چاه ارت هنگام اتصالی در مدار یا نشت جریان، از افراد و دستگاه‌های الکتریکی محافظت می‌کند و باعث ایمنی آنها می‌شود. می‌توان گفت که از مهمترین روش‌های افزایش ایمنی الکتریکی استفاده از چاه ارت و سیستم ارتینگ می‌باشد.
اگر قصد تعمیرات اساسی دارید، درخواست خود را در بازسازی ساختمان ثبت نمایید.
در این مقاله از ویکی ساختمون بر آن شده‌ایم تا به معرفی چاه ارت و سیستم ارتینگ بپردازیم و مزایا، کاربردها و روش‌های اجرای آن را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
مطلب پیشنهادی: ۱۲ اشتباه رایج در تأسیسات برقی (و راه حل آنها)
چاه ارت چیست؟
چاه ارت برای افزایش ایمنی در اطراف ساختمان‌ها اجرا می‌شود و هر گونه جریان الکتریکی اضافه را به زمین وصل و خنثی می‌کند و از برق گرفتگی و خطرات ناشی از آن جلوگیری می‌نماید.
برای ساخت چاه ارت چاله‌ای عمیق تا جایی از زمین که به رطوبت نسبی خاک رسیده باشد، حفر می‌شود. داخل چاه، صفحه‌ای مسی به صورت عمودی قرار دارد که یک سیم مسی به صفحه جوش می‌زنند، اطراف صفحه مسی از مواد بنتونیت پر می‌شود، سیم مسی به بیرون چاه کشیده و به تابلوی تست باکس برده و از تابلوی تست باکس به کلیه دستگاه‌های الکتریکی وصل می‌شود.
اهمیت اتصال سیم به صفحه مسی
با قطع ارتباط سیم و صفحه مسی عملاً چاه ارت و سیستم ارتینگ از کار می‌افتد و نمی‌تواند مانع بروز اضافه بار، نشت جریان الکتریکی، برق‌گرفتگی و خرابی دستگاه‌ها شود؛ پس اتصال سیم به صفحه مسی بسیار مهم است و بایستی سیم به صفحه جوش داده شود.
عمق استاندارد چاه ارت
عمق چاه ارت بسته به شرایط جغرافیایی منطقه و میزان مقاومت جنس خاک متفاوت می‌باشد. بسته به مقاومت زمین عمق چاه بین ۴ تا ۸ متر و قطر آن حدود ۸۰ سانتیمتر می‌باشد. زمین‌هایی که مقاومت مخصوص کمتری دارند، زمین‌های با خاک کشاورزی و رسی، عمق کمتری برای حفر چاه نیاز دارند و زمین‌های شنی و سنگلاخی که مقاومت مخصوص بالاتری دارند برای حفر چاه به عمق بیشتری نیازمندند. ناگفته نماند که برای اندازه‌گیری مقاومت مخصوص خاک از دستگاه‌هایی خاص استفاده می‌شود.
در حین حفر چاه اگر تا عمق ۶ متر به رطوبت نرسیدیم، نیازی نیست حفر چاه را ادامه دهیم. به طور کلی عمق ۶ متر و قطر ۸۰ سانتیمتر برای حفر چاه توصیه می‌شود.
سیستم ارتینگ چیست؟
با وصل کردن تمام دستگاه‌های برقی صنعتی، مخابراتی و خانگی با سیم اتصال به چاه ارت یک سیستم ارتینگ به وجود می‌آید. هدف از اجرای سیستم ارتینگ جلوگیری از نشتی جریان الکتریکی در مدارات الکتریکی و جلوگیری از برق‌گرفتگی است.
سیم ارت، فاز و نول در سیستم ارتینگ
در مدارهای الکتریکی دو سیم فاز و نول وجود دارد. سیم فاز یا سیم مثبت دارای جریان الکتریکی است و به ورودی مدار الکتریکی وصل می شود. سیم نول یا سیم منفی فاقد جریان الکتریکی است و تنها موجب انتقال جریان برق می‌شود و باعث برگشت جریان الکتریکی خروجی از دستگاه به مولد می‌شود، اما در مدارهای الکتریکی که مجهز به سیستم ارتینگ شده‌اند، سیم ارت یا اتصال به زمین نیز وجود دارد که از خروجی دستگاه الکتریکی به زمین متصل می شود.
در هنگام اتصال کوتاه و یا نشت جریان برق سیم ارت جریان برق را مستقیماً به زمین منتقل می‌کند. مقاومت سیم ارت صفر است و چون مقدار زیادی جریان الکتریکی به زمین منتقل می‌شود، جریان عبوری از فیوز بالا می‌رود و فیوز می‌پرد، با پریدن فیوز جریان مدار قطع می‌شود و از آتش‌سوزی و آسیب مدار جلوگیری می‌شود.
بیشتر بخوانید: علت پریدن فیوز برق چیست؟ اقدامات بعد از پریدن فیوز و پیشگیری از آن
سیم ارت و سیم نول ظاهراً شبیه به هم هستند به دلیل اینکه هر دو بی برق هستند، اما عملاً عملکردی متفاوت دارند و از هم مستقل می‌باشند، بنابراین هیچگاه نمی‌توان از یکی به جای دیگری استفاده کرد. بهتر است بدانید که اجرای چاه ارت به دلیل حساسیت بالایی که دارد، بایستی توسط افراد متخصص انجام شود.
روش‌های اجرای چاه ارت
اجرای چاه ارت به دو روش انجام می‌شود:
اجرای چاه ارت به روش عمقی
در روش عمقی یک چاه عمیق حفر و سیستم ارتینگ در آن پیاده‌سازی می‌شود. بی شک در این روش امکان حفاری چاه با عمق زیاد وجود دارد.
اجرای چاه ارت به روش سطحی
اجرای چاه ارت در مناطقی که قابلیت حفاری عمیق وجود ندارد، به روش سطحی انجام می‌شود. عمق چاه در این روش حداکثر تا ۸۰ سانتیمتر می‌باشد. هفت روش برای اجرای سطحی چاه ارت وجود دارد:
- ROD
- RING
- پنجه‌ای (شعاعی)
- مختلط
- حلزونی
- الکتروشیمیایی
- شبکه‌ای
مزایای چاه ارت
از مزایای چاه ارت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حفظ جان افراد در برابر برق‌گرفتگی
- حذف ولتاژ اضافی و جلوگیری از افزایش ناگهانی ولتاژ
- جلوگیری از خراب شدن وسایل الکتریکی و حفاظت از آنها در برابر صاعقه، اضافه بار و نشت جریان الکتریکی
- حذف نویز و عملکرد بهتر تجهیزات الکتریکی و منحرف کردن امواج مزاحم RF از سیستم‌ها و گیرنده‌های رادیویی و مخابراتی
چاه ارت چگونه افراد را در برابر برق‌گرفتگی محافظت می‌کند؟
معمولاً مقاومت انسان در حدود ۲۵۰۰ تا ۵۰۰۰ اهم است و چاه ارت مقاومتی پایین‌تر از ۲ اهم دارد. می‌دانیم جریان الکتریکی تمایل دارد مسیری را طی کند که مقاومت پایینی داشته باشد. هنگامی که دستگاه الکتریکی به چاه ارت متصل است و فرد با بدنه دستگاه الکتریکی که نشتی جریان پیدا کرده، تماس گرفته باشد، جریان الکتریکی برای عبور، مقاومت کمتر از ۲ اهمی چاه ارت را انتخاب می‌کند، بنابراین فرد در برابر خطر برق‌گرفتگی مصون می‌ماند.
سفت کاری ساختمان را با متخصصان کارگشا انجام دهید.
چاه ارت چگونه وسایل الکتریکی را در هنگام صاعقه محافظت می‌کند؟
هنگام اصابت صاعقه به یک ساختمان جریان الکتریکی افزایش پیدا می‌کند که موجب افزایش ولتاژ دستگاه‌های برقی می‌شود. برای خنثی کردن ولتاژ زیاد حاصل از برخورد صاعقه با ساختمان، یک میله فلزی روی پشت بام ساختمان قرار گرفته شده است که در هنگام صاعقه جریان اضافی توسط سیم ارت به زمین منتقل می‌شود و ایمنی وسایل الکتریکی فراهم می‌آید.
کاربردهای چاه ارت
کاربردهای چاه ارت در زیر عنوان شده است:
- در ساختمان‌ها و تمام مکان‌هایی که از جریان برق استفاده می‌کنند.
- در سیستم‌های مخابراتی و تلگراف برای جلوگیری از نویز
- در شبکه‌های انتقال و توزیع برق
- در سایت‌های کامپیوتری
سخن آخر
چاه‌های ارت در مکانی که سطح پایین‌تری دارند و در عمق کمتری به رطوبت می‌رسند و بیشتر در معرض آب و رطوبت قرار دارند، مثل زمین‌های چمن، باغچه‌ها و فضاهای سبز حفر می‌شود، در واقع هدف از اجرای سیستم ارتینگ این است که هنگام اتصال کوتاه یا نشت جریان الکتریکی، جریان اضافه را به زمین انتقال دهد تا از برق‌گرفتگی افراد و خرابی دستگاه‌های الکتریکی جلوگیری شود، سیستم ارتینگ از ایجاد نویز در سیستم‌های مخابراتی جلوگیری می‌کند.
برای اجرای سیستم ارتینگ و صاعقه گیر، درخواست خود را در تاسیسات الکتریکی ساختمان ثبت نمایید.
