پلان معماری چیست؟ معرفی انواع آن از پلان طبقات تا پلان لنداسکیپ

دریافت مجموعه‌ای کامل از انواع پلان معماری یکی از مهیج‌ترین مراحل ساخت‌وساز یا بازسازی ملک است. شما می‌توانید چیدمان فضای خود، ابعاد هر اتاق و جزئیات لوازم و وسایل را ببینید. با این حال، اگر تا به حال یک نقشه معماری را ندیده‌اید ممکن است در مورد آن سؤالات زیادی برایتان پیش آید. برای این منظور ما در مقاله دیگری از ویکی ساختمون در مورد مفهوم پلان معماری صحبت می‌کنیم.

تعریف پلان معماری

پلان معماری (Architectural Plan) راهنمای چگونگی ساخت یک سازه را ارائه می‌دهد. به عبارتی، پلان طرحی دو بعدی (زاویه دید از بالا به پایین) از ایده‌ها و خلاقیت‌های یک معمار است که جزئیات مورد نیاز برای ساخت یک ساختمان را نمایش می‌دهد. پلان معماری به مانند یک نقشه راه می‌ماند؛ همانطور که شما می‌خواهید از شهری به شهر دیگر سفر کنید، به نقشه مسیر نیاز دارید، دقیقاً پلان نیز چنین نقشی را ایفا می‌کند.

این نقشه اطمینان می‌دهد که یک سازه می‌تواند مطابق با هدف و نیازهای شهرسازی ساخته شود. بدون نقشه‌های معماری، تصمیم گیری در مورد نحوه طراحی ساختمان چالش برانگیز خواهد بود. پلان معماری اجازه می‌دهد تا مسائل قبل از شروع ساخت واقعی، حل و فصل شوند. در نقشه معماری جزئیاتی مانند ابعاد زمین، ابعاد و جانمایی فضاها، بازشوها، ارتفاع طبقات، راه پله و سایر موارد قید می‌شوند.

پلان معماری توسط مهندس معمار واجد شرایط (دارای صلاحیت طراحی از نظام مهندسی) تهیه می‌شود. مهندس معمار ممکن است از طراحی دستی و کامپیوتری برای این امر استفاده کند. معمولاً در ایران نقشه معماری توسط نرم افزار اتوکد (AutoCAD) طراحی می‌شود اما سیستم‌های جدیدی مانند مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM) نیز برای طراحی دقیق‌تر در دسترس هستند.

تاریخچه پلان معماری

پلان‌های معماری از آثار هنری نشأت می‌گیرند. در دوره رنسانس ایتالیا در اروپا، نقاشان، مجسمه سازان و هنرمندان مشهور، نقاشی‌هایی از ساختمان‌ها و بناهایی که تصور می‌کردند را روی کاغذ می‌کشیدند. بسیاری از این تصاویر سپس به یک ساختار واقعی تبدیل می‌شدند.

در آن زمان، نقشه‌های معماری؛ اندازه‌گیری‌ها، جزئیات و مقرراتی که امروزه مشاهده می‌شود را نداشتند. این نقشه‌ها تصویری از آنچه هنرمند در ذهن داشت را نشان می‌دادند و این به عهده تیم سازنده بود که دریابد چگونه به بهترین نحو می‌تواند سازه را از ایده به واقعیت تبدیل کند.

امروزه، پلان معماری طبق اصول و قوانین شهرسازی تهیه می‌شود اما همچنان می‌توان برای ساختارهای خاص، از دنیای قانونی معماری گذر کرد و اصول را شکست تا ارتباط بین انسان و معماری را وسعت بخشید. در هر صورت، نقشه معماری باید از دل نوآوری آرشیتکت و قوانین ساخت‌وساز تهیه شود و با تأیید شهرداری، کلید عملیات ساخت زده شود.

مطلب پیشنهادی: نقشه اجرایی چیست؟ انواع و نکات مهم در تهیه نقشه های فاز ۲ معماری

فواید پلان معماری

مزیت اصلی پلان‌های معماری این است که می‌توان قبل از شروع ساخت، برنامه و بودجه مورد نظر را براساس آن‌ها برآورد کرد. بدون این نقشه‌، عملاً هیچ ساختمانی قابل اجرا نخواهد بود. انجام عملیات ساخت برای یک پیمانکار و تهیه قیمت دقیق پروژه یا تهیه یک برنامه زمان بندی واقع بینانه دشوار خواهد بود.

پلان معماری بیشتر جنبه‌های مربوط به یک پروژه را نشان می‌دهد تا سازنده بتواند بر اساس آن برنامه ریزی‌های لازم را انجام دهد. پیمانکاران می‌توانند از این طریق به سراغ مصالح مورد نیاز، نیروهای کاری و تجهیزات مربوط بروند.

انواع پلان معماری

۱- پلان طبقات

پلان طبقات برای هرگونه طراحی داخلی یا پروژه معماری ضروری است. با یک نقشه، می‌توانید همه چیز را در فضای داخلی ببینید، انگار که سقف را برداشته‌اید و به پایین نگاه می‌کنید. پلان طبقات نسخه دو بعدی است که معمولاً شامل اندازه‌گیری فضاها مانند طول دیوارها، محل قرارگیری درب‌ها و موارد دیگر است.

نقشه‌های مبلمان نیز وجود دارند که نقشه‌های کف هستند و جانمایی مبلمان در آن ترسیم می‌شوند. در نقشه‌ها تمرکز کمتری بر روی اندازه گیری‌ها است و در عوض توجه به نحوه قرارگیری اشیا (مانند کاناپه و میز) در فضا است.

پلان طبقات یک مدل سه بعدی از طرح کلی به علاوه مبلمان است. می‌بینید که کل آپارتمان با مبلمان از بالا چگونه به نظر می‌رسد و این به شما کمک می‌کند نه تنها نحوه قرارگیری اشیا در فضا را درک کنید بلکه چگونگی اتصال و ارتباط فضاهای مختلف در یک محیط بسته را تشخیص دهید.

۲- سایت پلان

سایت پلان شبیه نقشه‌های طبقات است! با این حال، شما می‌توانید کل ساختمان را با یک نقشه سایت مشاهده کنید. سایت پلان می‌تواند از یک خانه واحد تا کل مجموعه بلوک‌های آپارتمانی را شامل شود. سایت پلان بیشتر موقعیت ساختمان نسبت به محیط اطرافش را نشان می‌دهد. اگر بخواهید نشان دهید که ارتباط چندین ساختمان با یکدیگر چگونه است، می‌توانید یک سایت پلان برای نمایش آن ایجاد کنید.

برای شهرداری، تهیه سایت پلان ضروری است اما این نقشه برای ارائه به مشتری به عنوان یک کانسپت (مفهوم) مهم است. سایت پلان را می‌توان رنگ آمیزی کرد یا از آن یک ماکت برای تجسم بهتری طرح کلی ارائه داد. به طور کلی، دست معمار در طراحی سایت پلان باز است.

۳- پلان لندسکیپ

طراحی نمای بیرونی و داخلی یک فضا، تنها شروع ساخت یک ساختمان است. بدون محوطه سازی مناسب، فضا ناقص به نظر می‌رسد! بسیاری از طراحان هستند که سال‌ها آموزش می‌بینند تا به طور خاص مناظر زیبای یا طراحی لندسکیپ را ایجاد کنند.

اگر به دنبال یک باغ کوچک در حیاط خانه خود هستید، یک طراح منظره می‌تواند به شما کمک کند. اگر می‌خواهید مسیرهای عبور و مرور به یک مجموعه بلوک آپارتمانی را مشخص کنید، به طراحی لندسکیپ نیاز دارید. در پلان‌های لندسکیپ، همه چیز را می‌بینید، از عناصر گیاهی گرفته تا پیاده روها و تزیینات چمن تا فواره‌ها و آبنماها!

نکات مهم در پلان معماری

• هر نقشه معماری دارای یکسری علائم نقشه خوانی است که به دست اندرکاران پروژه کمک می‌کند تا درک بهتری از روند اجرا داشته باشند. برای مثال، علامتی که در گوشه پلان معماری قرار دارد، شمال نقشه را نشان می‌دهد.
• قبل از شروع به قرائت نقشه‌های معماری، مهم است که اطلاعات حاشیه نقشه را بررسی کنید. اطلاعات حاشیه در یک جدول در گوشه سمت راست قرار دارد که نام کارفرما، منطقه شهرداری، جزئیات ساخت و غیره را نمایش می‌دهد.
• تمامی نقشه‌های معماری از دو طرف اندازه گیری می‌شوند، مثلاً از ارتفاع با اعداد و از جهت افقی توسط حروف انگلیسی شماره گذاری می‌شوند تا به این شکل محل ستون‌ها و تفکیک فضایی به خوبی درک شود.
• در نقشه‌های معمول شهرداری اغلب پلان پارکینگ و پلان تیپ طبقات باید تأیید شوند. در اینجا طراح باید به درستی از قوانین طراحی باخبر باشد تا بتواند براساس مقررات هر دو این پلان‌ها را آماده کند. تأیید نقشه به معنای مجوز احداث بنا است.
• کلیه نقشه های پلان معماری براساس مقیاس ۱ در ۱۰۰ طراحی می‌شوند. بدین معنا که یک متر در واقعیت به اندازه ۱۰۰ برابر کوچکتر می‌شود تا در نقشه جای گیرد. به معنای دیگر، یک متر به ۱۰۰ قسمت تقسیم می‌شود.

سخن آخر

برای احداث هر بنایی نیاز به پلان معماری است. این پلان به افراد مشغول در پروژه کمک می‌کند تا بتوانند سازه را آن طور که در نظر طراح آمده است، اجرا کنند. نقشه معماری تصویر واقعی از یک ساختمان است که هنوز احداث نشده است. در این نقشه جزئیات دیوارها، جانمایی‌ها، درب‌ها و پنجره‌ها، مبلمان، مسیر پله و غیره قید می‌شوند. هدف نهایی از طراحی این نقشه، کمک به مجریان ساختمان برای درک بهتر مشخصات خانه یا محوطه است.