آماده‌سازی زمین از اقدامات اولیه به‌منظور شروع پروژه ساخت‌وساز است. اگر بنایی قدیمی در محل مورد نظر قرار داشته باشد، چاره‌ای جز تخریب آن نخواهیم داشت. روش‌های زیادی برای تخریب ساختمان و سازه‌های قدیمی وجود دارد که هر یک از آنها تحت شرایط خاصی به کار گرفته می‌شوند. برخی از آنها مخصوص ساختمان‌های کوچک هستند و برخی هم مانند تخریب ساختمان با مواد منفجره عمدتاً در ساختمان‌های بزرگ به کار گرفته می‌شوند. برای اینکه درک درستی از شیوه عملکرد این روش پیدا کنید، بهتر است که تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.
انواع روش‌های تخریب ساختمان
از مهم‌ترین و پرکاربردترین روش‌های تخریب ساختمان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تخریب از بالا به پایین به روش دستی
- تخریب از بالا به پایین به روش ماشینی
- تخریب ماشینی با لودر‌های خرد کننده هیدرولیکی
- تخریب با استفاده از مواد منفجره
- تخریب با استفاده از گوی تخریب
تخریب ساختمان با استفاده از مواد منفجره
در این روش، تخریب ساختمان از طریق نصب مواد منفجره مخصوص در مکان‌هایی مشخص در فضای داخلی ساختمان صورت می‌گیرد. تخریب ساختمان با مواد منفجره عمدتاً در مورد ساختمان و سازه‌های بسیار بلند و بزرگ که استفاده از دیگر روش‌ها در آنها ایمن نیست و از طرفی زمان و هزینه زیادی را طلب خواهد کرد، استفاده می‌شود که پیمانکار تخریب ساختمان کلیه موارد را در نظر می گیرد.
تخریب سازه ساختمان با استفاده از مواد منفجره در کسری از ثانیه صورت خواهد گرفت. تخریب سازه را می‌توان به گونه‌ای تنظیم کرد که دقیقاً در موقعیت مکانی خود ریزش کند و یا در صورت لزوم آن را به گونه‌ای تنظیم کرد که به سمت خاصی متمایل شود.
اقدامات قبل از تخریب ساختمان با مواد منفجره
قبل از شروع به کار تخریب ساختمان با استفاده از مواد منفجره باید نکاتی را مدنظر قرار داد که اصلی‌ترین آنها شامل موارد زیر می‌شوند:
- آیا فضای مناسب و کافی برای پرداختن به نخاله‌ها و آوار‌های ساختمانی ایجاد شده به وسیله انفجار وجود دارد؟
- آیا حداقل میزان مواد منفجره استفاده خواهد شد؟
- آیا تخریب ساختمان در اثر انفجار باعث آسیب به سازه‌های اطراف از طریق خرده‌های ساختمانی می‌شود یا میزان این خرده‌ها کنترل و محدود خواهد شد؟
- آیا اقدامات لازم در خصوص کنترل گرد و غبار صورت گرفته است؟
- آیا ساختمان بعد از انفجار به خودی خود فرو خواهد ریخت یا برای تخریب کامل آن به ماشین‌آلات مخصوص نیاز خواهد شد؟
- آیا مقرون به صرفه و ایمن بودن تخریب ساختمان با روش انفجار نسبت به دیگر روش‌ها تائید شده است؟
مراحل تخریب ساختمان با مواد منفجره
مراحل اجرای این عملیات شامل آماده‌سازی ساختمان تا منفجر کردن آن می‌شود. با توجه به حساسیت این روش از تخریب ساختمان، در اجرای تمامی مراحل باید حداکثر دقت اعمال شود. این روش به ترتیب مراحلی که در زیر به آنها اشاره شده است صورت می‌گیرد.
مطلب پیشنهادی: تخریب ساختمان با لودر تحت چه شرایطی و چگونه اجرا می‌شود؟
تخریب و تضعیف اولیه ساختمان
این مرحله شامل برداشتن و حذف تمامی دیوار‌های غیر باربر، در و پنجره‌ها، تجهیزات مکانیکی، لوله‌کشی‌ها، نرده‌های راه‌پله و نمای داخلی و بیرونی می‌شود. این اجزا می‌توانند به نوبه خود موجب کاهش تأثیرگذاری مواد منفجره بر اجزای مورد نظر مانند ستون و سقف شوند. ستون‌هایی که دارای میلگردها و اجزای به شدت فشرده هستند باید تضعیف شوند. دیوار‌های برشی هم باید به روش مکانیکی تضعیف شوند و لایه بتنی پیرامون فولاد برداشته شود.
دریل کاری برای نصب مواد منفجره
به این منظور با استفاده از تمامی نقشه‌های سازه در وهله اول باید اجزای ساختاری که به هر نحوی موجب تسهیل تخریب ساختمان می‌شوند شناسایی شوند. کلیدی‌ترین جز ساختمان برای تخریب، ستون است. بدین ترتیب تمامی ستون‌ها باید دریل کاری شوند.
قرار دادن مواد منفجره روی سطح ستون‌ها باعث می‌شود که موج ناشی از انفجار به بیرون از ستون هدایت شود اما حفاری ستون و قرار دادن مواد منفجره در داخل آن باعث می‌شود که تمامی موج ناشی از انفجار، از درون ستون بگذرد. بعد از قرار دادن مواد منفجره در حفرات دریل شده در ستون‌ها، به‌منظور جلوگیری از خارج شدن موج و انرژی ناشی از انفجار، انتهای گمانه حفر شده را با استفاده از کیسه‌های ماسه می‌پوشانند.
نصب شارژ یا خرج مواد منفجره
مواد و ترکیبات زیادی به این منظور در دسترس هستند که مواد منفجره واتر ژل یا امولوسیون‌های انفجاری دو نوع از بهترین‌های آنها هستند؛ که نسبت به مواد منفجره قدیمی آمونیوم نیترات کارایی به مراتب بهتری دارند.
فرمول طراحی انفجار برای تخریب ساختمان
بدین منظور به طور معمول از دو فرمول نظامی و غیرنظامی استفاده می‌شود که هر یک از آنها دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. فرمول سوئدی لانکویست، فرمول آلمانی یا کرایوس، فرمول سوئدی گاستافسون و فرمول روسی ساویتسکی، نیکیفوروفا و گروسمن از جمله پر استفاده‌ترین فرمول‌های غیرنظامی هستند.
جایگذاری لرزه‌سنج‌ها
به‌منظور وارد کردن آسیب‌هایی بالقوه و مناسب به ستون‌ها باید شدت انفجار در سطح مشخصی باشد. با استفاده از لرزه‌سنج‌ها می‌توانند شدت انفجار را سنجید و در مورد کارساز بودن یا نبودن انفجار در تخریب ساختمان جمع‌بندی کرد.
نصب محدودکننده‌های خردشدگی سازه
با انفجار، عناصر ساختمانی از هم می‌پاشند و انواع و اقسام خرده‌های ساختمانی به اطراف پرت می‌شوند. به همین دلیل و به‌منظور محدود کردن فرآیند خردشدگی و جلوگیری از وارد آمدن آسیب به ساختمان‌های اطراف از روش‌های مختلفی مانند پشته‌های خاکی استفاده می‌کنند. بر اساس استاندارد‌های بین‌المللی بهداشت و سلامت شغلی، ذرات گرد و غبار با اندازه‌های برابر با 1 تا 100 میکرون خطراتی را برای سلامتی افراد در پی خواهند داشت.
تعیین محل ریزش ساختمان
محل ریزش ساختمان به وسیله خط سیر و مسیر ریزش ساختمان تعیین می‌شود. به‌منظور داشتن کنترل کافی بر این مسیر باید از فروپاشی و تخریب پیوسته ساختمان اطمینان حاصل کرد. بدین منظور باید شناخت کافی از محل قرار گیری ستون‌ها و اتصال‌های ممکن میان این ستون‌ها داشته باشیم.
تراکم و موقعیت مواد منفجره
تراکم منفجره در اجزای بتنی و فولادی در “ستون‌های پایین‌ترین طبقه ساختمان” بیشترین مقدار خود را دارد. انفجار این میزان تراکم از مواد منفجره انرژی زیادی را آزاد خواهد کرد که برای تخریب ساختمان کافی است.
تعیین زمان‌بندی انفجار
زمان‌بندی انفجار بر اساس قوانین علم فیزیک باید به گونه‌ای صورت گیرد که در نهایت موجب ریزش آزاد ساختمان شود. در شکل زیر خلاصه مراحل اجرایی تخریب ساختمان با استفاده از مواد منفجره و دلایل موفقیت آمیز بودن یا نبودن آن را مشاهده می کنید.
معیار‌های تخریب ساختمان با مواد منفجره
- از حداقل مواد منفجره لازم استفاده کنید.
- به‌منظور سبک‌سازی ساختمان و تسهیل تخریب آن تمامی اجزای ساختمانی لازم را جدا کنید.
- لرزش‌های زمین را به‌منظور جلوگیری از وارد آمدن آسیب به ساختمان اطراف به حداقل برسانید.
- گسترش ابر گرد و غبار را کنترل و به حداقل برسانید.
- پرتاب خرده‌های ساختمانی را به حداقل برسانید.
- محل دقیق ریزش و تخریب ساختمان را مشخص کنید.
- فاصله لازم از محل تخریب ساختمان را دقیقاً مشخص کنید.
معایب تخریب ساختمان با مواد منفجره
- انتشار مقدار زیادی گرد و خاک.
- آلودگی صوتی زیاد.
- خطرات همراه با استفاده از مواد منفجره.
- فراهم کردن فضای کاری وسیع.
- خطرات مربوط به خردشدگی و پرتاب اجزای ساختمانی.
- تخلیه ساختمان‌های مجاور.
- تولید حجم زیادی از ضایعات در کسری از ثانیه.
سخن آخر
روش‌های زیادی برای تخریب ساختمان‌های قدیمی وجود دارد و بدون شک تخریب با مواد منفجره به ویژه در ساختمان‌های بزرگ یکی از جذاب‌ترین گزینه‌ها است. تخریب ساختمان با این رو مزایای زیادی همچون صرفه‌جویی در زمان و هزینه و کاهش نیروی کار مورد نیاز در پی دارد. با این وجود معایبی همچون آلودگی‌های هوایی و صوتی زیادی نیز در پی خواهد داشت.
