با توسعه ساختمان‌های بتنی برخورداری از روش‌های کاربردی همانند استفاده از میلگرد سنجاقی در ستون جهت افزایش مقاومت سازه از اهمیت بالایی برخوردار گشته است. این میلگرد که در دسته آرماتورهای عرضی قرار می‌گیرد با نامهای آرماتور سنجاقی، سنجاقکی، قلاب دوخت و آرماتور دوخت ستون نیز شناخته می‌شود.
امروزه کاربرد این میلگرد در سازه‌های بتنی ضروری است، زیرا تأثیر مستقیم در نحوه عملکرد و تغییر شکل ستون تحت بارهای جانبی دارد. حال که لزوم به کار بردن از قلاب سنجاقی پی بردیم، در این مقاله به تفصیل درباره این میلگرد به ظاهر کوچک ولی با نقشی بزرگ در عملکرد سازه می‌پردازیم؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
میلگرد سنجاقی چیست؟
این میلگرد جهت مقاومت در برابر نیروی برشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. شکل ظاهری آرماتور سنجاقی شامل یک میلگرد طولی با دو انتهای خم با زاویه متفاوت است. این خم انتهایی خود به تنهایی در دو نوع متفاوت اجرا می‌شود:
- خم دو طرف 90 درجه: دو خم استاندارد 90 درجه در دو انتهای میلگرد ایجاد می‌شود که براساس مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان، این خم به میزان ۱۲ برابر قطر میلگرد اجرا می‌گردد.
- خم یک طرف 90 درجه و یک طرف 135: یک خم استاندارد 90 درجه در یک سمت و یک خم استاندارد 135 درجه به شکل چنگک در سمت دیگر است.
به‌طورمعمول از آرماتورهایی با سایز ۸ و ۱۰ و از نوع AII برای ساخت این میلگردها استفاده می‌شود. همچنین تعداد و فاصله هر یک از این میلگردها باید برحسب نقشه‌های محاسباتی سازه تعیین شوند.
کاربرد آرماتور سنجاقی
کاربرد اصلی میلگرد سنجاقی در ستون‌ها است و نحوه قرارگیری آنها در ستون به صورت دوبل و عمود بر هم است. این میلگرد باید میلگردهای طولی ستون را همپوشانی کند. تعداد آرماتور سنجاقی در هر ضلع بسته به فاصله آزاد میلگردهای طولی تعیین می‌شود.
حتی ممکن است در یک ضلع 3 تا 4 میلگرد دوخت در امتداد یکدیگر قرار گیرند. از قلاب سنجاقی برای دیوارهای برشی نیز استفاده می‌شود. ناگفته نماند، آرماتور سنجاقی باید توسط سیم مفتول به خاموت یا میلگرد طولی بسته شود.
مقررات آیین نامهای استفاده از میلگرد سنجاقی
در مبحث ۹ مقررات ملی ساختمان در مورد شرایط آیین نامهای استفاده از آرماتور سنجاقی مواردی درج شده است که به شرح زیر است:
- ميلگردی كه در يک انتها دارای قلابی با زاويه خم حداقل 135 درجه و قسمت مستقيم انتهايی به طول حداقل 6 برابر قطر ميلگرد يا 75 ميلي‌متر و در انتهای ديگر داراي قلابی با زاويه خم حداقل90 درجه و قسمت مستقيم انتهايی به طول حداقل 8 برابر قطر ميلگرد باشد.
- چنانچه فاصله آزاد آرماتورها بیش از 15 سانتی‌متر باشد و یا تعداد آرماتورهای بین خاموت‌ها بیش از 3 عدد باشد، لازم است آرماتورها با خاموت و یا سنجاق نگهداری شوند.
- در ساختمان‌های با بیش از 5 سقف طبق بند 9-22-4-1 در مقررات ملی برای کل ستون‌ها با هر تعداد آرماتور الزامی است.
- اين قلاب‌ها بايد ميلگردهای طولی واقع در محيط مقطع عضو را در برگيرند. محل خم 90 درجه قلاب‌ها بايد به صورت يک در ميان، در مقاطع متوالی در طول عضو، عوض شود.
- هر دو انتهای ميلگردهای دوخت بايد در برگيرنده يک ميلگرد طولی باشد و محل خم 90 درجه آن بايد در امتداد ميلگرد طولی يک در ميان عوض شود.
- در هر مقطع عضو فاصله ميلگرد دوخت يا ساق‌های تنگ‌ها از يكديگر در جهت عمود بر محور طولی عضو، نبايد بيشتر از 350 ميلي‌متر باشد.
نکته مهم: هنگامی که در مقطع ستون‌ها تعداد میلگردهای طولی بیش از ۱۲ عدد باشد، عموماً بستن میلگردهای سنجاقی به صورت یک در میان باعث ایجاد مشکل در ویبره زدن در زمان بتن ریزی می‌شود. بر طبق آیین‌نامه می‌توان به جای استفاده از میلگرد سنجاقی، از خاموت‌های بسته لوزی شکل استفاده کرد. در هر خاموت لوزی شکل فقط یک میلگرد طولی به صورت آزاد قرار می‌گیرد.
کلام آخر
امروزه به قدری فناوری اجرای ساختمان‌های بتنی به قدری افزایش یافته است که می‌توان با در نظر گرفتن همه جوانب احتیاطی و مقرراتی از خطرات اجتناب کرد. از این رو، استفاده از میلگرد سنجاقی در دل ستون‌ها برای افزایش مقاومت برشی ضروری است.
احتیاط‌های لازم نخست بر وظایف مهندس ناظر پروژه استوار می‌باشد، او باید تعداد، قطر، خم و نحوه بسته شدن این میلگردها را مورد بررسی قرار دهد. سپس ضرورت وجود کارفرمایان دلسوز و تابع قوانین، مورد دیگری است باید در بدنه ساخت و ساز کشور نهادینه شود. عدم رعایت آیین نامه‌ها و به اصطلاح «کم گذاشتن» زیان‌های جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
ممنون از وبسایت خوب ویکی ساختمون
سنجاقی به جز ستون ها در کجا قابل استفادس؟
با سلام و احترام
ارسلان عزیز میلگرد سنجاقی در ستون، فونداسیون و همچنین دیوار برشی استفاده می شود. کاربرد اصلی میلگرد سنجاقی در ستون‌ها است و نحوه قرارگیری آنها در ستون به صورت دوبل و عمود بر هم است.