زهکشی و جمع آوری آب‌های سطحی از جنبه‌های مختلفی می‌تواند برای یک خانه یا محله مهم باشد. زهکشی نامناسب معضلات خاص خود را در پی دارد. راه و روش‌های زیادی برای ایجاد یک سیستم زهکشی آب‌های سطحی وجود دارد. ترنچ یا همان کانال‌های پیش ساخته یکی از بهترین روش‌های ممکن به منظور گردآوری و هدایت آب‌های سطحی است. ترنج چیست و چه کاربردی دارد، پرسش‌هایی هستند که در این مقاله از ویکی ساختمون قصد پاسخ دادن به آن‌ها را داریم.
ترنچ چیست؟
ترنچ‌ها کانال‌هایی پیش ساخته هستند که به منظور گردآوری و هدایت آب‌های سطحی در داخل زمین کار گذاشته می‌شوند. ترنچ‌ها که ممکن است اسامی مختلفی مانند کانال پیش ساخته داشته باشد در جنس‌های مختلفی مانند بتنی، استیل ضد زنگ و پلیمری در بازار مووجود هستند. از نظر شکل و اندازه نیز تنوع زیادی دارند که بسته به کاربرد از اندازه و شکل‌های مختلف استفاده می‌شود.
انواع ترنچ یا کانال پیش ساخته
بعد از پاسخ به پرسش ترنچ چیست بد نیست که به معرفی انواع آن بپردازیم. ترنچ‌ها بر اساس جنس، مقاومت وزنی، ظرفیت انتقال آب و شکل به انواع مختلفی تقسیم بندی شده اند که در ادامه بیشتر به آن‌ها پرداخته می‌شود.
انواع ترنچ بر اساس جنس
مواد و مصالح زیر از جمله اصلی‌ترین محصولاتی هستند که در ساخت انواع ترنچ به کار برده می‌شوند. هر یک از آن‌ها با توجه به ویژگی‌هایی که دارند در مکان‌ها و شرایط مشخصی به کار برده می‌شوند.
- گالوانیزه
- استیل ضد زنگ
- پی وی سی
- بتن
- پلیمر
- چدن
انواع ترنچ بر اساس مقاومت
ترنچ‌ها در مکان‌های مختلفی از حیاط خانه‌ها و کارخانه‌ها تا کوچه و خیابان‌ها استفاده می‌شوند. مقاومت در برابر فشار‌های وارده یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در اجرای ترنچ مناسب است. بر اساس مقاومت در برابر فشار‌های ناشی از وزن، کانال‌های پیش ساخته آب را به چند رده تقسیم‌بندی کرده‌اند.
- کلاس A15: کانال‌های پیش ساخته طبقه بندی شده در این کلاس وزنی تا یک و نیم تن به ازای هر محور تایر مقاومت دارند. به طور خلاصه جهت فضاهایی که تنها عبور عابران پیاده، دوچرخه سواران و موتورسیکلت را داشته باشند می‌توانیم از این کلاس مقاومتی استفاده کنیم.
- کلاس B125: دوازده و نیم تن مقاومت وزنی به ازای هر محور خودرو. این کلاس وزنی مخصوص فضاهای با تردد کم و پارکینگ‌های خصوصی با تردد تعداد کمی خودرو مناسب است.
- کلاس C250: در خیابان‌های شهری، پمپ‌بنزین‌ها، ایستگاه‌های آتش نشانی و تمامی فضاهایی که به مقاومت ۲۵ تن به ازای هر محور خودرو نیاز داشته باشیم از این کلاس وزنی استفاده می‌کنیم.
- کلاس D400: مقاومت ۴۰ تن به ازای هر محور تایر مخصوص لیفتراک‌های سنگین و بندرها و عبور ماشین‌آلات سنگین
- کلاس E600: مقاومت وزنی ۶۰ تن به ازای هر محور تایر مخصوص ترافیک‌های بسیار سنگین و بندرها و ماشین‌آلات بسیار سنگین
- کلاس F900: مقاومت وزنی ۹۰ تن به ازای هر محور تایر مخصوص فضاهایی که تردد با سرعت بسیار بالا یا با وزن بسیار زیاد همراه است از جمله پیست‌های اتومبیل رانی فرمول یک و باند فرودگاه
انواع ترنچ بر اساس اندازه
ترنچ‌ها در اندازه‌های مختلفی ساخته و به بازار عرضه می‌شوند. در انتخاب یک اندازه از ترنچ، مقدار حجم آبی که باید تخلیه شود، مهم‌ترین فاکتوری است که باید در نظر گرفته شود. به طور کلی ترنچ‌ها در عرض‌های 13 تا 25 سانتی‌متر و ارتفاع 6 تا 20 سانتی‌متری ساخته می‌شوند.
جنس و مقاومت ترنچ‌ها مؤلفه مهمی است که در انتخاب اندازه مناسب این کانال‌های پیش ساخته باید به آن توجه شود. برای نمونه با افزایش عرض ترنچ، مقاومت آن کاهشم یابد و از این رو نمی‌توان از جنس‌های دارای مقاومت پایین در عرض‌های بالا استفاده کرد. برای نمونه از ترنچ‌های چدنی در عرض‌های تا یک متری استفاده می‌شود.
ساختار ترنچ
بعد از بررسی اینکه ترنچ چیست بد نیست به ساختار هم اشاره‌ای شود. ترنچ یا کانال‌های پیش ساخته از سه بخش بدنه، گریتینگ و ته بند تشکیل شده‌اند که در ادامه بیشتر به هر یک از این بخش‌ها پرداخته شده است.
بدنه ترنچ
همان‌طور که در بالا نیز عنوان شد، بدنه ترنچ‌ها عمدتاً از جنس پلیمر، پی وی سی، گالوانیزه استیل و بتن است. هندسه بدنه ترنچ را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که عبور آب را تسهیل کند و موجب شکل گیری رسوب نشود. این بخش از ترنچ کاملاً زیر خاک یا بتن مدفون می‌شود.
گریتینگ
گریتینگ‌ها در واقع همان درپوش در ترنچ‌ها هستند. گریتینگ همان چیزی است که ما از ترنچ‌ها مشاهده می‌کنیم. به همین دلیل هم بسیاری به اشتباه، ترنچ‌ها را گریتینگ خطاب می‌کنند. گریتینگ‌ها به طور مداوم در معرض فشار‌های وزنی و شرایط آب و هوایی مختلف قرار دارند. از این رو باید از استحکام لازم برخوردار باشند. گریتینگ‌ها می‌توانند از جنس گالوانیزه، فایبرگلاس، پی وی سی، چدن و استیل و ضد زنگ باشند که با توجه به کاربری هر فضا، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ته بند یا اند کپ
همان‌طور که در شکل زیر مشاهده می‌کنید، ته بند یا اندکپ‌ها در واقع درپوش‌هایی از جنس‌های مختلف هستند که در یکی از انتهاهای بدنه ترنچ کار گذاشته می‌شود و آن را مسدود می‌سازد.
ترنچ چگونه نصب و اجرا می‌شود؟
اولین گام در نصب و راه اندازی سیستم زهکشی از نوع ترنچ، این است که بتوانیم نوع مناسبی از آن را انتخاب کنیم. برای این کار باید مقدار حجم آب ورودی، مقدار فشار وزنی وارد شده بر ترنچ و همچنین فضای در دسترس برای اجرای آن را محاسبه کنیم. بر اساس این داده‌ها، می‌توان بهترین نوع ترنچ از نظر شکل و اندازه را انتخاب کرد. ترنچ نامناسب، با گذر زمان به تردیج دچار مشکلاتی از جمله تغییر ساختار و از دست دادن کارایی خود می‌شود.
بعد از انتخاب بهترین نوع ترنچ، نوبت به طراحی مسیر نصب و اجرای ترنچ می‌رسد. این موضوع در پروژه‌های بزرگ مقیاس بزرگ مهم است. در طراحی نقشه سیستم زهکشی ترنچ؛ باید مسیر ماشین رو، کامیون رو، پیاده رو و آب رو را مشخص کرد.
بعد از رسم یک نقشه، نوبت به حفر زمین بر اساس نقشه می‌کنند. مقدار حفر کردن به اندازه و شکل ترنچ بستگی دارد. بعد از حفر باید از محکم بودن سطح زیرین آن و تثبیت ترنچ اطمینان حاصل شود. در گام بعدی بدنه ترنچ را قرار می‌دهند و موقعیت آن را با بتن‌ریزی یا خاک ریزی تثبیت می‌کنند. در انتها هم نسبت به جایگذاری ته بند‌ها و گریتینگ‌ها اقدام می‌کنند.
کاربرد ترنچ
تا به اینجای بحث سعی شد به پرسش ترنچ چیست پاسخی داده شود، اما بد نیست کمی به کاربردهای آن نیز بپردازیم. ترنچ‌ها توجه به تنوع بالایی که در جنس و اندازه دارند، می‌توانند در فضاهایی با کاربری‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرند. استخرها و جکوزی‌ها، سرویس‌های بهداشتی و حمام، حیاط و باغچه‌ها، کارخانه‌های صنعتی، ساختمان‌های اداری و تجاری، خیابان‌ها، کوچه‌ها، پیاده‌روها و آشپزخانه‌های صنعتی و هر جای دیگری که نیازی به زهکشی داشته باشند، مکانی مناسب برای استفاده ترنچ یا کانال‌های پیش ساخته هستند.
سخن آخر
ایجاد یک سیستم زهکشی مناسب در هر فضایی که فکرش را بکنید می‌تواند مزایای زیادی در پی داشته باشد. استفاده از ترنچ‌ها یا کانال‌های پیش ساخته از بهترین گزینه برای این کار هستند. اینکه ترنچ چیست و چگونه کار می‌کند موضوع مورد بحث این مقاله بود. خوشحال خواهیم شد، نظرات و پرسش‌های خود را در این خصوص با ما در میان بگذارید.
