کمتر کسی است که در صنعت ساختمان آجر فشاری (آجر گری یا توپر) را نشناسد. این آجر از خشت (خاک رس و آب) ساخته می‌شود و به دلیل مشخصات مکانیکی و شیمیایی متمایزش، یکی از پراستفاده‌ترین مصالح ساختمانی است. با اینکه امروزه به نسبت گذشته از محبوبیتش کاسته شده است، ولی آجر فشاری همچنان به عنوان قالب‌بندی فونداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آجر به دلیل آنکه با فشار دست کارگران در قالب ساخته می‌شد، به این نام شهرت یافت. برای شناخت بیشتر این آجر با ویکی ساختمون همراه باشید.

ویژگی‌های آجر فشاری

• این آجر مقاومت بالایی در برابر تأثیرات تهاجمی محیطی دارد. در مقایسه با دیگر آجرها نیز آجر گری از دوام و مقاومت فیزیکی بالایی دارد. از لحاظ ظاهری، تا حدودی یادآور سنگ طبیعی است و باعث می‌شود از آن در طراحی نمای ساختمان‌ها استفاده شود (بیشتر در خانه‌های روستایی).
• استحکام آجر فشاری توسط چگالی آن محاسبه می‌‌شود، که به طور متوسط ​​1600 کیلوگرم بر متر مکعب است. هر سری از آجرهای توپر با یک شاخص مقاومتی خاص (M (n شناسایی می‌شوند، جایی که n قدرت آجر را نشان می‌دهد. بنابراین، مدل‌هایی با شاخص M-350 و M-400 از بالاترین مقاومت برخوردار هستند. از چنین آجری می‌توان برای ساخت دیوارهای باربر در ساختمان های بنایی استفاده کرد. ناگفته نماند، در ایران چنین درجه‌بندی برای آجرهای فشاری وجود ندارد.
• قابلیت هدایت حرارتی باعث شده است امروزه آجر گری در ساخت خانه‌های مسکونی در مکان‌هایی با آب و هوای سرد به ندرت استفاده شود. این آجر دارای شاخص هدایت حرارتی برابر و کمتر از 0/43 است. باید به خاطر داشته باشید که آجر توپر قادر به حفظ گرمای داخل اتاق نیست و آزادانه آن را خارج می‌کند.
• مقاومت در برابر سرمازدگی آجر گری با شاخص (F (n نشان داده می‌شود، در جایی که n تعداد چرخه انجمادی است که آجر می‌تواند بدون از بین رفتن کیفیت اصلی خود را حفظ کند. این شاخص تا حد زیادی تحت تأثیر تخلخل آجر قرار دارد که در اکثر اصلاحات از 7 تا 8٪ متغیر است. مقاومت در برابر یخ‌زدگی آجر فشاری می‌تواند به 300 چرخه برسد، که این امر باعث شده برای ساخت تأسیسات در مناطق سردسیر، محصولی مناسب باشد.
• میزان جذب آب آجر فشاری نشان می‌دهد چه مقدار رطوبت را در مدت معینی می‌تواند جذب کند. برای این آجرها، این رقم بین 3-7٪ از کل حجم آن متغییر است. این ویژگی به ما این امکان را می‌دهد تا با اطمینان بیشتر از آجر گری برای دکوراسیون خارجی نما در مناطقی با آب و هوای مرطوب و دریایی استفاده کنیم.

نکته: آجرهای فشاری خود نیز به تنهایی به انواع آجر قرمز، آجر ماشینی و آجر کوره‌ای تقسیم می‌شوند.

مزایا و معایب آجر فشاری

تقاضا برای خرید آجر گری، نشان از برخی مزایای این آجر به شرح زیر دارد:

• افزایش مقاومت در برابر اثرات دما و رطوبت شدید، استفاده از این آجر را در حین ساخت روکش و پوشش بنا در مناطق با آب و هوای مرطوب را بدون محدودیت امکان‌پذیر می‌کند.
• مقاومت مکانیکی بالا نسبت به همتایان خود، آجر فشاری را برای مصالحی مقاوم در برابر ضربه تبدیل کرده است.
• دوام بالای آجر توپر، این مصالح ساختمانی را نسبت به دیگر انواع آجر متمایز کرده است. این آجر با حفظ خواص و عملکرد خود، قادر به داشتن عمری در حدود دویست سال است.
• به دلیل حذب آب بالا، این آجر چسبندگی زیادی با ملات سیمانی دارد و در هر زمان از سال قابل استفاده است.
• دارای ایمنی مطلق برای سلامتی انسان و خلوص اکولوژیکی ناشی از عدم وجود ناخالصی‌های مضر در ترکیب خود است.
• سطح آجر دارای خاصیت ضد بخار است، به طوری که گرد و غبار و دوده در اثر باران جذب و شسته نمی‌شوند.
• این نوع آجر را می‌توان در تمام مناطق کشور به راحتی تهیه کرد، پس سطح دسترسی بالایی دارد.
• قیمت این آجر نسبت به سفال و دیگر آجرها کمتر است.

همچنین مانند هر متریال دیگری، آجر فشاری نیز دارای معایب مختص به خود است:

• وزن زیاد این آجر یکی از جوانب منفی آن است. استفاده از این آجر به دلیل افزیش وزن ساختمان مجاز نیست. برای ساختمان‌های بنایی یک طبقه می‌توان برای دیوار پیرامونی از این آجر بهره برد.
• این آجر به دلیل انبساط حرارتی، مستعد تغییر شکل به میزان متوسطی ​​است و با گذشت زمان ممکن است شروع به تورم و ترک‌خوردگی کند. ترک خوردگی این آجر ممکن است به عرض 5 میلی‌متر نیز برسد.
• عایق حرارتی خوبی نیستند و به حفظ گرمای داخل خانه کمکی نمی‌کنند.

کاربردهای آجر فشاری

• مهمترین کاربرد آجر گری در دیوار چینی و کرسی چینی پی ساختمان است. از این آجر برای دیوارهای باربر در ساختمان بنایی نیز به کار گرفته می‌شود.
• از این آجر به دلیل جذب خوب ملات و مقاومت بالا در برابر فشار، اغلب برای قالب‌بندی فونداسیون نیز استفاده می‌شود.
• در گذشته از این آجر برای ساخت سقف طاق ضربی به وفور استفاده می‌شد، اما امروزه به دلیل عملکرد سازه ای پایین و بالا رفتن وزن ساختمان، استفاده از آجرهای فشاری به کلی کنار گذاشته شده است.
• برای ساخت دیوار حیاط دورتادور ویلاها و خانه‌های حیاط‌‌ دار از این آجر به فور استفاده می‌شود.

اهمیت استفاده از آجر گری

درست است که آجر گری شکوه گذشته خود را ندارد، ولی به طور کامل از صنعت عمرانی حذف نشده است. اهمیت استفاده از این آجرها همچنان بر پایه ویژگی‌های خاصی که دارد استوار است. با این حال، نمی توان از پیشرفت‌های فناوری در تولید مصالح ساختمانی جدید غافل شد. برای بهینه کردن هزینه‌های ساخت، افزایش مقاومت سازه در برابر بارهای مرده و نیروی زلزله، کاهش وزن ساختمان و موارد دیگر، باید کم کم شاهد به کنار رفتن مصالحی همانند آجر فشاری بود.