ژئوتوریسم و فرصت ها در قشم

ژئوتوریسم چیست؟

زمین گردی و یا ژئوتوریسم، آن دسته از گردشگری طبیعی است که به بازدید از پدیده های طبیعی بی جان و زمین شناختی می پردازد. بر خلاف تصور عموم، زمین گردی مختص علاقه مندان به زمین شناسی نیست و الزاما به بررسی علمی پدیده های زمین شناختی نمی پردازد و عمدتا شامل بازدید مردم عادی از شنزارها، نمکزارها، دره ها، تنگه ها، کوه ها، غار ها، و پدیده های دیدنی نادری مانند کلوت، گنبد نمکی، گل افشان و آبفشان می گردد.

بسیاری از مردم ذاتا به این نوع گردش علاقه مند هستند اما حضور در محل پدیده های طبیعی یا ژئوسایت ها معمولا با دردسر هایی همراه است. دسترسی مشکل به مواد غذایی و آب و نبود امکانات بهداشتی و شرایط اقامت در شب، از عواملی هستند که همواره حرکت گردشگری طبیعی و خصوصا ژئوتوریسم را کند می کنند. پس برای رشد و توسعه ی ژئوتوریسم در هر محل ابتدا نیاز است برای ملزومات اقامت و سایر امکانات رفاهی آن برنامه ریزی کنیم.

جزیره قشم

قشم، بزرگترین جزیره ایران است که در شرق خلیج فارس و در تنگه ی هرمز قرار دارد. این جزیره از زمان های دور با نام های مختلفی همچون ابرکاوان و کِشم به عنوان بخشی از خاک ایران شناخته می شده است. ساکنین غیر مهاجر این جزیره، پیرو مذهب سنی شافعی و دارای فرهنگ و گویشی مشابه سایر نقاط هرمزگان هستند. روستا ها و شهر های قشم دارای معماری بومی منحصر به فردی هستند که اصلی ترین شاخص آن بادگیرهای آن است. این المان های بی نظیر، در بندر لافت بیشتر از سایر شهر های جزیره یافت می شوند.

 جزیره قشم به شکل نواری به طول تقریبی 100 کیلومتر و عرضی متغیر بین 10 تا 30 کیلومتر است که 1500 کیلومتر مربع سرزمین را شامل می گردد. خاک های این جزیره پدیده های زمین شناسی و مناظر طبیعی بی نظیری را در خود جای داده اند. دره ها، دشت ها، تخت تپه ها، گنبد و غارهای نمکی و ستون های سنگی حاصل از فرسایش باد و خاک که به اشکال عجیبی در آمده اند،  همه و همه قشم را به نمایشگاهی از عجایب طبیعت بی جان مبدل کرده است.

ژئوپارک قشم

ژئوپارک، منطقه‌ای است تحت مدیریت حفاظتی و با وسعت کافی، که مرزهای آن به وضوح مشخص شده و چندین پدیده بارز زمین‌شناسی در محدوده آن قرار گرفته باشد. این محدوده باید بتواند در توسعه اقتصادی جوامع پیرامون خود از طریق گردشگری نقش مؤثری ایفا نماید. ژئوپارک ممکن است علاوه بر پدیده‌های زمین‌شناسی از آثار تاریخی، بوم‌شناسی، باستان‌شناسی و میراث فرهنگی و طبیعی دیگر برخوردار باشد. 

جزیره ی قشم به عنوان سرزمینی غنی از پدیده های طبیعی، در سال 2006 میلادی ژئوپارک به عنوان اولین ژئوپارک خاورمیانه توسط سازمان یونسکو ثبت شد و به شبکه ی بین المللی ژئوپارک ها پیوست. این ژئوپارک مدتی نیز به علت عدم رعایت ضوابط مورد نظر سازمان یونسکو از فهرست جهانی خارج شد اما در سال 1394 مجددا توانست جایگاه خود را بازیابد. ژئوپارک قشم 25 ژئوسایت یا پدیده ی زمین شناسی را در خود جای داده است که از مهم ترین آن ها می توان به سایت های زیر اشاره کرد:

دره ستاره ها:

دره ستاره ها یا ستاره افتاده در نزدیکی روستای برکه خلف قراردارد و دارای دیوار های عمودی و اشکال عجیب و زیبایی است.

غار خربس:

این غار در 15 کیلومتری شهر قشم و در نزدیکی روستای خربس قرار دارد و در اطراف آن آثاری از معماری صخره ای باستانی دیده می شود.

تنگه چاهکوه:

این دره با تندیس ها و احجام سنگی عجیبی پوشیده شده و مملوء از کاسه ها و طاقچه ها و آبراهه های سنگی است.

بندر لافت:

این بندر، روستایی در شمال جزیره است که چشم انداز بسیار زیبایی دارد.

جنگل حرا:

جنگل درختان حرا که درختانی آبزی هستند که در آب شور کم عمق رشد می کنند در حد فاصل میان جزیره و سرزمین اصلی قرار دارند.

گنبد نمکی نمکدان:

کوه نمک نمکدان و غار های نمکی آن از مهم ترین آثار زمین شناسی در ایران هستند. یکی از غار های نمک این کوه طولی معادل 6400 متر دارد.

ژئوتوریسم در ژئوپارک قشم

هدف از گسترش و ثبت ژئوپارک ها و اختصاص بودجه به آن ها، گسترش گردشگری و در محدوده ی ژئوپارک و ایجاد رونق اقتصادی در آن است. بنابراین قشم را می توان یکی از پررنگ ترین پتانسیل های ایران برای توسعه ی صنعت گردشگری در زمینه ی ژئوتوریسم در نظر گرفت. این جزیره با داشتن ده ها پدیده ی ارزشمند زمین شناختی پای بسیاری از زمین شناسان دنیا را به خود باز کرده و محل عبور و مرور مستند سازان حوزه ی زمین شناسی شده است و علاوه بر این منظر فرهنگی تمام رخی که این در این جزیره گسترده شده است، بنیه ی گردشگری قشم را دوچندان کرده است.

اما برای بهره برداری از این پتانسیل باید اقداماتی صورت پذیرد. ساخت هتل ها، رستوران ها و مراکز گردشکری در کنار ایجاد دسترسی ها و معابر مناسب و افزایش گردش پذیری جزیره با استفاده از تابلو های راهنما و سایر موارد مشابه، ضروری ترین مواردی هستند که باید برای توسعه ی گردشگری در قشم صورت گیرند. اخیرا روند مناسبی در اجرای این اقدامات وجود داشته است و امید است ادامه ی این راه بتواند برای مردم منطقه ایجاد سودآوری و درآمد پایدار کند.

سازمان ژئوپارک قشم در کنار سازمان منطقه آزاد تجاری قشم و سایر ارگان های فعال در جزیره در صورتی که توان قشم را در صنعت گردشگری باور داشته باشند و مقوله ی گردشگری را به عنوان یک راه حل جدی برای رونق اقتصادی در نظر بگیرند می توانند در اندک زمانی قشم را به مقصدی لا ینفک از از سبد گردش ایرانی ها مبدل کنند.
جزیره ی قشم می تواند نمایشگاهی دائمی باشد که در آن زیبایی های طبیعت برای علاقه مندان به آن به نمایش در آید و گردشگران علاقه مند زحمت زیادی برای دیدن زیبایی های این جزیره متحمل نشوند. از طرفی این سرزمین بتواند دین خود را به اقتصاد مردمش ادا کرده و حلقه ی اقتصادی جزیره را به وسیله ی گردشگری کامل کند.