شهر هوشمند چیست و چه ماهیتی دارد؟
پیشنهاد می شود قبل از مطالعه این مطلب، مطلب زیر را مطالعه نمایید:
شهر هوشمند چه زیرساخت هایی نیاز دارد؟ (تکنولوژی های نوین)
شهرداری ها از کجا باید هوشمندسازی را شروع کنند؟
در این مطلب می خوانید:
شهر هوشمند چیست؟ و چگونه تعریف می شود؟
دلایل اصلی پیدایش شهر هوشمند
روند افزایش درصد شهرنشینی در سطح جهان به دلیل جاذبه هایی که در شهرها وجود داشته و عوامل دافعه ای که در روستا ها موجود است، حقیقتی انکارناپذیر می باشد که باید هرچه سریع تر در رابطه با اثرات منفی این پدیده چاره جویی های لازم از طرف مسئولین مربوطه صورت بگیرد. درقرن 18 کمتر از 5 درصد جمعیت جهان در شهرها زندگی می کردند. براساس گزارشی که در سال 2008 توسط سازمان ملل متحد تحت عنوان دورنمای شهرنشینی منتشر شد سال 2008 سالی است که در آن بیش از 50 درصد جعیت جهان در شهرها زندگی می کردند.
جمعیت شهری جهان تا سال 2025 دو برابر خواهد شد و به بیش از 5 میلیارد نفرخواهد رسید. این روند به شدت در حال رشد می باشد و پیش بینی می شود تا سال 2050 به بیش از 70 درصد جمعیت جهان برسد. همچنین اگر به این نکته توجه داشته باشیم که بیش از 90 درصد این جمعیت شهری در کشورهای درحال توسعه خواهند بود، لزوم اتخاذ تدابیر علمی و منطقی بیش از پیش احساس خواهد شد.
سوالاتی که مطرح می شوند این است که بهترین راه حل چیست؟ و چه باید کرد؟ باید طبق چه برنامه و راهبردی عمل کرد که شهروندان بدون آسیب وارد کردن به نیازهای نسل آینده از خدمات بشتری بهره مند شوند و کیفیت زندگی آنها تأمین شود؟
همان طور که در بالا اشاره شد شهری شدن زود هنگام جهان، واقعیتی گریز ناپذیر است که با خود مسائل و مشکلات عدیده ای به همراه دارد. این شهرنشینی شتابان و تلاش برای کاهش مشکلات ناشی از رشد جمعیت شهری، یکی از اصلی ترین عوامل پیدایش و مطرح شدن «شهر هوشمند» می باشد. ( اطلاعات بیشتر در مطلب ویژگی های شهر هوشمند).
قبل از هر چیزی باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که اگر قصد داریم با داشتن شهر هوشمند، شهری مناسب و توسعه پذیر برای شهروندان ایجاد کنیم، لازم است قبل از هر گونه برنامه ریزی برای شهرها، شهر هوشمند را بشناسیم و بدانیم شهر هوشمند چیست؟ چه شهرهایی هوشمند هستند و چه شهرهایی هوشمند نیستند؟ و چرا به شهر هوشمند احتیاج داریم؟
در ادامه این متن تلاش خواهد شد به این سوالات پاسخ داده شده و شما را با مفهوم شهر هوشمندو کاربردها و کارکردهای آن به طور مقدماتی آشنا کنیم.
رشد نقاط شهری به عنوان یک مقوله کمی، خود را به دو صورت، افزایش در اندازه جمعیتی و گسترش در مقیاس کالبدی نشان می دهد. این رشد فزاینده باعث بروز مشکلاتی چون تمرکز جمعیت، آلودگی، حاشیه نشینی، کمبود مسکن، مهاجرت روستاییان و مشکلاتی از این قبیل شده است. در حال حاضرکمتر شهروندی را می توان یافت که از ارائه خدمات توسط مدیران شهری رضایت کامل را داشته باشد. به نظر می رسد دلیل اصلی این موضوع ناتوانی شهرهای موجود و زیر ساخت های آن ها در ارائه خدمات مناسب به شهروندان و عدم توجه کافی به فضای مجازی و آنلاین در زمینه سیتم مدیریت شهرهاست.
مقدار زیادی از زمان شهروندان به ویژه در کشورهای درحال توسعه در مکان هایی مثل: بیمارستان ها، ترافیک، صف بانک ها، شهرداری ها، سفر جهت آگاهی یافتن از نحوه ارائه خدمات، خرید و…صرف می شود. با توجه به این نکته که چیزی برای انسان باارزش تر از«وقت و زمان» وجود ندارد، مشخص می شود مدیریت شهرهای ما با ناکارآمدی های اساسی رو به رو می باشد.
فضای پیچیده شهری، محققین و پژوهشگران و مدیران برنامه ریزی شهریدر سراسر جهان را برای رهایی از مشکلات و نارسایی های ناشی از گستردگی روز افزون شهرها وجمعیت آنها به تلاش وا داشته است. دراین ارتباط الگوی «شهر هوشمند» به عنوان راهکاری بی بدیل جهت حل بسیاری از مشکلات شهری کنونی مطرح شده است.
تاکنون در رابطه با شهر هوشمند تحقیقات زیادی در کشور صورت نگرفته است و به وسیله این چنین نوشته هایی باید شکاف های بین این پژوهش های کم و استفاده زیاد از مفهوم و تعریف شهر هوشمندبرداشته شود.
نیاز های شدید در شهرها در سراسر دنیا باعث شده است تا مدیران به دنبال راهکارهای هوشمندانه تری برای مقابله بامشکلات موجود بروند. ایجاد یک شهر زیست پذیر و قابل زندگی ایجاب می کند که شهر هوشمند راعمیق تر و بیشتر بشناسیم.
یکی از راه هایی که می توان توسط آن شهرهوشمند را درک کرد توجه به آیتم های زندگی پایدار و قابل زیست می باشد. البته شهر هوشمند با شهر پایدار و زیست پذیر متفاوت می باشد و این تفاوت در استفاده از بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات در روند ایجاد شهر هوشمندخود را نشان می دهد.
اگرچه درحال حاضر بسیار از مفهوم شهر هوشمنداستفاده می شود اما هنوز تصویر و تعریف واضح و مشخصی از آن درآکادمی ها، جامعه و مشاغل شهری در دست نمی باشد. مطالعات محدودی شروع به تفسیر و تشریح این پدیده در سطح دنیا کرده اند و به سوال هایی در این مورد پاسخ داده اند.
در رابطه با شهر هوشمند به این مطالب نیز می توانید مراجعه نمایید:
همان طور که در بالا اشاره شد مفهوم شهر هوشمند همچنان در حال ظهور است و کار برروی تعریف آن همچنان ادامه دارد. مفهوم شهر هوشمند در سراسر دنیا با نام ها، تعاریف و برداشت های مختلفی در حال ارائه می باشد.
در رابطه با تعریف شهر هوشمند تعاریف بسیار زیادی وجود دارد که ذکر همه آن ها در این مطلب نمیگنجد، اما اگر بخواهیم یک تعریف ساده، جامع، رسا و فراگیر از شهر هوشمند داشته باشیم، این تعریف می تواند به ما کمک کند:
«شهر هوشمند شهری است شهروند محور که در آن از فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت بهره وری بهتر از منابع و امکانات موجود، بالابردن کیفیت زندگی شهروندان و حرکت به سمت توسعه پایدار شهری استفاده می شود»
شهر هوشمند شهری 24 ساعته می باشد که امور شهر در تمام شبانه روز در آن جریان دارد، ارائه خدمات با سرعت و کارایی بالا در شهر همزمان با کاهش هزینه ها،ترافیک و آلودگی هوا و…قابل اجرا می باشد. شهری با قابلیت های کار از راه دور، خرید از راه دور، بانکداری از دور،آموزش و درمان از دور نمونه های مشخصی هستند که به داشتن زندگی بهتر برای شهروندان و صرفه جویی در وقت آن ها منجر می شود. شهر هوشمندمکانی مستعد برای پشرفت و توسعه می باشد.
شهر هوشمند چیست و چگونه تعریف می شود؟
- شهر هوشمند نه تنها یک مفهوم تکنولوژیکی، بلکه توسعه واحد اجتماعی و اقتصادی می باشد.
- شهر هوشمند سیستم محور نیست، بلکه سیستم گراست.
- شهرهوشمند تنها یک پدیده شهری نیست، بلکه یک جنبش ملی و یا جهانی است.
- شهر هوشمند یک مفهوم تک بخشی نیست، بلکه چند بخشی است.
- شهر هوشمند انقلاب نیست، بلکه تکامل است.
- شهر هوشمند جایگزین ساختارهای فیزیکی نیست، بلکه هماهنگی بین دنیای واقعی و دنیای مجازی است.
بسیاری از شهرهای بزرگ جهان ازجمله سئول، نیویورک، توکیو، شانگهای، امستردام، قاهره و دبی ضرورت داشتن شهرهایی هوشمند را احساس کرده و پروژه های شهر هوشمند را آغاز کرده اند. با در نظرگرفتن نوآوری های امروزی بسیار محتمل است که در آینده ای بسیار نزدیک شهرهای هوشمند به صورت کامل عملیاتی شوند که قطعا استراتژی های خیلی خوبی برای توسعه شهرها محسوب خواهند شد.
تمرکز دنیا در حال حاضر بر داشتن شهرهای هوشمند با تکیه بر بازسازی‌ها، تنظیم مبلمان شهری و فضاسازی جدید است تا حس تعلق شهری را باردیگر در شهروندان ایجاد کرده و نهادینه کند.
بهترین رویکردی که می توان برای حل بحران افزایش شهرنشینی و مدیریت بهتر شهرها اتخاذ کرد حرکت به سمت داشتن شهرهایی هوشمند می باشد. باتوجه به روند افزایش جمعیت بی سابقه ای که به ویژه در کشورهای در حال توسعه جهان مثل کشور ایران در حال رخ دادن است، لزوم حرکت به سمت داشتن شهری هوشمند بیش از پیش احساس می شود. برای داشتن هرگونه برنامه ریزی درباره هوشمند سازی شهرها و شهر هوشمند ابتدا به ساکن لازم است یک تعریف دقیق و علمی از شهر هوشمند داشته باشیم تا با درک کامل مفهوم شهر هوشمند به سمت آینده پیش برویم که تعریف پایین ذکر شد:
«شهر هوشمند شهری است شهروند محور که در آن از فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت بهره وری بهتر از منابع و امکانات موجود، بالابردن کیفیت زندگی شهروندان و حرکت به سمت توسعه پایدار شهری استفاده می شود».
شهرهای هوشمند به واسطه ماهیت خود، مقدار قابل توجهی از داده‌ها را در عملیات روزانه خود تولید می‌کنند. روندهایی که پیشتر آنها را شرح دادیم، شهرها را به سمت جمع‌آوری و دسترسی به حجم قابل توجهی از داده‌ها سوق می‌دهند.
برخی از آنها ممکن است راکد باشند، اما بخش بزرگی از دنیای زنده را تشکیل می‌دهند. این داده‌ها چندین ویژگی دارند : حجم بالا، به صورت زنده (سرعت بالا دسترسی به آنها)؛ و دارای منابع، فرمت و ویژگی‌های گوناگون (متغیر).
این داده‌های بزرگ اگر به خوبی مدیریت شوند و مورد تحلیل قرار گیرند، می‌توانند فهم و ارزش اقتصادی بالایی ایجاد کنند که شهرها و ذینفعان شهری می‌توانند برای افزایش بهره‌وری و ایجاد نوآوری در ارائه خدمات جدید از آنها استفاده کرده و زندگی و شهر خود را توسعه ببخشند. تکنولوژی‌های تکامل‌یافته‌ای همچون رایانش ابری که این داده‌های بزرگ را دریافت می‌کنند، مدیریت می‌کنند و مورد تحلیل قرار می‌دهند، به روند فناوری‌ها کمک می‌کند. شهرها اکنون قادر به دسترسی و استفاده از منابع محاسباتی عظیمی هستند که تا چند سال پیش به هزینه زیادی برای دست آوردن و مدیریت آنها لازم بود. به کمک فناوری‌هایی چون Hadoop/HDFS، Spark، Hive و طیف وسیعی از ابزارهای تخصصی، اکنون شهرها می‌توانند با تحت کنترل در آوردن داده‌های بزرگ و استفاده از ابزارهای تحلیلی، به بهبود کارایی عملیات و خدمات شهری کمک کنند.
مثلا شهر بوستون در ایالات متحده آمریکا از داده‌های بزرگ برای بهبود عملکرد شهرها در مقایسه با طیف وسیعی از شاخص‌ها استفاده می‌کند. مثلا می‌تواند مشکلات خیابان‌های شهر را شناسایی کند و یا با به کارگیری یک رویکرد تقاضا محور موجب افزایش کارایی در جمع‌آوری زباله‌ها شود.
در این مقاله سعی شد با ماهیت شهر هوشمند یک آشنایی مقدماتی حاصل شود و به یک تعریف واحد از آن دست پیدا کنیم. در مقاله های بعدی انواع شهرهای هوشمند، شاخص های شهر هوشمند، راه های هوشمند سازی شهرها، اینترنت اشیا و…ارائه خواهد شد تا شما با ماهیت شهر هوشمند آشنایی بیشتری پیدا کنید.
مطالب پیشنهادی مرتبط:
منابع:
برگرفته از کتاب مقدمه ای بر کلیات و مبانی شهر هوشمند، ترجمه مصطفی بهمن آبادی، علی عباسیان آرانی
مقاله understanding smart cities: an integrative framework
