آجر انواع مختلفی دارد و هر کدام هم برای مصارفی خاصی در ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. آجر فشاری، آجر ماشینی، آجر سفالی، آجر لعاب‌دار، آجرنسوز، آجر ماسه آهکی و آجر جوش انواع آجر پرکاربرد هستند که هر کدام نیز دارای انواعی هستند و برای ساخت و سازهای متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. آجرهای ماشینی بدون شک یکی از پرکاربردترین انواع آجر در صنعت ساختمانی است که این استفاده گسترده دلایل کوچک و بزرگ زیادی دارد. در این مطلب با معرفی کلی بر آجر ماشینی، طرز تهیه و انواع آن با ما همراه باشید.
آجر ماشینی چیست؟
آجر ماشینی به آجر‌هایی گفته می‌شود که بر روی بزرگ‌ترین سطح آن‌ها هشت یا ده سوراخ وجود دارد و اضلاع آن 5/5 در 11 در 22 سانتی‌متر است. طبق استاندارد‌های اداره استاندارد، این آجر باید دارای سوراخ‌هایی با قطر 1.5 تا 2 سانتی‌متر باشد. سوراخ‌ها نباید بیشتر از 25 درصد سطح را شامل شوند و همچنین فاصله سوراخ‌ها از یکدیگر و از لبه آجر نباید کمتر از 30 درصد طول آجر باشد.
چرا آجر ماشینی سوراخ‌دار ساخته می‌شود؟
سوراخ‌های موجود در این آجر ها به نحوه تولید و ساخت آن ها مربوط می شود. به دلیل نفوذ عمودی ملات به درون سیمان ایجاد شده‌اند تا استحکام بیشتری برای سازهای که با آجر ماشینی ساخته می‌شود، به وجود بیاید. همچنین برای دیوار چینی، دیوارهای حمال از میلگرد درون سوراخ‌ها استفاده می‌شود تا استحکام دیوار بیشتر شود و به اصطلاح دیوار مصلح شود.
مزایا و معایب آجر ماشینی نسبت به آجر فشاری چیست؟
آجرهای ماشینی گوشه‌های گونیا تری نسبت به آجر فشاری دارد و به دلیل تردتر بودن تیشه‌داری ندارند و مانند آجر فشاری نمی‌توان از آن‌ها استفاده کرد. همچنین آجرهای ماشینی قابلیت جذب ملات کمتری نسبت به آجرهای فشاری دارند. به طور کلی در ساخت طاق ضربی از این نوع آجر استفاده نمی‌شود ولی در ساخت دیگر قطعات کاربرد دارد.
آجر ماشینی چگونه تولید می‌شود؟
آجر ماشینی در نقاط مختلف دنیا به روش‌های مختلفی تهیه می‌شود. در ایران به روش سنتی یا گل نرم، در جنوب آمریکای شمالی و آمریکای مرکزی به روش گل سفت و در کشور‌های صنعتی و پیشرفته به روش رس خشک تهیه می‌شود. در ادامه به طور جداگانه به هرکدام خواهیم پرداخت.
روش گل نرم
این روش همان‌طور که در بالا گفته شد در ایران رواج دارد و یک روش سنتی تولید آجر است. در این روش در گودالی به عمق 2 و قطر 2.5 تا 3.5 متر خاک رس به مدت 24 ساعت خیسانده می‌شود، سپس گل به دستگاه قالب‌زنی وارد می‌شود، پس از قالب زدن خشت‌ها را خشک می‌کنند و در نهایت در کوره می‌پزند.
روش گل سفت
همان‌طور که در بالا گفته شد تولید آجر ماشینی به روش گل سفت در جنوب آمریکای شمال و آمریکای مرکزی انجام می‌گیرد. این روش همانند روش قبل است ولی تفاوت آن این است که آب کمتری به رس اضافه می‌شود و گل سفتی تشکیل می‌شود.
تولید آجر به روش‌های گل نرم و گل سفت هر دو به سبک سنتی است. معمولاً در کوره‌های آجرپزی از این روش‌ها استفاده می‌شود. سه گودال در کوره‌ها وجود دارد که یکی از گل آماده قالب‌زنی پر است و دیگری در مرحله خیساندن است و در گودال سوم خاک رس و آب با هم مخلوط می‌شوند. به این روش گل نرم یا سفت آماده قالب‌زنی همیشه در دسترس است.
روش رس خشک
این روش یک روش صنعتی و مدرن است. در این روش خاک رس حدود 10 درصد رطوبت دارد و آب آن در حدی نیست که رس را به گل تبدیل کند. در طی تولید آجر ماشینی به این روش خاک را درون قالب‌های از پیش بخار داده شده می‌ریزند سپس درون کوره می‌گذارند تا پخته شود.
دلیل بخار دادن به قالب‌ها این است که رطوبت نسبی 7 تا 10 درصدی ایجاد شود تا در هنگام پخت ذرات رس بهتر به هم بچسبند و آجر بهتر و مستحکم‌تری شکل بگیرد.
آجر ماشینی چه ویژگی‌هایی دارد؟
آجر ماشینی بر اسا مواد به کار رفته در ساخت آن و همچنین روش ساختی که به کار برده می شود از یک سری ویژگی خاص خود بهره می برد که مهمترین آن ها را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- آجر ماشینی به دلیل داشتن سوراخ در ساختار بدنه آن و ورود ملات به سوراخ، دیوار یا سازه مستحکم‌تری می‌سازند.
- آجر ماشینی به دلیل وجود سوراخ در آن علاوه بر استحکام بیشتر وزن کمتری هم نسبت به آجر فشاری دارد.
- آجر ماشینی به دلیل وجود سوراخ در آن قابلیت مصلح شدن دارد و می‌توان از آن در ساخت دیوارهای حمال استفاده کرد.
- آجر ماشینی ضد اسید است و در مقابل زلزله مقاومت بیشتری نسبت به آجر فشاری دارد، علاوه بر این تخلخل یا پوروسیتی کمی دارد و آب کمی جذب می‌کند.
آجر ماشینی چه کاربرد‌هایی دارد؟
- مانند هر آجر دیگری از این نوع آجر هم می‌توان در ساخت دیوارهای مختلف استفاده کرد. دیوار‌هایی که با استفاده از این آجر ساخته می‌شوند، از نظر استحکام نسبت به آجرهای فشاری بهتر هستند و در عین حال سبک‌تر هم هستند.
- از این آجر در ساخت همه انواع سازه استفاده می‌شود و تنها سازهای که در آن از این نوع آجر استفاده نمی‌شود طاق ضربی است.
- یکی از کاربرد‌های وسیع آجر ماشینی، استفاده آن در نمای ساختمان است. انواع قرمز و زرد آن در بازار موجود است و در ساخت نما کاربرد زیادی دارد.
سخن آخر
آجر ماشینی یکی از آجرهای پرکاربرد در صنعت ساختمان در ایران است. این آجر به سه روش گل نرم، گل سفت و رس خشک تولید می‌شود. آجر ماشینی به آجر سوراخ‌دار هشت‌تایی یا ده‌تایی هم شناخته می‌شود. نحوه قرارگیری سوراخ‌ها در آجر باید طبق استاندارد‌های ابلاغ شده از سوی سازمان استاندارد باشد. این آجر کاربرد‌های زیادی دارد و در ساخت سازه‌های مختلف و نمای ساختمان هم دیده می‌شود. این آجر علاوه بر وزن کم، استحکام خوبی هم دارد و در ساخت دیوارهای حمال و مصلح به کار برده می‌شود.
