مهندسی ارزش (Value Engineering) چیست؟
مهندسی ارزش
همه ساله کشور از جانب پروژه های نیمه تمام مبالغ بسیار هنگفتی متضرر می گردد. عمده این خسران به دلیل عدم تخصیص به موقع و به جای بودجه و همچنین هزینه های نامتناسب با کارکردهای پروژه‌ها می باشد. در صورتی که بتوان با اعمال روش هایی همچون مهندسی ارزش، هزینه انجام پروژه‌های کلان را به حداقل رساند، کمک بزرگی به اتمام پروژه‌ها و بهره برداری سریع تر و موثرتر از آن ها خواهد شد.
مهندسی ارزش راهی به سـوی ایجـاد تعـادل بین هزینه ها و کارکردهای یک محصول یا پروژه است و با حفظ کارکردها، روش هایی را در اختیار قرار می دهد که هزینه های اضافی را حذف نموده و روش های کم هزینه تر را جایگزین روش های قبلی می نماید. مهندسی ارزش روشی است سازمان یافته و خلاقانه که با تجزیه و تحلیل کارکردهای محصول، پروژه و خدمات به هدف مورد نظر که عبارت است از تحقق کارکرد مورد نظر با کمترین هزینه و بدون مصالحه در خصوص کارآیی، قابلیت اطمینان، قابلیت تعمیرات و نگهداری و کیفیت نائل می گردد.
ارزش شاخصه ای است که چنان چه یک محصول آن را دارا باشد، حاضر به پرداخت بهای آن هستیم. مهندسی ارزش، در واقع تکنیک مدیریتی است که کارایی آن در عمل به اثبات رسیده و هدف از آن کاهش هزینه ها نیست بلکه هدف ارتقای شاخص ارزش است. مهندسی ارزش در واقع یک برخورد نظام یافته برای مدیریت هزینه ها با تغییرات خلاقانه و نوآورانه می باشد.
مهندسی ارزش شامل چه موارد نمی باشد:
- بازنگری طرح
- ابزار قربانی کردن کارکردهای طرح
- نقد عوامل طرح
- ابزار صرف برای کاهش هزینه
در واقع مهندسی ارزش پروسه ای است که ذهن را برای ایده های جدید آماده می کند، این امر با شکستن محدودیت های تخیل تحقق می یابد. مهندسی ارزش یک تکنیک مدیریتی ساختار یافته، در جهت کاهش هزینه ها، کاهش زمان اجرا و بهبود کیفیت طرح ها و پروژه های بزرگ، پر هزینه، پر ریسک و تکرارپذیر است.
محور اصلی مهندسی ارزش این جمله است که “همیشه راه بهتری برای انجام کارها وجود دارد”
با برنامه کار دقیق به دنبال کشف کارکردهای غیر ضروری طرح ها و ارائه راهکارهای حذف و تعدیل آن ها با هدف ارتقاء شاخص ارزش است. شاخص ارزش، مفهومی جامع تر از صرفا کاهش هزینه هاست. این مفهوم در عرصه عمرانی و صنعتی در خارج (قریب 60 سال) و داخل کشور (قریب 10 سال) دستاوردهای فراوانی داشته است.
تاریخچه مهندسی ارزش
مهندسی ارزش در زمان جنگ جهانی دوم هنگامی که دست یابی به مواد حیاتی دچار مشکل شده بود در صنایع مطرح گردید. این مسئله ارائه راهکارهای جایگزین برای مواد و طرح های موجود را موجب شد. در سال 1947 لاورنس دی مایلز یکی از مهندسان شرکت جنرال الکتریک آمریکا (GE) موارد ممکن را مورد ارزیابی قرار داد. او طرح ها و روش های متعددی برای مقابله با تغییرات آتی بیان کرد و روشی مناسب برای تعیین ارزش یک طرح ارائه داد. به کارگیری این نظریه در صنایع، به سرعت در آمریکا فراگیر شد و برگشت عظیم سرمایه را به همراه داشت. او این حرکت را آنالیز ارزش نام نهاد.
پس از آن در اواخر دهه 60 انجمن مهندسی ارزش آمریکا، بنیان گذارده شد و سپس صنایع دفاع، شرکت های ساختمانی و مراکز صنعتی به تدریج مقرراتی را در رابطه با الزام در اجرای مهندسی ارزش تصویب و به اجرا گذاردند. تا جایی که در اوائل دهه 80 میلادی پیشنهاد اجرای مهندسی ارزش در صنایع دفاعی، مدیریت خدمات عمومی، خدمات پستی و غیره مطرح و موجب موفقیت های چشمگیر در کاهش هزینه ها در مرحله اجرا گردید. در حال حاضر، براساس قوانین مصوب در ایالات متحده کلیه سازمان های اجرایی وابسته به دولت ملزم به ایجاد و به کارگیری روش های موثر مهندسی ارزش در پروژه هایی هستند که با سرمایه ای بیش از یک میلیون دلار انجام می گیرد.
به علت نقش کلیدی آقای مایلز به ایشان لقب پدر مهندسی ارزش داده شده است. در واقع توسعه مفاهیم مهندسی ارزش به آقای مایلز و کارخانه جنرال الکتریک در پایان جنگ جهانی باز می گردد. (ساخت چرخنده پمپ های زیر آبی با یک سوم هزینه و بهبود کیفیت و کارکرد.)
تاریخچه مهندسی ارزش در ایران و جهان
برنامه کاری مهندسی ارزش آرایه ای از رویکردها و عملکرد لازم برای به دست آوردن جواب بهتر و موثرتر برای مساله می باشد. این برنامه موجب می گردد تا توضیح دقیق تر و تعریف مناسب تری از شرایط و اعمال داشته باشیم.
گام اول :
شناسایی پروژه
جمع آوری اطلاعات
تشکیل تیم
گام دوم :
گام سوم :
تهیه گزارش
ارزیابی و تصویب کارفرما
پیاده سازی نتایج مطالعه
در صورت نادیده گرفتن مراحل گام به گام برنامه کاری مهندسی ارزش، پروژه مهندسی ارزش به یک مطالعه بازنگری تبدیل خواهد شد.
نمونه هایی از اجرای مهندسی ارزش در پروژه ها
مهندسی ارزش در موارد زیر توصیه می گردد:
زمانی که پروژه به اهداف خود نمی رسد یا یکی از اهداف پروژه تحقق پیدا نکند.
زمانی که کاهش هزینه اجرای پروژه اهمیت داشته باشد.
زمانی که سودآوری پروژه اهمیت داشته باشد.
زمانی که پروژه ای بر طبق برنامه زمانی پیش نرود.
هدف مهندسی ارزش از میان برداشتن یا اصلاح هر عاملی است که موجب تحمیل هزینه های غیرضروری می شود، بی آن که آسیبی به کارکردهای اصلی و اساسی سیستم وارد آید. دستور کار مهندسی ارزش، بهبود مداوم طراحی و اجرا است.
مهندسی ارزش صرفاً برنامه ای برای کاهش هزینه ها نیست، بلکه روشی برای حداکثر نمودن ارزش طرح ها می باشد، زیرا در بعضی موارد، کارفرما خواستار سهولت بهره برداری و کاهش هزینه ها به قیمت افزایش هزینه های مطالعاتی، طراحی و ساخت است.
برنامه ریزی و طراحی پروژه ها کمتر از 5 درصد هزینه ولی تاثیری بر بیش از 70 درصد هزینه‌ها دارد، لذا استفاده از مهندسی ارزش در فاز برنامه ریزی و طراحی می تواند نقش مهمی در موفقیت پروژه ها و حصول ارزش و خواسته های کارفرما ایفا نماید.
