راهنمای حاضر که در راستای تبیین موارد مربوط به امر نظـارت بـرق موضـوع تفاهم نامـه سـه جانبـه فیمابین وزارت مسکن و شهرسازی، وزرات نیرو (شرکت توانیر) و سازمان نظام مهندسی تدوین گردیده است بصـورت مختصر و گذرا پاره‌ای از وظایف و تعهدات مهندسین طراح، ناظر برق ساختمان را یادآوری می نماید. اگر چه با توجـه به چک لیست پیوست، بیشترین تأکید بر مشخص نمودن وظایف مهندسین ناظرین برق ساختمان است، ولیکن با توجه به ذکر برخی موارد که می بایست مهندس طراح برق در هنگام شروع به طراحی مورد توجـه قـرار دهـد می توانـد مبنای آگاهی بیشتر از وظایف و مسئولیت های مهندسین طراح برق نیز قرار گیرد.

هدف از تعیین نحوه فعالیت مهندسین ناظر برق

هدف از تهیه این روش اجرایی، تعیین نحوه فعالیت مهندسین ناظر برق در فرآیند تأمین برق متقاضیان می باشد تا بتـوان با استفاده از خدمات ایشان نسبت به اجرای الزامـات تأکیـد شـده از سـوی وزارت مسـکن و شهرسـازی و سـازمان نظـام مهندسی در اجرای تاسیسات برقی ساختمان ها اقدام نمود.

محدوده اعتبار

این روش اجرایی بر مبنای تفاهم نامه مورخ 84/5/1 فیمـابین وزارت مسـکن و شهرسـازی، وزارت نیـرو و سـازمان نظـام مهندسی ساختمان تنظیم گردیده و در سراسر کشور کاربرد دارد.

تعریف مفاهیم مهم در امر نظارت برق

مهندس ناظر

مهندس برق دارای پروانه اشتغال به کار در پایه های یک، دو و سه که دوره و یا دوره های آموزشـی موضـوع بنـد (4-13) شیوه نامه اجرایی نظارت بر طراحی و اجرای استاندارد تاسیسات برق کلیه اماکن صادره از معاونت هماهنگی توزیع شرکت توانیر را با موفقیت گذرانده باشد.

سازمان نظام مهندسی ساختمان

این سازمان برای تأمین مشارکت هر چه وسیعتر مهندسین ساختمان در انتظام امور حرفه ای تأسیس گردیده است. در هر استان نیز یک سازمان به نام سازمان نظام مهندسـی سـاختمان اسـتان وجـود دارد. این سازمان به عنوان بازوی اجرایی وزارت مسکن وشهرسازی در بخش صدور پروانه اشتغال به کار مهندسی عمل می کند. اما مرجع صدور پروانه اشتغال به کار مهندسی، وزارت مسکن و شهرسازی می باشد.

پروانه اشتغال به کار مهندسی

دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی و بالاتر در هـر یـک از «رشـته هـای اصـلی» یـا «رشته های مرتبط» با صنعت ساختمان، پس از قبولی در آزمون ورود به حرفه، با توجه به مدارک تحصیلی و سوابق کـار می توانند در یک یا چند زمینه خدمات مهندسی از قبیل طراحی، محاسبه و نظارت پروانه اشتغال بـه کـار مهندسـی را از وزارت مسکن و شهرسازی دریافت نمایند.

کمیته هماهنگی استان

کمیته ای است متشکل از نماینده توزیـع مربوطـه، نماینـده سـازمان مسـکن و شهرسـازی اسـتان و سازمان استـان که جهـت پیشبرد اهداف تفاهم نامه براساس شیوه نامـه اجرایـی تشـکیل مـی گـردد و مسـائل محلی و مشکلات حل نشده در کمیته کارشناسی حل اختلاف را بررسی و در صورت امکان طبق مقررات حـل، و در غیـر این صورت مسائل را طی نامه ای به کمیته توسعه تفاهم نامه اعلام می نماید.

شرح مسئولیت ها در امر نظارت برق

متولی توزیع

اعم از شرکت توزیع و یا برق منطقه ای مسئولیت دارند که به کلیـه عوامـل تحـت سرپرستی ابلاغ نمایند که متقاضیان برق باید بر مبنای رویه حاضر عمل نموده و نصـب انشـعاب ایشـان منـوط بـه ارائـه تأئیدیه ممهور به مهر از سوی مهندس ناظر دارای پروانه اشتغال به کار در پایه هـای یـک، دو و سـه کـه دوره و یـا دوره هـای آموزشی موضوع بند (4-13) (شیوه نامه اجرایی نظارت بر طراحی و اجرای استاندارد تاسیسات برق کلیه اماکن صادره از معاونت هماهنگی توزیع شرکت توانیر را گذرانده باشد) می باشد.

سازمان نظام مهندسی استان

وظیفه آموزش مهندسین ناظر و ارجاع کار به ایشان را طی ضـوابط مشـخص در شـیوه نامه به عهده دارد.

مهندس ناظر

مهندس برق دارای پروانه اشتغال به کار در پایه های یک، دو و سه که دوره و یا دوره های آموزشی موضـوع بنـد (4-13) شیوه نامه نظارت توانیر را گذرانده باشد و مسئولیت کنترل نحوه اجرای تأسیسات الکتریکی را از طریـق گردشـکار موجـود در این رویه برعهده دارد.

شرح عملیات

تهیه لیست نقشه های تأسیسات برقی ساختمان و محاسبات مورد نیاز جهت کنترل

نقشه های تاسیسات برقی در کلیه پروژه ها به شرح زیر هستند:

• جدول شرح علائم و مشخصات پروژه
• نقشه های مداربندی پریزها
• نقشه های مداربندی چراغها و کلیدهای مربوطه
• نقشه های مداربندی تلفن
• نقشه های سیستم آنتن مرکزی و آیفون تصویری
• نقشه های تابلوهای برق اصلی و فرعی
• نقشه های برقی تأسیسات موتورخانه
• نقشه های کابلکشی و سینی گذاری کابل (حسب نیاز)
• جزئیات اجرایی
• جزئیات اجرایی چاه ارت
• نقشه رایزر دیاگرام سیستم های نیرو رسانی
• نقشه رایزر دیاگرام سیستم های جریان ضعیف
• نقشه های سیستم اعلام حریق با توجه به ضوابط (حسب نیاز)
• نقشه های نیرورسانی به موتورخانه آسانسور (حسب نیاز)
• نقشه و مشخصات سیستم برقگیر (حسب نیاز)

تذکر: مقیاس نقشه ها می‌بایست در اندازه مناسب بوده و از 1/100 کوچکتر نباشد.

رعایت حریم شبکه های برق

حریم شبکه های برق می بایست در زمان طراحی توسط مهندس طراح براساس بازدید از محل کنترل شـده و در زمان اجرا نیز توسط مهندس ناظر دقیقاً رعایت گردد.

رعایت حریم شبکه ها در حالت دائم (ساختمان تمام شده) و در حالت موقت (برآمدگی های زمـان اجـرا کـه ناشی از نصب داربست می باشد) بر اساس جدول 1ـ1 الزامی می باشد.

در موارد خاص، منطقه/امور برق می تواند با انجام تغییرات لازم امکان رعایت حریم موقت را تأمین و پـس از اتمام عملیات اجرایی پروژه در صورت لزوم تغییرات انجام شده را به حالت اول برگرداند.

جدول1: حریم خطوط برق

ولتاژ حریم (کیلوولت)	حریم درجه یک (متر) بدون تخفیف	حریم درجه یک شهری با اعمال حداکثر تخفیف (متر)
0.4	1.5	1
1 تا 20	3	2.1
33	5	3.5
63	13	9.1
132	15	10.5
230	17	11.9
400	20	14

تبصره:

حریم شبکه های فشار ضعیف، فشار متوسط و فشار قوی درمناطق شـهری و روسـتایی در حـال حاضـر بایـد مطـابق بـا جدول(1.1) رعایت گردد و در صورت تغییرات احتمالی توسط وزارت نیرو (شرکت توانیر) ضوابط جدید به صـورت الحاقیـه به این دستورالعمل ابلاغ می گردد.

نحوه برق رسانی به ساختمان ها و معیارهای واگذاری زمین پست

با استناد مفاد بند 2-1-64-4 آیین نامه تکمیلی تعرفه هـای بـرق در محـدوده شـهری، انشـعابات اسـتاندارد تک فاز، شامل انشعابات 25 و 32 آمپر و انشعابات سه فاز، شامل 15، 25 و 32 آمپر مـی باشـد و در روسـتاها واگـذاری انشعابات 15 آمپر تکفاز در صورت تطبیق با ضوابط ابلاغی بلامانع می باشد. واگذاری انشعابات دیماندی از قدرت 30 تا 250 کیلووات با ولتاژ ثانویه و از 250 کیلووات به بالا با ولتاژ اولیه می باشد.

بر اساس مفاد بند 67-4 آیین نامه تکمیلی تعرفه های برق، متقاضیان انشعابات فشار ضعیف که بـرق آنهـا از طریق پست زمینی تأمین می شود بایستی با توجه به قدرت مورد نیـاز در تهیـه زمـین پسـت فشار متوسـط مشـارکت نمایند.

در صورت ضـرورت فنـی، بـرای مجموعـه هـای متشـکل از واحـدهای خـانگی و تجـاری بـا میـزان قـدرت درخواستی (با احتساب ضریب همزمانی تصویب شـده) از 150 تـا 250 کیلـووات، واگـذاری زمـین پسـت بـه حسـب تشخیص واحدهای ذیربط شرکت توزیع الزامی خواهد بود.

برای مجموعه های ساختمانی که قدرت مورد نیـاز بـا احتسـاب ضـریب همزمـانی از 250 کیلـووات تـا 7 مگاوات باشد واگذاری زمین پست الزامی خواهد بود.

در صورتیکه مجموع قدرت درخواستی برای مجموعه های ساختمانی شامل مسکونی، تجاری و عمـومی 7 مگاوات و بالاتر باشد مشمول واگذاری زمین پست فوق توزیع خواهد بود.

چنانچه به تشخیص شرکت ضرورت داشته باشد که در مورد متقاضیان فشار متوسط از سـاختمان پسـت اختصاصی یا پست پاساژ که توسط متقاضی احداث می گردد به صورت عمـومی اختصاصـی اسـتفاده شـود، در ایـن حالت متقاضی می بایست ساختمان پست مزبور را طبق نقشه و مشخصات و با نظارت شرکت سـاخته و حـق اسـتفاده از زمین و ساختمان را به موجب قراردادی به شرکت واگذار نماید. در چنین حالتی شرکت سهم خود را در خصوص حـق استفاده از زمین و ساختمان پست به نسبت مساحت اشغال شده و به قیمت عادله روز پرداخـت خواهـد کـرد.

بـدیهی است متقاضی حق استقرار تأسیسات پست اختصاصی خود را در بخش فوق نخواهد داشت بلکـه می بایسـت نسـبت بـه تخصیص زمین و احداث پست اختصاصی اقدام نماید. در پستهای مشترکی که بدین ترتیب احـداث مـی گـردد تهیـه، نصب و تعمیر و نگهداری کلیه تاسیسات قسمت اختصاصی پست بعد از نقطه تحویل (به استثناء وسایل اندازه گیـری که با هزینه متقاضی، توسط شرکت تهیه و نصب می شود) بر عهده متقاضی می باشد و در قسمت عمومی پست تهیـه، نصب و تعمیر و نگهداری تاسیسات و ساختمان بر عهده شرکت خواهد بود.

انشعاب در دوره ساخت و ساز و قرارداد تأمین برق دائم

ضوابط واگذاری انشعاب موقت

بر اساس آئین نامه تکمیلی تعرفه های برق چنانچه محلی قـبلاً دارای انشـعاب بـرق باشـد، مالـک موظف است پیش از تخریب ساختمان به توزیع مربوطه اطلاع دهد تا انشعاب های اضافی موجود موقتاً جمـع آوری شده و یک انشعاب مناسب (تکفاز یا سه فاز با کاربری جدید) در اختیار وی قرار گیـرد. مهنـدس طـراح موظـف است در خصوص این که مسئولیت هرگونه حادثه ناشی از عدم رعایت موارد ایمنـی بـه عهـده مالـک اسـت ایشان را مطلع نماید.

نظر به اینکه ممکن است بدلیل مقاطع ضعیف شـبکه امکـان تـأمین بـرق در حـین سـاخت و سـاز ساختمان میسر نباشد ضروریست در اینگونه موارد مهندس طراح ضرورت مراجعه مالک به شرکت توزیع مربوطـه را جهت اتخاذ تدابیر لازم به وی اعلام نماید.

ضوابط تأمین برق دائم

در صورتی که تعداد واحدهای ساختمان به نحوی باشد که مصرف آن تـابع بنـدهای 4-2-3-1 تـا 4-2-3-4 (آئین نامه) بشود، مهندس طراح ضمن تهیه طرح برق و برآورد قدرت مورد نیاز به مالک ابـلاغ مـی نماید که با همراه داشتن نقشه ها به اداره برق مراجعه و میزان قدرت مورد نیاز را جهت اقـدام لازم بـه شـرکت اعلام نماید.

با توجه به تعداد و قدرت انشعابهای درخواستی متقاضی و نظر به نقشـه هـای تهیـه شـده توسـط مهندس طراح برق و نیز با تأیید ادارات برق، در همین مرحله قرارداد تأمین برق نیز منعقد می گردد. مسئولیت رعایت تعهدات مفاد قرارداد تأمین برق دائم به عهده طرفین قرارداد خواهد بود.

نحوه کابل کشی تغذیه اصلی ساختمان

در ساختمان های با یک وجه مشرف به معابر عمومی، برق رسانی از وجه موجود و با توجه به بنـد 4-2-5-3 انجام می شود.

در ساختمان هایی که از دو وجه یا بیشتر به معابر عمومی مشرف می باشند، انتخاب مسـیر بـرق رسـانی بـا پیشنهاد مهندس طراح تاسیسات الکتریکی ساختمان و با تشخیص اداراه برق مربوطه خواهد بود.

در مجتمع ها و ساختمان های بزرگ که تعداد تابلوهای کنتور بیش از یک دستگاه بوده و بـین تابلوهـا نیـز کابل کشی ضرورت داشته باشد، نحوه لوله گذاری و مسیر تغذیه توسط مهندس طراح پیشنهاد و توسط شرکت توزیـع تائید و یا تعیین می گردد.

نحوه ساخت و نصب تابلوی کنتور

تابلوی کنتور را متقاضی بایستی با هماهنگی کامل مهندس ناظر و منطقـه/امـور بـرق و بـا رعایـت کامـل استانداردها و مصوبه های ابلاغی تهیه نماید.

استفاده از کلیدهای قطع نشت جریان الکتریکی برای هر مشترک به صورت مجزا الزامی بوده و اتصال یـک نول مشترک به همه یا تعدادی از کلیدهای قطع نشت جریان ممنوع می باشد. نصب تابلو می بایست بر اساس ضوابط ابلاغی انجام گردد.

راهنمای نظارت بر طراحی و اجرای استاندارد تاسیسات برق کلیه اماکن (بخش دوم)

ضوابط اجرای سیستم زمین در ساختمان ها، الزامات کامل چاه ارت، ضوابط نصب صاعقه گیر و هادی مربوطه و لزوم اجرای سیستم TNCS برابر مقررات مبحث 13 را در این محتوا بخوانید.

راهنمای حاضر که در راستای تبیین موارد مربوط به امر نظـارت بـرق موضـوع تفاهم نامـه سـه جانبـه فیمابین وزارت مسکن و شهرسازی، وزرات نیرو (شرکت توانیر) و سازمان نظام مهندسی تدوین گردیده است بصـورت مختصر و گذرا پاره ای از وظایف و تعهدات مهندسین طراح، ناظر برق ساختمان را یادآوری می نماید. اگر چه با توجـه به چک لیست پیوست، بیشترین تأکید بر مشخص نمودن وظایف مهندسین ناظرین برق ساختمان می باشد و لیکن با توجه به ذکر برخی موارد که می بایست مهندس طراح برق در هنگام شروع به طراحی مورد توجـه قـرار دهـد می توانـد مبنای آگاهی بیشتر از وظایف و مسئولیت های مهندسین طراح برق نیز قرار گیرد.

ضوابط اجرای سیستم زمین در ساختمان‌ها

سیستم زمین داخل ساختمان بایستی با رعایت مقررات ملّی ساختمان مبحث سیزدهم اجرا گـردد. اجـرای این سیستم بر اساس مقررات مذکور و آنچه در بندهای زیر خواهـد آمـد بایسـتی بـرای تمـامی منـازل، مغـازه هـا، واحدهای صنعتی و به طور کلی هر ساختمان، بدون در نظر گرفتن متراژ و تعداد طبقات رعایت شود.

چنانچه در نزدیکی ملک چاه ارت دیگری اجرا شده باشد، اجرای چاه ارت در ساختمان مورد نظر منـوط بـه بررسی های لازم و اتخاذ تصمیم نهایی در مورد اجرا و یا عدم اجرا توسط مهندس طراح می باشد.

لازم است سیستم زمین در صورت لزوم با لحاظ نمودن آخرین پیشرفت های روز در زمینه احداث چاه ارت (استفاده از بنتونیت و سایر مواد کاهش دهنده مقاومت) با مقاومت حداکثر 2 اهم اجرا شود. در این صورت می تـوان بـا همبندی شمش های نول و ارت در محل تابلوی کنتور مشترکین، هم برای ارت کـردن سیسـتم داخلـی و هـم بـرای زمین کردن بدنه تابلو، از سیستم زمین واحد استفاده نمود.

لازم است مقدار مقاومت سیستم زمین توسط مهندس ناظر برق اندازه گیری شود و در چک لیست مربـوط ثبت گردد و از پذیرفتن ارت های با مقاومت بالاتر از 2 اهم خودداری گردد.

لازم است اندازه گیری مقاومت سیستم زمین در ساختمانها حداقل سالی یکبار انجام گردیـده و در صـورتی که میزان آن از مقادیر توصیه شده در استاندارد بیشتر باشد نسبت به اصلاح سیستم ارت اقدام گردد. مسئولیت انجام این کار با مالک یا مالکین بوده و ایشان می توانند در این راستا از خدمات مهندسان ناظر برق مورد تأیید سازمان نظـام مهندسی ساختمان استفاده نمایند.

الزامات چاه ارت

جنس صفحه و میله ارت

بنا به توصیه ٠١۴٠-VDE اولویت در بین الکترودهای موجود به ترتیب زیر است:

• فولاد گالوانیزه
• آهن روکش شده با سرب
• مس خالص
• میله فولادی کاپر ولد شده
• میله فولادی با روکش مس (اکسترود شده)

اغلب از الکترودهای فوق می توان به عنوان الکترود میله ای و از صفحه مسی بـا درجـه خلـوص % 99/9 بـه عنـوان الکترود صفحه ای استفاده نمود. تجربه نشان می دهد الکترودهای صفحه ای نتایج بهتری را ارایه خواهند نمود.

نحوه اتصال سیم زمین به الکترود ارت با توجه به اینکه چگونگی این اتصال نقش بسیار حساسی در مقاومت نهایی و دوام الکترود دارد ترجیحاً از جـوش انفجاری (Cad Weld) استفاده شود.

مقطع سیم اتصال دهنده به صفحه

طبق توصیه VDEمقطع سیم رابـط بـین الکتـرود و بدنـه از رابطـه I”ki/100=A بدسـت مـی آیـد کـه I”ki ماکزیمم جریان اتصال کوتاه تک فاز بوده و چنانچه محاسـبه ایـن جریـان بـه هـر دلیلـی امکـان پـذیر نباشـد، می توان حداقل از سیم نمره 35 که دارای حاشیه اطمینان لازم است، استفاده نمود.

لزوم استفاده از الکترولیت مناسب

با توجه به اینکه مقاومت ویژه خاک عمدتاً بین 20 تا 1000 اهم – متر و در مناطقی حتـی بیشـتر اسـت، انتخاب الکترودهای میله ای یا صفحه ای باید بر اساس مقتضـیات محـل انجـام گیـرد و در صـورت لـزوم از الکترولیـت مناسبی مانند بنتونیت یا الکترولیت های دیگری که خواص الکتریکی و شـیمیایی آنهـا بـه تأییـد مراجـع ذیصـلاح رسیده است برای بهبود مقاومت زمین استفاده شود. در بالای چاه و یا محل میلـه ارت اصـلی بایـد یـک دریچـه بازدید به منظور سهولت در اندازه گیری مقاومت چاه ارت و بازدید نقاط اتصال پیش بینی گردد.

ضوابط نصب صاعقه گیر و هادی مربوطه

عبور جریان بسیار زیاد صاعقه بیش از آنکه در کل شـبکه آرمـاتور سـاختمان پخـش شـود، بـویژه در نزدیکـی محـل برخورد صاعقه به ساختمان، می تواند خسارت آفرین باشد، همچنین در صورت عبور ایـن جریـان از مسـیرهـای بـا مقاومت بالا ولتاژ های خطرناکی پدید می آید، لذا لازم است کلیه ساختمان های مرتفع و یا ساختمان هایی که در نقـاط مرتفع و نقاط صاعقه خیز احداث می شوند به صاعقه گیر مناسب تجهیز گردند.

• لازم است از اتصال صاعقه گیر و هادی پایین رو آن به بدنه ساختمان اجتناب شود. بهتر است هادی های پایین رو در گوشه های ساختمان و به صورت روکار از بالا به سمت پایین ساختمان هدایت شوند. اجرای هادی یا هادیهای پایین رو از درون داکتهای اختصاصی در داخل ساختمان مجاز می باشد.
• از داکت مخصوص هادی پایین رو برای هیچ سیستم دیگری بجز صاعقه گیر نباید استفاده نمود.
• هادیهای پایین رو بایستی از ابتدا تا انتها یکپارچه باشند و استفاده از هیچ مفصل یا اتصالی مجاز نمی باشد.
• هادی های پایین رو بایستی به چاه ارت اختصاصی صاعقه گیر (مجزا از چاه ارت اصلی) ساختمان متصل شود.
• سطح مقطع هادی پایین رو بر اساس استاندارد های متداول حداقل 75 میلیمتر مربع است.

کلید حفاظت از جریان نشتی (RCCB)

بر اساس مقررات مبحث 13 مقـررات ملّـی سـاختمان، اسـتفاده از کلیـد حفاظـت در برابـر جریـان نشـتی (RCCB(Residual Current Circuit Breaker برای کلیه ساختمان ها الزامی است.

کلید RCCB انتخاب شده برای ساختمان های مسکونی شهری باید حداقل شرایط و خصوصیات فنی زیر را دارا باشد:

• تائیدیه استانداردهای ISIR۶٧٠٠ و IEC۶١٠٠٨ را داشته باشد.
• جریان عامل کلید های یاد شده حداکثر برابر با 30 میلی آمپر و به صورت غیر قابـل تغییـر و بـدون تـاخیر زمـانی باشد.
• کلید مربوطه باید مناسب با شرایط محیطی محل نصب انتخاب گردد.

کنترل IP مناسب با شرایط محیطی و آب و هوای محل نصب:

IP، درجه حفاظت تابلوهای الکتریکی را مشخص می کند و سازندگان تجهیزات باید نوع حفاظت قسمت های تـابلو را مشخص نمایند. برای نشان دادن درجات حفاظت ابتدا دو عدد که نشانگر درجه حفاظـت اسـت بعـد از حـروف IP آورده می شود که اولین رقم نمایانگر درجه حفاظت اشخاص در برابر تماس با قسمتهای برق دار و متحرک داخـل تـابلو و نفوذ اجسام خارجی جامد به آن و دومین رقم نمایانگر نشان دهنده درجه حفاظت در برابر نفوذ آب بـه داخـل تـابلو می باشد.

حفاظت تابلو کنتور عموماً اگر در اماکن سرپوشیده باشد IP٢٣ و در اماکن روباز IP۴۴ خواهد بود. جدول زیر درجه بندی IP را برای شرایط مختلف نمایش می دهد.

توضیح	عدد دوم	توضیح	عدد اول
حفاظت نشده	0	حفاظت نشده	0
حفاظت در برابر قطرات آب	1	حفاظت در برابر فرود اجسام سخت با ابعاد بزرگتر از 50mm	1
حفاظت در برابر چکیدن آب تا زاویه 15 درجه	2	حفاظت در برابر فرود اجسام سخت با ابعاد بزرگتر از 5mm/12	2
حفاظت در برابر چکیدن آب تا زاویه 60 درجه	3	حفاظت در برابر فرود اجسام سخت با ابعاد بزرگتر از 5mm/2	3
حفاظت در برابر پاشیدن مایع	4	حفاظت در برابر فرود اجسام سخت با ابعاد بزرگتر از 1mm	4
حفاظت در برابر پاشیدن مایع تحت فشار	5	حفاظت در برابر گرد و غبار	5

لزوم اجرای سیستم TNCS برابر مقررات مبحث 13

در سیستم TNCS مدار در سیستم تک فاز در کلیه قسمت های ساختمان باید 3 سـیمه و در مـدارات سـه فـازه در کلیه قسمتها بایستی 5 سیمه باشد. رعایت این موضـوع واجـرای صـحیح سـیم کشـی در شـبکه هـای کـامپیوتری و بیمارستانها که وجود نویز باعث اختلال درکارکرد سیستم ها می شود (بجز اتاقهای عمل کـه از سیسـتم IT اسـتفاده می گردد) بسیار مهم و ضروری است.

کنترل هم بندی برای هم ولتاژ کردن در تمامی تابلوها

در هر ساختمان یک هادی همبندی اصلی باید کلیه قسمت های زیـر را از نظـر الکتریکـی بـه یکـدیگر وصـل کنـد: هادیهای حفاظتی اصلی (PE یا PEN) در تابلوها، هادی خنثی N، لوله هـای تأسیسـاتی از هـر نـوع، قسـمتهای اصلی فلزی ساختمانها مانند اسکلت فلزی و آرماتور بتن مسلّح، الکترودهای اصلی و فرعی اتصال زمین.

کنترل اجرای سیم سوم (هادی حفاظتی PE)

در کلیه ساختمان ها می بایست اجرای هادیهای PEN و PE به درستی صورت پذیرد و وظیفه مهندس ناظر است که در کلیه قسمتها بر نحوه سیم کشی ها نظارت کامل داشته باشد. این نظارت در نقطه اتصال زمین از اهمیت بیشـتری برخوردار است.

کنترل تجهیزات بکار رفته در تابلوها

بررسی و کنترل قطعات و لوازم به کار رفته از نظر کیفی، فواصل نصب، شینه بندی، کابلشوها، سرسیم و اسـتحکام تجهیزات، بدنه تابلو، رعایت خمش شینه و کابلها، وسایل اندازه گیری لازم و ضروری می باشد.

کنترل اجرای صحیح سیستم Change Over در ساختمان های مجهز به برق اضطراری

تابلوی چنج اور ضمن مجهز بودن به لوازم اندازه گیری و نمایشگرهای ولتاژ در هر دو طـرف ورودی هـای بـرق شـهر و ژنراتور، از لحاظ قابل قطع بودن یا نبودن زیر بار، می بایست برای اپراتور تعریف شود.

کنترل تابلوی تغذیه برق آسانسور و موتور خانه و تجهیز آنها به سیستم محدود کننده جریان راه اندازی

موتور آسانسورها به دلیل توان بالا، جریان راه اندازی زیادی دارند و به همین جهـت مـی بایسـت در راه انـدازی از روش های مناسبی استفاده گردد. بهترین روش در موتورهای آسانسور، استفاده از روش VVVF اسـت. لـذا ضروریسـت از این روش استفاده گردد.

کنترل اجرای چراغ اعلام خطر در مرتفع‌ترین نقطه ساختمان‌های بلند مرتبه

به دلیل عبور بالگرد و یا هواپیما از بالای سطح شهر لازم است در بالاترین نقطه تأسیسات سـاختمان، چـراغ راهنمـای چشمک زن نصب گردد که از برخوردهای احتمالی جلوگیری کند.

کنترل اجرای اعلام حریق بر اساس مبحث 13 مقررات ملّی ساختمان

مرکز سیستم اعلام حریق باید از نوع تحت مراقبت دائم باشد، به گونه ای که عملکرد یکی از دتکتورهـا سـبب بـرهم خوردن تعادل مدار و در نتیجه اعلام حریق در آن مدار شود.

قطعی یا بروز اتصالی در هر مدار باید به نحوی مطلوب ثبت و اعلام شود. بروز خرابی، از هر نوع، در یک مـدار نبایـد سبب از کار افتادن سیستم شود.

هر مرکز باید دارای باطری مستقل با کلیه لوازم شارژ و متعلّقات آماده به کار باشد.

مرکز سیستم باید در محلی خارج از دسترس عموم نصب شود و به طور شبانه روزی تحـت مراقبـت افـراد کـارآزموده باشد.

کلیه مدارهای اعلام حریق باید مستقل از سایر سیستم ها کشیده شود.

وسایل صوتی اعلام حریق باید از انواعی باشد که هنگام بروز حریق از دورترین نقاط ساختمان قابل شنیدن باشد.

کنترل اجرای سیستم آنتن مرکزی، تلفن، آیفون تصویری، پیجینگ و CCTV

کلیه لوازم و وسایل به کار رفته در سیستم باید متناسب با عملکرد تجهیزات این بند باشـد. کابل هـای سیسـتم توزیـع از نـوع کواکسیال 75 اهم باشد و سطح مقطع آن با توجه به مشخصات سیستم و افت آن انتخاب شود.

دستگاه های سیستم پیام رسانی باید از نوع با ولتاژ کم (50-70-100-140 ولت) با امپدانس زیاد باشـد. قـدرت آمپلـی فـایر باید حداقل معادل جمع قدرت بلندگو ها باشد و کلیه مدارات باید حفاظت مخصوص به خود را دارا باشند. کابل بکار رفته در مدار میکروفن باید از نوع کواکسیال باشد و از لوله مجزا عبور داده شود. ضمناً کابلهای بکار رفته در مـدار بلنـدگو هـا بایـد از لوله های مجزا عبور داده شود تا سیستم نویز نگیرد. در مورد سیستم های چند رسانه ای، کـامپیوتر، سیسـتم هـای دزدگیـر، تلویزیون مدار بسته و غیره طبق نظر سازنده سیستم عمل شود.

کنترل اجرای سیستم های برقی در نقاط مرطوب

جهت روشنایی داخل استخر صرفاً از چراغهای 12 ولت و یا LED مناسب استفاده گردد. در اماکنی که به دلیـل وجـود بخـار آب احتمال برق گرفتگی وجود داشته باشد، می بایست از تجهیزات با IP متناسب با شرایط محیط استفاده شود.

کنترل اجرای تابلوی اصلاح ضریب قدرت در ساختمان های با مصرف بالا

در ساختمان هایی که ضریب بار کم باشد، استفاده از بانک خازنی ضروری می باشد. در این مورد با اطلاع دقیق از مصرف کننده ها لازم است تا برنامه ریزی دقیق جهت اصلاح ضریب قدرت انجام گیرد و توصیه می گـردد از سیسـتم اصـلاح اتوماتیـک اسـتفاده گردد.

بدیهی است موارد بیان شده در بندهای فوق شامل کلیات بوده و طراح و یا ناظر برق می بایست رعایـت کلیـه مـوارد استاندارد و الزامات سازنده و دیگر مراجع ذیصلاح را رعایت نماید.

در بازسازی ساختمان می بایست به تاسیسات ساختمان توجه شود چرا که شریان های حیاتی به حساب می آیند.

مراجع

1. مباحث مقررات ملّی ساختمان
2. آیین نامه تکمیلی تعرفه های برق
3. استاندارهای وزارت نیرو
4. مقررات حریم
5. استاندارهای بین المللی
6. قانون سازمان برق ایران
7. نشریه 110 معاونت برنامه ریزی ریاست جمهوری

منبع

1. شرکت توانیر-معاونت هماهنگی توزیع