مشاور ساختمانی کیست و چرا وجود آن در پروژه به نفع کارفرما است؟

پروژه‌های ساخت و ساز به ویژه اگر در مقیاس‌های بزرگ در حال انجام و اجرا باشند اهمیت نظارت و کنترل بر مراحل مختلف پروژه از همان ابتدا تا پایان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. افراد بسیاری می‌توانند در این زمینه‌ها به کارفرما کمک کنند یا خود نقشی مستقیم در این خصوص داشته باشند. مهندس مشاور ساختمانی یکی از این افراد است. مهندس مشاور علی‌رغم اسم ساده و صریحی که دارد مسئولیت‌های مهمی را در پروژه‌ها بر عهده خواهد داشت. در ادامه این مقاله با معرفی جامعه بر مهندس مشاور ساختمانی، مسئولیت‌ها، وظایف و نحوه کار با او با ما همراه باشید.

مشاور ساختمانی کیست؟

شاید بسیاری از شما با دیدن اصطلاح مشاور در این فکر باشید که مشاور ساختمانی در خصوص پروژه عمرانی برای مثال ساختمان سازی به کارفرما مشورت می‌دهد. اگر چه این اظهار نظر را نمی‌توان اشتباه در نظر گرفت اما چندان کامل و دقیق هم نیست. به طور کلی مهندسان مشاور ساختمانی نوعی اهرم علمی و فنی هستند که می‌توانند با تجهیز خود به دانش روز و تخصص و برقراری رابطه‌های نزدیک با سازندگان داخلی در حوزه‌های متنوع احداث و بهره برداری، در ارائه خدمات موفق با حداکثر کارایی ممکن برای طراح و سرمایه گذار نقش مهمی داشته باشند.
مشاور ساختمانی با تخصص و دانش فنی قوی که در خصوص بخش‌های مختلف یک پروژه ساختمانی دارد تمامی تلاش خود را در خصوص انجام برنامه ریزی‌های اجرایی و زمانی به منظور پیشبرد پروژه صورت خواهد داد. اغلب آن‌ها که زیر نظر کارفرما کار می‌کنند به منظور ارائه یک نتیجه با بالاترین کیفیت ممکن رابطه و هماهنگی خوبی با کارفرما دارند.

وظایف و مسئولیت‌های مشاور ساختمانی

وظایف و مسئولیت‌هایی که برای مشاور ساختمانی تعریف می‌شود تا درجه زیادی به پروژه ساختمانی بستگی دارد ولی در هر صورت مهم‌ترین وظایف او را می‌توان در چند مورد کلی زیر خلاصه کرد.

مسئولیت‌های قبل از طراحی به طوری که مشاور ساختمانی قبل از هر گونه طراحی باید در خصوص بررسی و تعیین امکان‌پذیر بودن اجرای پروژه یا بخش‌های مختلف پروژه تحت شرایط مختلف و همچنین بررسی تطابق آن با چارچوب‌های برنامه‌ای پروژه تمامی اقدامات لازم را صورت دهد. ارائه تخمین‌های کلی از کمیت و کیفیت کارهای اجرای در طول پروژه به طور معمول نوعی از گزارش‌های امکان سنجی اجرای پروژه در نظر گرفته می‌شود.

مسئولیت‌های مقدماتی که این دسته از مسئولیت‌های مشاور ساختمانی در پروژه‌های ساخت و ساز به طور عمده شامل ارزیابی و بررسی خواسته‌ها و پیشنهادات سرمایه گذار و یا کارفرما، گسترش دادن و بهبود ایده‌های و پیشنهادات خام و اولیه کارفرما و سرمایه گذار در مورد بخش‌های مختلف پروژه، انجام نقشه برداری‌های مربوط به سایت و بررسی‌های خاک و دیگر عوامل تعیین کننده، سیاست‌های مؤثر در طراحی، تعیین معیارهای طراحی و استانداردهای مهندسی است.

تهیه اطلاعات دقیق و مناسب از دیگر مسئولیت‌های مهم مشاور ساختمانی است که در برخی از پروژه‌های ساختمانی آن را بر عهده می‌گیرد. این اطلاعات به منظور انجام محاسبات و برآوردهای کمیت‌های مهندسی و روش اجرای طراحی‌های لازم به کار خواهند آمد و از همین از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

مسئولیت دیگر مشاور ساختمانی خدماتی خاص است که در برخی از پروژه مورد نیاز خواهد بود. از این مسئولیت‌ها می‌توان به کنترل و نظارت کارگاهی به منظور اجرای عملیات‌های مختلف پروژه، بازرسی‌های مخصوص، آزمایش، خرید، برنامه ریزی، کنترل قیمت، خدمات فوری و همکاری و نظارت در رابطه با استقرار تجهیزات در موقع راه اندازی اشاره کرد.

مطلب پیشنهادی: پیمانکار ساختمانی کیست؟ وظایف، مسئولیت، تعهدات و نحوه کار با او

مشاور ساختمانی چه خدماتی ارائه می‌دهد؟

به طور کلی با توجه به پروژه‌ای که مشاور ساختمانی در آن فعالیت می‌کند، خدماتی که توسط او به کارفرما و در خصوص پروژه ارائه می‌شود طی مراحل مختلفی خواهد بود. خدمات مشاوران ساختمانی شامل موارد زیر است.

• ارزیابی فنی و اقتصادی پروژه
• ارائه مشاوره اقتصادی، فنی و اجرایی
• ارائه برنامه فیزیکی
• ارائه طرح توجیهی
• جدول زمان‌بندی اجرای پروژه
• ارائه بهترین و با صرفه‌ترین شیوه تخریب، نوسازی و بازسازی و ساخت  
• ارائه مشاوره‌های زمانی برای ساخت
• نظارت بر مسائل مالی
• ارائه مانیتورینگ قرارداد-مدیریت فنی – مدیریت کیفیت

خدماتی که مشاوران ساختمانی ارائه می‌دهند و در بالا به آن‌ها اشاره شد به طور عمده در 5 فاز به کارفرما و سرمایه گذار ارائه خواهند شد که از قرار زیر هستند.

مطلب پیشنهادی: ناظر ساختمانی کیست و چه مسئولیت ها، وظایف و تعهداتی دارد؟

فاز صفر: مرحله شناخت و شناسایی

این مرحله از ارائه خدمات مشاور ساختمانی شامل مطالعات شناسایی طرح، تبادل نظر با کارفرما و تعیین و شفاف سازی اهداف پروژه، تعیین چارچوب محتوایی و تعریف جزئیات مراحل انجام مطالعات، بررسی میزان اطلاعات موجود مرتبط با پروژه در سازمان‌ها و مراکز کشور و نحوه دسترسی به آن‌ها و برنامه ریزی فرآیند انجام مطالعات امکان سنجی پروژه می‌شود.

فاز اول: مرحله یک

مرحله یک از فرآیند ارائه خدمات مشاور ساختمانی شامل مطالعات مقدماتی طرح و پروژه مورد نظر، تعیین و ارائه گزینه‌های اولیه بهره برداری از سایت با توجه به نظرات کارفرما، تعیین مشخصات عملیاتی هر یک از گزینه‌های تصمیم گیری با هماهنگی کارفرما، امکان سنجی استفاده از ظرفیت مازاد مجتمع برای سایر کارهای وابسته، برآورد اولیه هزینه‌های احداث و بهره برداری گزینه‌های پیشنهادی و برآورد اولیه هزینه‌های استفاده‌کنندگان آتی مجتمع می‌شود.

فاز دوم: مرحله دوم

این مرحله از ارائه خدمات مشاوران ساختمان این مرحله نیز شامل مواردی همچون تهیه نقشه‌ها، اسناد و مشخصات اجرایی پروژه می‌شود که می‌توان به مواردی همچون بررسی کامل و جامع درباره مصالح و سایر منابع محلی و مسائل مربوط به زمین‌شناسی، هواشناسی، آب آشامیدنی، آب‌های زیرزمینی، تأمین و توزیع برق، شبکه فاضلاب و سوخت و سایر شرایط مهم عمومی و محلی که برای تهیه پروژه و اخذ تصمیم راجع به خصوصیات آن لازم است، تهیه مشخصات فنی عمومی‌ و خصوصی و تهیه جدول مقادیر کار اشاره کرد. مهندس مشاور همچنین باید در مورد تجهیزات در شرایط پیمان متذکر شود که نظارت بر ساخت و آزمایش محصول، باید به وسیله کارفرما یا مؤسسات فنی دارای صلاحیت که به عنوان نماینده کارفرما انتخاب می‌شوند انجام شود و پیمانکار موظف به همکاری در این خصوص است.

فاز سوم: مرحله سوم

مرحله سوم نیز شامل تمامی خدمات مربوط به نظارت بر اجرای پروژه می‌شود که از مهم‌ترین و اصلی‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. مشاور ساختمانی موظف است برنامه اجرایی پیشنهادی پیمانکار که باید بر اساس برنامه کلی پروژه باشد را پس از رسیدگی و اصلاح و تأیید کارفرما به پیمانکار ابلاغ کند.

2.مشاور ساختمانی موظف است طبق نقشه‌ها و مدارک، زمین و نقاط اصلی کار را به پیمانکار ارائه دهد.

3.مشاور ساختمانی موظف است نقشه‌ها، محاسبات، طراحی‌ها و روش‌های آزمایش مربوط به تجهیزات مختلف موضوع پیمان را قبل از اقدام پیمانکار به سفارش، رسیدگی و تأیید کند و مطمئن شود که محصولات و مشخصات آن‌ها با مشخصات تجهیزاتی که پیمانکار در پیشنهاد خود ارائه کرده است همخوانی داشته باشد.

4. مشاور ساختمانی هنگام تحویل تجهیزات به کارگاه و نصب آن‌ها موظف است آن‌ها را بازرسی کرده و آن‌ها را از نظر کیفیت و کمیت با مشخصات تأیید شده قبلی مطابقت دهد.

5. باید از تمام دستورها و مکاتبه‌ها با پیمانکار و نقشه‌ها نسخه‌ای برای کارفرما بفرستند.

6. مشاور ساختمانی موظف است نظارت کار را با کارکنان خود که به طور مرتب تمام فعالیت‌ها را بازدید می‌کنند انجام دهد. از طرفی هم باید بر مطابق بودن عملیات پیمانکاران را با مشخصات تدوین شده در قرارداد نظارت کند و تایید کند که کار طبق مشخصات انجام شده است.

7. مشاور ساختمانی موظف است پس از اندازه گیری کارهای انجام شده صورت وضعیت‌های تهیه شده از سوی پیمانکاران و نیز تعدیل صورت وضعیت‌ها را رسیدگی کند.

8. مشاور موظف است گزارش‌های جامع ماهیانه از جریان عملیات را به همراه صورت هزینه‌های انجام شده و برآورد مبالغ مورد نیاز برای اتمام بقیه کارهای پروژه تهیه و تنظیم کرده و ارائه دهد.

9. مشاور موظف است بر قراردادهای پیمانکاران جزء در هماهنگی با برنامه زمان بندی کلی پروژه نیز نظارت و دقت کافی داشته باشد.

10. مشاور موظف است فعالیت‌های پیمانکاران را در مقاطع مختلف ارزیابی کند و در صورت هماهنگ نبودن آن‌ها با زمان بندی پروژه اخطاریه کتبی برای پیمانکاران صادر کند.

11. کمک و همکاری در اجرای عملیات با کارفرما به منظور حل و فصل اختلافاتی که ممکن است بر اثر اجرای قراردادهای مربوط بین پیمانکار و کارفرما در زمان اجرای عملیات به وجود آید.

12. مشاور ساختمانی پس از اطمینان از این که عملیات موضوع قرارداد با پیمانکاران مطابق مفاد قرارداد مربوط به پایان رسیده و قابل تحویل است تحویل موقت یا قطعی را پیشنهاد می‌کند و در کمیسیونی که برای تحویل تشکیل خواهد شد شرکت می‌کند.

13. مشاور باید پس از پایان کار و انجام تشریفات تحویل موقت، صورت وضعیت قطعی را که به وسیله پیمانکار تهیه شده و شامل تمام محاسبه‌ها و اندازه گیری‌های نهایی و سایر مدارک لازم است رسیدگی و به کارفرما می‌دهد.

14. در آخر نیز نسبت به تهیه گزارش نهایی طرح اقدام خواهد کرد

فاز چهارم: مرحله چهارم

شامل تمامی خدمات مربوط به دوره بهره برداری و نگهداری از پروژه می‌شود که می‌توان به مواردی همچون نظارت بر عملیات انجام شده در صورت لزوم و انجام آزمایش‌های لازم برای اطمینان از درستی انجام کارها و رضایت‌بخش بودن نتیجه‌ها و نیز رفع به موقع معایب و صدور گواهینامه‌های لازم، تهیه و ارائه گزارش‌های لازم در دوران نگهداری، ترتیب آزمایش نهایی کارها و تشکیل کمیسیون تحویل قطعی و شرکت در آن، صدور گواهی‌نامه‌های تحویل قطعی و تکمیل نهایی کارها و تأیید نقشه‌های اصلاحی کارهای انجام شده که بر اساس اصلاحات اعمال شده در دوران نگهداری از طرف پیمانکار ارائه خواهد شد و تحویل آن به کارفرما اشاره کرد.

سخن آخر

مشاوران ساختمانی بر اساس دانش و تخصص فنی بالایی که دارند به کارفرما و سرمایه گذاران کمک می‌کنند که در روند اجرای پروژه طبق برنامه‌های از پیش مشخص به پیش بروند و علاوه بر این دست‌یابی به بهترین نتایج را در انتهای پروژه را ممکن می‌سازند. مشاوران ساختمانی مسئولیت‌های مختلفی در پروژه‌های ساختمانی بر عهده دارند و خدماتی مختلفی را نیز به کارفرما ارائه خواهند کرد. اجرای خدمات مشاوران ساختمانی عمدتاً طی چند فاز صورت خواهد گرفت.

منبع:

https://www.zumbrunnen.com/news-resources/articles/role-of-construction-consultant/
https://theconstructor.org/construction/consulting-civil-engineer/12997/
https://careertrend.com/facts-5794067-construction-contract-administrator-job-description.html