جرثقیل های برجی (تاور کرین)
جرثقیل های برجیدر چند شکل مختلف وجود دارند و بازوی متحرک آنها به دو صورت افقی و تاشو ساخته می شود. اصول ساخت استراکچر اصلی جرثقیل های برجی(تاورکرین) خرپا می باشد.
بازوی افقی جرثقیل برجیرا یک گهواره یا واگن حمل می کند و در انتهای بازوی تاشو، قلاب بالابر نصب شده است. بازوهای افقی، بار را تا نزدیکی برج حمل می کنند، در حالی که بازوهای تاشو برای اجتناب از برخورد با موانعی مانند ساختمان های مجاور بالا می روند و این موضوع برای محوطه های کارگاهی محدود، یک حسن به حساب می آید.
انواع جرثقیل های برجی کارگاهی:
1) جرثقیل های برجی ثابت مستقل
2) جرثقیل های برجی سیار
3) جرثقیل های برجی مهار شده ثابت
4) جرثقیل های بالارونده (تلسکوپی)
جرثقیل های برجی ثابت مستقل:
ظرفیت حمل باراین نوع از جرثقیل ها معمولاً از دیگر همتاهای خود بیشتر است. دکل این نوع جرثقیل برجی با کمک پیچ های نگه دارنده و به طرز محکمی به پایه بتنی سطح زمین مهار می شود و یا به قطعه دکل مخصوص که در بتن فونداسیون کار گذاشته شده متصل می گردد.
این نوع جرثقیل برجی به خصوص برای محوطه های ساختمانی محدود مناسب است و حتی المقدور، در جلو ساختمان در حال ساخت، قرار می گیرد و بازوی متحرک آن از طول کافی جهت پوشش تمام سطح افقی ساختمان در حال ساخت برخوردار است.
به طور کلی برج این جرثقیل ثابت است، اما انواع دیگری با برج گردان و بازوی متحرک نیز وجود دارد.
جرثقیل های برجی سیار:
جهت ایجاد پوشش بهتر جرثقیل برجی می توان جرثقیل را بر روی یک ریل مستقر نمود و او را بصورت سیار درآورد.
به این منظور جرثقیل بر روی یک واگن چرخدار سنگین که بر روی ریلی به پهنای 420 سانتی متر حرکت می کند، مستقر می گردد.
شیب این ریل نباید از نیم درصد و شعاع پیچ های بسته شده به ارتفاع دکل نباید از 11 مترکمتر باشد. جهت حفظ ثبات جرثقیل، آماده سازی دقیق و زهکشی مناسب محل مستقر شدن تراورسها و بازرسی و تعمیر منظم آن از اهمیت خاصی برخوردار است.
نیروی محرکه جرثقیل، برق است و کابل برق رسان به یک قرقره فنردار متصل می شود تا با عقب آمدن جرثقیل کابل اضافی به داخل قرقره کشیده شود و بدین ترتیب خطر قطع یا گیر کردن توسط واگن چرخدار حمل جرثقیل بر روی ریل کاهش می یابد.
میزان ظرفیت باربری و تجهیزات بازوی متحرک جرثقیل سیار، مشابه جرثقیل های ثابت است.
جرثقیل های مهار شده ثابت:
ساختمان این جرثقیل ها مشابه جرثقیل های برجی ثابت مستقل است، اما در ارتفاعاتی مورد استفاده قرار می گیرند که امکان استفاده از جرثقیل های متکی به خود یا سیار وجود ندارد. برج یا دکل جرثقیل به کمک مهارهای فولادی منفرد یا زوجی به ساختمان متصل می شود تا ثبات لازم را کسب کند. به لحاظ اینکه اینگونه مهارها تنش هایی را در ساختمان تکیه گاه ایجاد می کنند، لذا باید هنگام طراحی، اعضا سازهدر محاسبات اعمال شوند تا سازه از مقاومت کافی جهت ساپورت شدن دکل جرثقیل برخوردار باشد. اینگونه جرثقیل ها معمولاً از یک بازوی متحرک افقی استفاده می کنند زیرا چرخش بازوی تاشو برای این کاربرد مناسب نسیت.
جرثقیل برجی بالارونده:
این جرثقیل ها برای ساختمان های بلند طراحی شده اند و در داخل ساختمان در حال ساخت مستقر می گردند و به ساختمان نیز مهار می شوند. دکل جرثقیل که از میان طبقات عبور کرده تنها به سطحی کوچک (1.5 تا 2 مترمربع) در هر کف نیاز دارد.
کار مهار دکل در سطح زمین به کمک طوق های فولادی مخصوص، قاب و گوه انجام می گیرد.
برای بالا بردن دکل ثابت از وینچ که جزئی از سیستم جرثقیل است استفاده می شود. به طور کلی این نوع جرثقیل نسبت به جرثقیل های برجی ثابت یا مشابه به بازوی متحرک افقی یا تاشو کوچکتری جهت پوشش سطح ساختمان در دست ساخت نیاز دارد و نیز بازوی متحرک جرثقیل از قطعات کوچکتری جهت پوشاندن منطقه ساختمانی که به سادگی جابجا می شوند تشکیل می شود.
در ادامه مطالب به مشخصات فنی و خصوصیات انواع جرثقیل های برجی پرداخته خواهد شد.
جزئیات جرثقیل برجی، ساخت کارخانه باب کوک ویتز:
مشخصات فنی مربوطه به یک نمونه جرثقیل برجی مهار شده ثابت:
مشخصات فنی جرثقیل برجی سیار، ساخت کارخانه Richier international:
- ریل جرثقیل به پهنای 2/3 متر و به کمک پیچ هایی به قطر 37 میلی متر و در فواصل 6 به تراورس های چوبی متصل می شوند.
- حداقل شعاع برای مسیرهای منحنی 10 متر است.
مشخصات فنی جرثقیل های برجی بالارونده، ساخت کارخانه استارت ویپت:
- در شرایط استاتیکی (ساکن) وزن بار متصل به جرثقیل طبق جدول بار مختص به هر مدل و نوع جرثقیل برجی نباید از 67% مقدار بار واژگونی فراتر رود و در شرایطی که باد می وزد، وزن بار متصل به جرثقیل طبق جدول بار نباید از 77% میزان بار واژگونی فراتر رود.
- پایداری این جرثقیل ها بستگی به طول دکل (بازوی متحرک)، طول بازوی مقابل دکل و یا ترکیبی از هر دو، استقرار وزنه های تعادل و ارتفاع برج دارد و جدول بار اینگونه جرثقیل ها طبق موارد ذکر شده توسط سازنده تنظیم می شود. نیروهای ناشی از سرعت و جهت باد وارده بر جرثقیل، بر پایداری دستگاه تأثیر فراوان دارد.
- در صورت حرکت جرثقیل (جرثقیل برجی سیار) با بار، تأثیر نیروهای وارده بر دستگاه باید در تعیین میزان بار مجاز اعمال شوند.
- واژگونی جرثقیل هنگامی آغاز می شود که جمع جبری نیروهای واژگونی با جمع جبری نیروهای پایداری دستگاه برابر شود.
- جدول بار این گونه جرثقیل ها باید خوانا، با دوام و واضح و در دسترس اپراتور دستگاه قرار گیرد.
- جدول بار جرثقیل های برجی برای هر مدل از آنها مخصوص و با توجه به ویژگی های آنها تنظیم شده و از جابه جایی جدول بار دستگاه ها باید خودداری شود.
الزامات تعیین پایداری عقب دستگاه عبارتند از:
- طول بوم در حداقل ممکن بکار رود.
- بوم یا Troney در حداقل شعاع کاری قرار داشته باشد.
- جرثقیل بدون بار باشد.
- جرثقیل در حالت تراز قرار گرفته باشد.
- در صورتی که جرثقیل تعمیر شده و یا اصلاحاتی روی آن انجام گرفته، تنها توسط سازنده اصلی و یا فرد مجاز تست و راه اندازی گردد.کلیه مدارک، اسناد تعمیر، نگهداری و بازرسی از دستگاه ها باید مستندسازی شود.
- موقعیت و نصب صحیح وسایل، نشانگر اهمیت زیادی در ایمنی این نوع جرثقیل ها دارد. موقعیت نصب و تنظیم صحیح شیرهای ایمنی فشار باد یا هیدرولیک نقش مهمی در ایمنی دستگاه دارد و مکانیزم بالابر بار در این نوع جرثقیل ها باید به کلاچ موتور مجهز باشد. موتورهای الکتریکی جرثقیل برجی باید سیستم های کنترل سرعت داشته باشند.
- قلاب این گونه جرثقیل ها باید دارای ضامن ایمنی باشد و زمانی که قلاب در پایین ترین وضع ممکن قرار دارد، باید حداقل دو دور کامل سیم بکسل در درام بالابر باقی مانده باشد و انتهای سیم بکسل درام طبق توصیه سازنده باید به درام وصل گردد.
- لبه درام جمع کننده سیم بکسل باید از آخرین دور سیم بکسلی که دور آن پیچیده شده 13mmبالاتر قرار داشته باشد و قطر درام از 18 برابر قطر اسمی سیم بکسل که به دور آن پیچیده شده نباید کمتر باشد.
- در اتاق راننده باید تجهیزاتی برای متوقف کردن چرخش درام هنگام بالا یا پایین آوردن بار موجود باشد و برای کنترل درام، نشانگرهای چرخش آن در دسترس راننده باشد.
- در سیستم نگهدارنده جرثقیل انواع ترمزهای موتوری، ترمزهایی با جریان گردابی، مکانیکی، پنوماتیکی یا هیدرولیکی به منظور کنترل سرعت بار در نظر گرفته شده است که این ترمزهای خودکار در مواقعی که ترمزها از کار افتاده باشند، علاوه بر ترمزهای ذکر شده، ترمزهای دستی نیز تعبیه گردیده اند.
- سطح تماس کنترل های پایین نباید لغزنده باشند تا اپراتور به راحتی بتواند حرکت بار را مهار کند. شیار قرقره بالابر نیز باید از سطح آسیب دیده عاری باشد تا باعث صدمه به سیستم بکسل نشود.
- شعاع مقطعی انتهای سیار قرقره به گونه ای طراحی شده است که سیم بکسل به راحتی و بدون درگیری از آن عبور کند.
- نواحی قابل دسترس جرثقیل های برجی باید تمیز و از روغن، گریس والوالین، گازوئیل و هرگونه مواد ضایعاتی گریس گونه عاری نگه داشته شوند، تا خطر سرخوردن و افتادن ایجاد نکند. همچنین نباید در کابین جرثقیل مواد اشتغال زا نگه داشته شود.
- پس از نصب جرثقیل و هنگام عملیات باربرداری توسط دستگاه، ناظر عملیات از نواحی قابل دسترس جرثقیل نسبت به وجود مواد اضافه رها شده در روی سکوهای کاری بازدید بعمل آورده و در صورت وجود، آنها را خارج می کند تا خطر سقوط به پایین ایجاد نشود.
- پرسنل تعمیر و نگهداری و راننده جرثقیل برای جابه‌جایی ابزار دستی هنگام بالا یا پایین رفتن از دستگاه باید از کوله پشتی مخصوص حمل ابزار استفاده نماید.
- لازم به تذکر است که برای بالابردن ابزارآلات بارهای سنگین تر از حداکثر مجاز، برای جابه‌جایی دستی با کمک طناب و قرقره 25 کیلوگرماست.
- محل اتصال جرثقیل برجی به زمین (پایه)، برای جلوگیری از ورود افراد متفرقه باید توسط نرده های چوبی یا فلزی تا ارتفاع 2 متر حفاظ گذاری شود.
- نرده های حفاظتی باید قفل داشته باشند و کلید آن در دست اپراتور و ناظر عملیات باشد و علائم هشداردهنده و ایمنی مانند تابلو خطر برق گرفتگی و خطر سقوط اشیاء و بار باید در محل نصب شود (در حوزه عملکرد جرثقیل)، نرده بان های دسترسی به جرثقیل برجی باید طبق استاندارد و توصیف سازنده بوده و فاصله عمودی بین دو پاگرد پشت سرهم بیش از شش متر نباشد.
- طول طناب کمربندایمنی (برای بالارفتن از نرده بان) تا محل اتصال به طناب مهار عمودی، حداکثر 30 سانتی متر است.
- جهت جلوگیری از آسیب به سیم بکسل پیچیدن سیم بکسل باید بدون شل شدگی و در خطی مستقیم از قرقره مربوطه به درام بالابر انجام بپذیرد و استفاده از پیچنده موتوری برای انجام کار توصیه می شود، زیرا روش پیچیدن به صورت دستی به دلیل احتمال پیچیده شدن نامنظم ایمن نیست.
- نصب نورافکن روشنایی، علامت های دید در شب در جرثقیل های برجی باید به گونه ای باشد که نیروهای افقی ناشی از باد و زلزله (نیروهای دینامیکی) باعث افتادن آنها نشود و کابل های برق آن نیز به گونه ای قرار بگیرد که آسیب نبیند و ضمناً خطر افتادن و برق گرفتگی نیز ایجاد نکند.
- نورافکن های نصب شده در این جرثقیل ها در محدوده 400 الی 600 وات هستند.
- در موقع بروز هرگونه حادثه باید هماهنگی های لازم با تیم امداد و نجات انجام شود و مانورهای مختلف امداد به طور پیوسته صورت پذیرد تا متصدیان و افراد شاغل در کارگاه با شرایط اضطراری آشنا شده و تجهیزات لازم در اختیار نیروهای فنی و اپراتور دستگاه قرار بگیرد، داخل کابین راننده حتماً یک عدد کپسول آتش نشانی شارژ شده و کیف کمک های اولیه موجود باشد.
- تمام قسمت های گرداننده و دوار مانند شفت ها باید برای جلوگیری از خطر گیر کردن اندام و اعضای دستگاه (جرثقیل برجی) به خوبی پوشانده شود.
- سطوح فلزی راه پله، نرده بان، پاگرد و کابین، آجدار و ضد لغزش می باشد.
- میدان دید راننده باید کاملاً وسیع بوده و راننده بتواند به وضوح منطقه عملیات را مشاهده کند.
- اپراتور دستگاه باید از سلامتی کامل جسمانی و روانیبرخوردار بوده و ضمناً از کار در ارتفاع هراس نداشته باشد.
- در صورتی که جرثقیل برجی در مجاور و یا نزدیکی فرودگاه و مناطق مشابه مستقر شده و جهت جلوگیری از خطر برخورد با هواپیما، چراغ های هشداردهنده قرمز رنگ چشمک زن که شدت روشنایی آن ها بین 10 کانون است در بالاترین نقطه این جرثقیل ها نصب می شوند.
بخش قبلی این مقاله را اینجـــــابخوانید.
