انواع داربست ؛ معرفی کامل + اجزای تشکیل دهنده داربست

داربست یک سازه موقتی است که به منظور تقویت سازه اصلی نصب‌ می‌شود. علاوه بر این، کارگران ساختمانی از آن به‌عنوان یک بستر برای انجام عملیات ساختمانی استفاده می‌کنند. انواع داربست‌های به کار گرفته شده بسته به نوع سازه‌ها و نوع فعالیت‌های ساختمانی متفاوت است. داربست به طور عمده از آهن، فولاد و چوب ساخته‌ می‌شود. برای استفاده از داربست باید از با ثبات بودن و محکم بودن آن و توانایی تحمل وزن کارگران ساختمانی و دیگر مواد و مصالح ساختمانی قرار گرفته روی آن اطمینان حاصل کرد. در ادامه با ویکی‌ساختمون همراه باشید…

انواع داربست مورد استفاده در ساخت و ساز

مواردی که در زیر فهرست شده‌اند از مهم‌ترین و متداول‌ترین انواع داربست‌های مورد استفاده در صنعت ساخت و ساز هستند:

• داربست منفرد یا تک
• داربست دوبل
• داربست دروازه‌ای یا کنسول
• داربست معلق
• داربست بورد
• داربست فلزی
• داربست تثبیت شده
• داربست کویک استیج

داربست نوع تک

داربست تک یکی از متداول ترین انواع داربست است و  به طور کلی در بناهای آجری و سنگی که امکان سوراخ کردن دیوار برای نصب تکیه گاه وجود دارد مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد. داربست منفرد شامل لوله‌های عمودی یا استاندارد‌ها و لوله‌های افقی یا لجر‌ها و تیر عرضی‌ می‌شود. استانداردها در واقع توالی از اجزای قائم هستند که به موازات دیوار به زمین متصل شده‌اند. این اجزای افقی در فواصل 2 تا 5/2 از یکدیگر و با فاصله 2/1 متری از دیوار نصب می‌شوند. اجزای افقی طولی که لجر نامیده‌ می‌شوند به منظور اتصال استانداردها در فواصل قائم 2/1 تا 5/1 متری مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی دیگر از اجزای داربست‌های نوع تک، پودلاک یا تیرهای عرضی هستند که در یک سمت از داربست به لجر‌ها متصل و از سوی دیگر نیز به دیوار متصل‌ می‌شوند. تیرهای عرضی در فواصل 2/1 تا 5/1 متری نصب می‌شوند.

داربست نوع دوبل

داربست های دوبل نیز از انواع  داربست هایی هستند که استفاده از آنها در کشورمان بسیار رایج است. داربست‌های دوبله در بناهای سنگی مورد استفاده قرار می‌گیرند و دلیل آن هم این است که در دیوارهای سنگی ایجاد حفره در دیوار برای ایجاد محلی جهت نصب پوت‌لاگ یا تیر عرضی بسیار سخت است؛ بنابراین دو ردیف از داربست ساخته‌ می‌شود تا از استحکام آن اطمینان حاصل کرد. ردیف اول 20 تا 30 سانتیمتر از دیوار فاصله دارد و ردیف دوم هم 1 متر از ردیف اول فاصله دارد. با ثبیت دو ردیف در مرحله بعد نسبت به نصب تیر عرضی (پوت لاگ) اقدام‌ می‌شود که توسط دو ردیف پشتیبانی‌ می‌شود. برای دادن استحکام بیشتر به داربست از تیر‌های شیب‌دار استفاده‌ می‌کنند.

داربست کنسول یا دروازه‌ای

یکی از خاص ترین انواع داربست نوع کنسول یا دروازه ای است. در این نوع از داربست، استانداردها (تیرهای عمودی) به‌وسیله مجموعه‌ای از سوزن‌های فرو رفته در دیوار پشتیبانی‌ می‌شوند. در نوع دیگری از این داربست، سوزن‌ها از طریق شکاف‌هایی که از قبل در دیوار ایجاد شده است محکم‌ می‌شوند. در هنگام اجرای این نوع از داربست باید احتیاط کرد و از کیفیت نصب سوزن‌ها مطمئن شد. به طور کلی تحت شرایط زیر از این نوع از داربست استفاده‌ می‌کنند:

• هنگامی که سطح زمین ظرفیت یا تحمل برای قرارگیری و نصب تیرهای قائم را ندارد.
• هنگامی که زمین نزدیک به دیوار باید خالی باقی بماند.
• هنگامی که بخش‌های بالایی دیوار در حال ساخت است.

داربست نوع معلق

داربست های آویزان یا معلق از نواع قابل حمل هستند که در برج های بلندمرتبه بسیار کاربرد دارد. در داربست‌های معلق کارگران ساختمانی روی یک بستر معلق شده به وسیله رشته‌های نخی یا فلزی یا زنجیرهای فلزی قرا‌ر می‌گیرند. این داربست‌های به نوعی محرک هم هستند و‌ می‌توان آن‌ها با استفاده دست یا موتورهای برقی بالا و پایین برد. این نوع از داربست‌ها به طور عمده در کارهای کم اهمیت‌تر و جزئی‌تر مانند تعمیرات و رنگ‌کاری استفاده‌ می‌شوند.

داربست نوع بورد

این داربست ها که از انواع کوچک و قابل حمل هستند در فضاهای داخلی بسیار مورد استفاده قرار می گیرند. در داربست‌های نوع بورد، بستری که کارگران روی آن مشغول به فعالیت هستند به وسیله تیر‌های افقی و عمودی قابل حرکت پشتیبانی‌ می‌شود و‌ می‌توان ارتفاع این بستر را تغییر داد. علاوه بر این در یک انتهای تیر‌های عمودی برای حرکت کل داربست نیز چرخ‌هایی در نظر گرفته شده است. این نوع از داربست به دلیل متحرک بودن و اندازه نسبتاً کوچکی که دارند برای کار در فضاهای داخلی مانند رنگ‌کاری و تعمیرات تا ارتفاع تقریباً 5 متری بسیار مناسب هستند.

داربست فلزی

داربست‌های فلزی با استفاده از لوله‌های فولادی یا فلزی ساخته‌ می‌شود که با استفاده از کوپلرهای یا متصل کننده‌هایی فولادی به یکدیگر چفت شده‌اند. باز و بسته کردن این نوع از داربست‌ها بسیار ساده است و از مهم‌ترین مزیت‌های استفاده از آن به شمار‌ می‌رود. از دیگر ویژگی‌های این نوع از داربست‌ می‌توان به استحکام بسیار بالا، پایداری و ماندگاری بالا و مقامت در برابر آتش اشاره کرد. اگرچه این داربست‌های بسیار پرهزینه هستند اما استفاده از آن بستر بسیار ایمنی را به ویژه برای کارگران فراهم‌ می‌کند و از این رو هم استفاده از آن‌ها در سال‌های اخیر بسیار افزایش یافته است.

داربست تثبیت شده

داربست‌های تثبیت شده از فلز و فولاد ساخته شده که با استفاده از کوپلر‌ها و قاب‌هایی خاص به یکدیگر متصل‌ می‌شوند. این انواع از داربست‌ها طبق یک دستورالعمل ساده سر هم‌ می‌شوند و به راحتی‌ می‌توان آن را از بازار تهیه کرد. در این نوع از داربست، بستری که کارگران روی آن فعالیت‌ می‌کنند به طوری طراحی شده است که‌ می‌توان ارتفاع آن را تغییر داد. در انواع این داربست که ارتفاع زیادی دارند از تیر‌های شیب‌دار برای دادن استحکام بیشتر استفاده‌ می‌شود.

داربست کویک استیج

سیستم داربست کویک استیج (Kwikstage) با استفاده از فولاد گالوانیزه ساخته‌ می‌شود. باز و بسته کردن این نوع از داربست‌ها با توجه به راهنمای آن بدون دردسر صورت‌ می‌گیرد. این نوع از داربست برای پروژه‌های بزرگ و کوچک بسیار مفید است. این داربست با توجه به سیستم متصل‌کنندگی بسیار مقاوم‌ می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای انواع داربست‌ها باشد. این نوع از داربست را‌ می‌توان در ارتفاع‌های مختلف ساخت و به کار برد.

اجزای داربست

داربست‌ها هم به مانند همه تجهیزات ساختمانی از اجزای زیادی تشکیل‌شده‌اند که آگاهی از آن‌ها قبل از نصب داربست خالی از لطف نیست.

ستون داربست

از اصلی ترین اجزای داربست این لوله‌های قائم هستند که نقش تکیه‌گاه را برای داربست ایفا‌ می‌کنند بار اعمال شده بر داربست را به زمین منتقل‌ می‌کند. طول آن به طور معمول حداکثر 6 متر است ولی‌ می‌توان آن را با استفاده از انواع بست افزایش داد.

لوله‌های سرتاسری افقی

از دیگر اجزای اصلی داربست این لوله های افقی هستند. این لوله‌ها از استحکام طولی داربست اطمینان حاصل‌ می‌کنند و به‌عنوان تکیه‌گاهی برای لوله‌های زیرتخته‌ای و افقی داربست عمل‌ می‌کنند. این لوله‌ها باید عمود بر ستون داربست نصب شوند.

لوله‌های زیرتخته‌ای

لوله‌هایی هستند که در میان لوله‌های افقی و دیوار نصب‌ می‌شوند و به‌عنوان تکیه‌گاه برای تخته یا سکو عمل‌ می‌کنند.

شمع مایل

این تیر شیب‌دار لوله‌ای است که روی زمین با دیوار مورد نظر قرار‌ می‌گیرد و جهت استحکام بیشتر داربست از آن‌ها استفاده‌ می‌شود.

لوله‌های مهار

این اجزای داربست در واقع لوله‌هایی هستند که به صورت قطری در داربست جای‌ می‌گیرند و باعث افزایش ثبات داربست‌ می‌شوند.

قید دیواره درگاهی

لوله‌ای است که در میان دو سطح به کار برده‌ می‌شود و هدف از آن مهار کردن داربست به ساختمان است.

قید

لوله‌ای است که داربست را به قید دیواره درگاهی با یک مهار دیگر متصل‌ می‌کند.

دستک‌های افقی داربست یا لوله‌های عرضی

لوله‌ای است که در میان دو لوله افقی سرتاسری نصب‌ می‌شود که گاهی هم آن را به نام دستک‌های افقی‌ می‌شناسند.

میله اتصال شکاف دار

این میله در جهت متصل کردن دو لوله به یکدیگر به کار برده‌ می‌شود. این اتصال داخلی است و به طور گسترده در داربست‌های استفاده‌ می‌شود.

پایه مهار

این پایه در جهت تثبیت و محکم کردن قید دیواره درگاهی استفاده می‌شود.

اتصالات جهت پل زیر سقف

این اجزای داربست در واقع اتصالی است که به بخش انتهایی یا در واقع همان لوله‌های قائم داربست نصب‌ می‌شود و وظیفه آن محکم کردن داربست به پل‌های زیر سقف است.

پل

لوله‌ای افقی که روی لوله‌های زیر تخته‌ای محل یک پنجره قرار دارد. این پل‌ها‌ می‌توانند که تکیه‌گاه لوله‌های زیر تخته‌ای میانی نیز باشند.

بست پله‌ای داربست و صفحه پله

از این بست برای ایجاد پله داربست، پلکان و پاگرد و متعاقباً کاهش خطر حوادث در ارتفاع‌های بالا به کار برده‌ می‌شود.

بست بوشی

نوعی بست اتصال‌دهنده است که سر لوله‌ها داخل آن جای‌ می‌گیرد و دو لوله از دو انتها به یکدیگر وصل‌ می‌شوند.

بست گردان

برای متصل کردن یک مهار به ستون یا لوله افقی سرتاسری مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد.

بست راست‌گوشه

این نوع از بست ستون یک داربست را به لوله افقی سرتاسری داربست وصل‌ می‌کند.

بست لوله زیر تخته‌ای

این نوع از بست یک اتصال غیر باربر را به دست‌ می‌دهد که به منظور وصل کردن لوله زیر تخته‌ای یا دستک افقی داربست به لوله سرتاسری استفاده‌ می‌شود.

بست خاردار

از این بست برای اتصال دادن لوله‌های دو تکه‌ای استفاده‌ می‌شود.

مهار انتهایی

این نوع از مهار‌ها در واقع بست‌هایی هستند که به قسمت انتهایی لوله‌ها محکم‌ می‌شوند.

صفحه زیرستون

صفحه‌ای است که در زیر ستون قرار داده‌ می‌شود و سطح تکیه‌گاهی آن باید حداقل برابر با 225/0 مترمربع باشد.

پایه قابل تنظیم

به جداره داخلی پایین داربست متصل‌ می‌شود و با استفاده از آن‌ می‌توان که ارتفاع پایه را تغییر داد.

توپی‌های پلاستیکی

قطعاتی پلاستیکی هستند که در انتهای لوله‌های داربست قرار‌ می‌گیرند که احتمال آسیب در برخورد با لوله‌ها را کاهش‌ می‌دهند.

سخن آخر

داربست‌های کاربردهای بسیاری متنوعی در صنعت ساخت و ساز دارند و در انواع مختلفی هم در دسترس هستند. استفاده از نوع خاصی از داربست به شرایط عملیات ساختمانی بستگی دارد. به طور کلی داربست‌ها اجزای ساختمانی بسیار منعطفی هستند و تغییرات زیادی را می‌توان روی آن‌ها پیاده کرد.