته آهک پر شود. چاه‌های فاضلاب قدیمی کف گود با آهک، شفته آهک می‌شوند. اما اگر این چاه‌ها در محدوده فونداسیون خصوصاً زیر ستون‌ها قرار گرفته باشند باید حتماً با بتن پر شوند.
در ساختمان‌های آجری زیر دیوارهای باربر به عرض و عمق یک متر زمین گود برداری شده و با شفته آهک یا ملات ماسه سیمان و سنگ لاشه به‌صورت غوطه‌ای پر می‌گردد. اجرای سنگ لاشه با ملات ماسه سیمان به‌صورت غوطه‌ای بدین صورت است که ملات ماسه سیمان به‌صورت روان (شل) در کانال‌های حفر شده ریخته و لاشه سنگ‌ها را داخل آن می‌اندازند طوری که ملات روان تمام سطوح جانبی سنگ‌ها را احاطه کند.
از این نوع ساختمان‌ها برای مدارس تا چهار کلاسه، خانه‌های بهداشت و دفاتر مخابراتی روستایی و عموماً ساختمان‌های کوچک استفاده می‌شود.
پی دیوارهای محوطه با شفته آهک پر می‌شود و برای اجرای شناژ افقی روی آن باید بیش از 5 روز از شفته ریزی داخل پی بگذرد. آهک شکفته شده موجود در شفته آهک به تدریج از زمین مجاور خود رطوبت کسب کرده و مقاوم می‌گردد.
هنگام اجرای شفته آهک باید از آهک شکفته شده استفاده نمود و دقت لازم را در توزیع یکنواخت ذرات آهک در مخلوط خاک و آب به عمل آورد.
رعایت اصول ایمنی هنگام استفاده از آهک ضروری است زیرا تماس مستقیم آهک با پوست باعث سوزش و سوختگی می‌گردد، لذا هنگام شفته ریزی استفاده از چکمه بلند برای کارگران ضروری است و نیز هنگام استفاده از آهک حتماً از ماسک تنفسی استفاده شود زیرا نفوذ غبار آهک به درون ریه انسان باعث بیماری‌های ریوی و تنفسی می‌گردد.
دلایل استفاده از بتن مگر
- عدم تماس مستقیم فونداسیون با زمین طبیعی به منظور جلوگیری از نفوذ مواد مضر خاک برای بتن و میلگرد به فونداسیون.
- ایجاد یک سطح صاف و افقی (هم‌تراز) جهت اجرای فونداسیون.
- قالب گذاری بر روی یک سطح صاف و جلوگیری از خروج شیرۀ بتن از زیر قالب هنگام بتن ریزی (برای قالب‌های فلزی و چوبی).
- ترسیم فونداسیون روی بتن مگر با مقیاس 1/1، توسط ریسمان رنگی جهت رعایت فاصلۀ میلگردهای کناری تا بر بتن فونداسیون (فاصله بتنی).
نکته: هنگام اجرای بتن مگر برای صاف و لیسه‌ای شدن بتن مگر، پس از تسطیح سطح بتن مگر با تخته ماله، استادکار مجری با استفاده از ماله فلزی سطح بتن مگر را لیسه‌ای می‌نماید.
برای اجرای عملیات بتن مگر پی‌های گسترده از ماله پروانه استفاده می‌گردد.
زیرا یکی از دلایل اجرای بتن مگر، ایجاد یک سطح صاف و افقی می‌باشد.در صورت دسترسی به دوربین ترازیاب، می‌توان دقت تراز اجرا نمودن بتن مگر را بالا برد. در غیر این‌صورت می‌توان از شیلنگ ترازو ریسمان بنایی استفاده نمود.
مواد تشکیل دهنده بتن مگر
مصالح مصرفی در بتن مگر (پاکیزگی) شامل ماسه، سیمان و آب می‌باشد.
عیار سیمان در بتن مگر به ضخامتآن بستگی دارد. چنانچه حداکثر ارتفاع 10سانتیمتر باشد، عیار سیمان بین 100 تا 150 کیلو سیمان تعیین می‌گردد و اگر بیشتر باشد به عیار سیمان اضافه می‌شود و نیز در ترکیب مصالح سنگی از شن بادامی هم استفاده می‌گردد، و اگر ارتفاع بتن مگر از 30 سانتیمتر بیشتر شود، باید در قالب سنگ لاشه با ملات ماسه سیمان اجرا شود.
استفاده از آجر در این مقطع از عملیات بتن مگر ممنوع است.
محاسبه بتن مگر
جهت متره و برآورد عملیات بتن مگر، سطح بتن مگر در میانگین ارتفاع آن ضرب می‌شود و حجم آن بدست می‌آید.
اگر حجم بتن مگر را در عیار سیمان ضرب کنیم، مقدار سیمان مصرفی بر حسب کیلوگرم و چنا‌چه حجم بتن مگر را در عیار مصالح سنگی، ضرب کنیم مقدار مصالح سنگی مورد نیاز برحسب تن و یا کیلوگرم بدست می‌آید.
نکات اجرای بتن مگر
- هنگام اجرای بتن مگر باید توجه داشته باشیم چنانچه بتن مگر با چاه‌های جذبی و یا چاه های آب قدیمی تداخل داشته باشد، باید چاه های موجود با مصالح مناسب پر شده و مقاومت فشاری حجم پر شده تقریباً با مقاومت فشاری زمین اطراف خود یکی باشد تا از نشست‌های ناهمگون در هنگام بارگذاری (بتن ریزی فونداسیون و طبقات) در آن مکان جلوگیری به‌عمل آید.
- مصالح مناسب جهت پر کردن چاه‌های جذبی و آب قدیمی، شفته آهک و ماسه سیمان با سنگ لاشه می‌باشد.
- بتن مگر نیاز به عمل آوری دارد. بتن مگر زیر حجم زیادی از عملیات اجرا شده ساختمان پرس می‌شود.اما تا زمانی که بتن فونداسیون ریخته می‌شود، باید سالم بماند، زیرا بر روی آن خط‌کشی صورت می‌گیرد.
- فاصله نگهدارهای بتنی و پلاستیکی روی آن قرار می‌گیرند.
- وزن میلگرد توسط فاصله نگهدارها و خرک‌ها به بتن مگر منتقل می‌شود. لذا نباید متلاشی و تخریب گردد و نیاز به عمل آوری دارد.
- همانطور که اشاره شد سطح بتن مگر باید کاملاً افقی باشد. لذا اساس و زیر بناء یک ساختمان از سطح بتن مگر شروع می‌شود.
- چنانچه ساختمان در طبقات منفی باشد، بتن مگر در سطح پایین تر از تراز خیابان اجرا می‌گردد.
- لذا عملیات اجرای بتن مگرحتماً باید پس از مقاوم‌سازی دیواره‌های گود، زیر نظر طراح و ناظر پروژه اجرا گردد.
- برای جلوگیری از هوازدگی خاک دیواره‌های ایجاد شده، پس از عملیات خاکبرداری و متعاقباً ریزش خاک و سقوط توده‌های جدا شده بر روی بتن مگر باید…
در برخی موارد پس از اجرای بتن مگر در سطوح منفی خاک، دیوارهای اطراف گود در اثر هوازدگی خشک شده و ریزش می‌کنند.
این پدیده هنگامی مشکل‌ساز خواهد شد که عملیات آرماتوربندی، در حال اجرا یا به اتمام رسیده و قالب‌بندی هم صورت گرفته باشد و در چنین مواردی تخلیه خاک‌های ریزشی بر روی بتن مگر بسیار مشکل‌ساز خواهد بود.
برای جلوگیری از بروز چنین حوادثی بلافاصله پس از عملیات خاکبرداری و رگلاژ محیط پیرامونی گود با پوشش یک‌لایه با ملات گچ زنده، خاک دیوارهای ایجادشده گود را محافظت می‌کنند.
این عمل باعث می‌شود که دیوارهای خاکی ایجادشده رطوبت نسبی خود را از دست ندهد و با حفظ رطوبت طبیعی خود چسبندگی بین دانه‌های زیرخاک حفظ می‌گردد و این چسبندگی باعث پایداری خاک می‌شود تا هنگامی‌که دیوار طبقات منفی چیده شده و فاصله بین دیواره‌های گود و دیوار پیرامونی طبقات منفی با شفته‌آهک پر شود.
گاهی اوقات هنگام خاکبرداری جهت اجرای پی ساختمان، خاک زمین محل، مقاومت کافی جهت اجرای فونداسیون را ندارد و بنا به صلاح‌دید مهندس مجری، مهندس ناظر و یا مشاور طرح خاکبرداری تا رسیدن به بستر مقاوم ادامه پیدا می‌کند.
در چنین مواردی ارتفاع سطح بستر مناسب تا زیر فونداسیون به بیش از 2 متر هم می‌رسد. در این مواقع ارتفاع کف فونداسیون تا سطح بستر مناسب که گودبرداری شده با بتن یا سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان پر می‌شود.
باید توجه داشت که بارهای وارده ناشی از وزن ساختمان که از کف فونداسیون به زمین وارد می‌شود چنانچه روی دیوار سنگی یا بتنی و سپس به زمین طبیعی وارد گردد، باید بار وارده بر دیوار سنگی یا بتنی را از هر طرف با زاویه 45 درجه به زمین وارد کرد و در صورت داشتن محدودیت پخش بار با زاویه 45 درجه دیوار سنگی یا بتنی زیر فونداسیون از هر طرف به تناسب ارتفاع دیوار از عرض فونداسیون بیشتر باشد.
در چنین مواردی از سنگ لاشه شکسته و ملات ماسه سیمان با ماسه دوباره شورو با عیار 275 کیلوگرم سیمان استفاده می‌کنیم.
پس از اجرای دیوار سنگی تا کد ارتفاعی مشخص‌شده ملات روی دیواره سنگی که عریض نیز هست را به‌صورت تخته ماله‌ای صاف‌کرده و این سطح صاف همان بتن مگر خواهد بود.
باید توجه داشت که در حین اجرای دیوار سنگی زیر فونداسیون کوچک‌ترین منفذ یا حفره‌ای باقی نمانده باشد و پس از اجرا نیاز به عمل‌آوری خواهد داشت.
درجاهایی که فقط زیر نوارهای فونداسیون تا رسیدن به زمین مناسب خاکبرداری می‌شود و دیواره گود پدید می‌آید، بلافاصله باید عملیات پر کردن کانال زیر نوارهای فونداسیون را با بتن با عیار 250 یا سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان با مشخصات ذکرشده به‌صورت غوطه‌ایپر نمود.
در اجرای دیوار سنگی به‌صورت غوطه‌ای ملات را روانمی‌سازند و در گود می‌ریزند و سپس سنگ لاشه‌ها را در گود می‌اندازند، طوری که سنگ‌ها در ملات شل غوطه‌ور شوند.
بتن مگر یا جداسازنده شالوده از زمین طبیعی، بخش دوم
با بتن مگر سطحی صاف برای اجرای فنداسیون ایجاد می شود. بتن مگر سپری در برابر نفوذ مواد واملاح مضر به فنداسیون است. در برخی موارد بستر مناسب جهت اجرای فنداسیون، پایین تر از کد ارتفاعی زیر فنداسیون است لذا در چنین مواردی…
در برخی موارد پس از اجرای بتن مگر در سطوح منفی خاک، دیوارهای اطراف گود در اثر هوازدگی خشک شده و ریزش می‌کنند.
این پدیده هنگامی مشکل‌ساز خواهد شد که عملیات آرماتوربندی، در حال اجرا یا به اتمام رسیده و قالب‌بندی هم صورت گرفته باشد و در چنین مواردی تخلیه خاک‌های ریزشی بر روی بتن مگر بسیار مشکل‌ساز خواهد بود.
برای جلوگیری از بروز چنین حوادثی بلافاصله پس از عملیات خاکبرداری و رگلاژ محیط پیرامونی گود با پوشش یک‌لایه با ملات گچ زنده، خاک دیوارهای ایجادشده گود را محافظت می‌کنند.
این عمل باعث می‌شود که دیوارهای خاکی ایجادشده رطوبت نسبی خود را از دست ندهد و با حفظ رطوبت طبیعی خود چسبندگی بین دانه‌های زیرخاک حفظ می‌گردد و این چسبندگی باعث پایداری خاک می‌شود تا هنگامی‌که دیوار طبقات منفی چیده شده و فاصله بین دیواره‌های گود و دیوار پیرامونی طبقات منفی با شفته‌آهک پر شود.
گاهی اوقات هنگام خاکبرداری جهت اجرای پی ساختمان، خاک زمین محل، مقاومت کافی جهت اجرای فونداسیون را ندارد و بنا به صلاح‌دید مهندس مجری، مهندس ناظر و یا مشاور طرح خاکبرداری تا رسیدن به بستر مقاوم ادامه پیدا می‌کند.
در چنین مواردی ارتفاع سطح بستر مناسب تا زیر فونداسیون به بیش از 2 متر هم می‌رسد. در این مواقع ارتفاع کف فونداسیون تا سطح بستر مناسب که گودبرداری شده با بتن یا سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان پر می‌شود.
باید توجه داشت که بارهای وارده ناشی از وزن ساختمان که از کف فونداسیون به زمین وارد می‌شود چنانچه روی دیوار سنگی یا بتنی و سپس به زمین طبیعی وارد گردد، باید بار وارده بر دیوار سنگی یا بتنی را از هر طرف با زاویه 45 درجه به زمین وارد کرد و در صورت داشتن محدودیت پخش بار با زاویه 45 درجه دیوار سنگی یا بتنی زیر فونداسیون از هر طرف به تناسب ارتفاع دیوار از عرض فونداسیون بیشتر باشد.
در چنین مواردی از سنگ لاشه شکسته و ملات ماسه سیمان با ماسه دوباره شورو با عیار 275 کیلوگرم سیمان استفاده می‌کنیم.
پس از اجرای دیوار سنگی تا کد ارتفاعی مشخص‌شده ملات روی دیواره سنگی که عریض نیز هست را به‌صورت تخته ماله‌ای صاف‌کرده و این سطح صاف همان بتن مگر خواهد بود.
باید توجه داشت که در حین اجرای دیوار سنگی زیر فونداسیون کوچک‌ترین منفذ یا حفره‌ای باقی نمانده باشد و پس از اجرا نیاز به عمل‌آوری خواهد داشت.
درجاهایی که فقط زیر نوارهای فونداسیون تا رسیدن به زمین مناسب خاکبرداری می‌شود و دیواره گود پدید می‌آید، بلافاصله باید عملیات پر کردن کانال زیر نوارهای فونداسیون را با بتن با عیار 250 یا سنگ لاشه و ملات ماسه سیمان با مشخصات ذکرشده به‌صورت غوطه‌ایپر نمود.
در اجرای دیوار سنگی به‌صورت غوطه‌ای ملات را روانمی‌سازند و در گود می‌ریزند و سپس سنگ لاشه‌ها را در گود می‌اندازند، طوری که سنگ‌ها در ملات شل غوطه‌ور شوند.
سخن آخر
لطفاً نظرات خود را در خصوص مطلب فوق در پایین صفحه درج نمایید و اگر می‌خواهید دیگران نیز این مطلب را بخوانند از طریق شبکه‌های اجتماعی روبرو، آن را با دوستان و آشنایان خود به اشتراک بگذارید و یا ارائه هر گونه انتقاد و پیشنهاد به بخش مشاوره فنی و مهندسی کارگشا مراجعه فرمایید.
برای نگارش این مقاله از سایت‌های سیویل اسنپ شات و هانکر استفاده شده است.
