موزاییک یکی از کفپوش‌های مقاوم در برابر سرما، گرما، مواد شیمیایی و … است که برای بخش‌هایی که در معرض فضای باز، پارکینگ‌ها، پشت‌بام‌ها، حیاط و … بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در گذشته کفپوش فضاهای داخلی خانه‌ها نیز از موزاییک بود که با موکت پوشانده می‌شد، ولی امروزه از این کفپوش برای فضاهای داخلی استفاده نمی‌شود. در مرحله نازک کاری ساختمان از کفپوش موزاییک می توان استفاده کرد. در این مقاله از ویکی ساختمون به تهیه و اجرای ملات موزاییک کاری و دوغاب موزاییک آشنا شوید.
انواع ملات ساختمانی
به‌طور کلی ملات‌های ساختمانی از نظر جنبه‌های استفاده‌ای که دارند به دو دسته ملات‌های بنایی و ملات‌های اندود کاری تقسیم بندی می‌شوند. ملات‌های بنایی آن دسته از ملات‌های ساختمانی هستند که وظیفه پخش و انتقال نیرو را در ساختمان انجام می‌دهند. معمول‌ترین انواع ملات‌های بنایی، ملات ماسه سیمان، ملات ماسه آهک و ملات باتارد است.
از سوی دیگر از ملات‌های اندود کاری برای ایجاد سطوح صاف، شیب‌دار و یا تزئینات ساختمان استفاده می شود. ملات ماسه سیمان، ملات گچ، ملات گچ‌وخاک، ملات کاه‌گل، ملات موزاییک، ملات خاک‌سنگ و سیمان، ملات پودر سنگ و سیمان، ملات پودر سنگ-خاک‌سنگ و ملات سیمان از متداول‌ترین انواع ملات‌های ساختمانی اندودکاری هستند.
نکته
دوغاب آهک با شیره آهک تفاوت دارد. شیره آهک برای تهیه ملات باتارد و یا ملات ماسه آهک مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر در حجم‌های زیاد و با مشخصات استاندارد شده تهیه می‌شود. در حالی‌که دوغاب آهک را برای اندودهای استثنایی و به‌طور خیلی محدود مورد استفاده قرار می‌دهند به همین جهت در حجم‌های بسیار کم درست می‌شود.
روش ساخت انواع ملات ساختمانی
ملات‌های ساختمانی را می‌توان با مخلوط کُن‌های مکانیکی و یا با دست تهیه کرد. استفاده از مخلوط کُن‌های مکانیکی هنگامی اقتصادی است که حجم کار بسیار زیاد باشد و ملات‌ها پس از ساخته شدن بلافاصله مصرف شوند؛ اما بر اساس تجربه به دست آمده، چنین حالتی کمتر پیش می‌آید و معمولاً کارها به نحوی است که استفاده از مخلوط کُن مکانیکی مقرون به صرفه نیست؛ بنابراین ساخت ملات‌ها عملاً بیشتر به وسیله دست صورت می‌گیرد و از این نظر برای آنالیز قیمت‌ها نیز ساخت ملات به وسیله دست ملاک عمل قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: نحوه موزاییک کاری پشت بام چگونه باشد که دچار دردسر نشویم!
انواع ملات موزاییک کاری
به طورکلی برای ملات موزاییک کاری از ملات‌های مختلفی با توجه به زیر کار محل موزاییک کاری استفاده می‌شود. ملات ماسه آهک، ملات باتارد و ملات ماسه و سیمان از جمله ملات‌هایی هستند که در موزاییک کاری استفاده می‌شود. در ادامه به نحوه تهیه آنها اشاره شده است.
ملات ماسه و آهک
از مخلوط کردن ماسه ریز دانه (۵ میلیمتر) و شیره آهک به مقدار ۱۷۵ تا ۲۰۰ کیلوگرم در مترمکعب، ملات مقاومی ساخته می‌شود که می‌توان از آن برای ملات زیر موزاییک استفاده کرد. چون ملات ماسه آهک مانند ملات ماسه و سیمان تاب و مقاومت ندارد، لذا در فرش موزاییک از آن کمتر استفاده می‌شود.
ملات باتارد
این ملات از مخلوط ماسه با دانه‌بندی ریز به اضافه شیره آهک به اندازه ۱۰۰ کیلوگرم و ۱۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب ساخته می‌شود.
ملات ماسه و سیمان
از مخلوط کردن ماسه دانه‌بندی شده و سیمان با عیار ۳۰۰ کیلوگرم در مترمکعب، ملات با مقاومت و تاب زیاد ساخته می‌شود که مصرف آن در فرش کردن موزاییک سبب زیاد شدن دوام موزاییک فرش می‌شود.
محل تهیه ملات‌ها
ملات‌های ساختمانی را بسته به حجم کار و مشخصات ملات از نظر سرعت گیرش به دو محل پای کار و در خارج از ساختمان می‌سازند. ملات گچ، ملات گچ‌وخاک و دوغاب گچ را به علت سرعت گیرش زیاد و دوغاب ماسه سیمان، دوغاب سیمان و دوغاب خاک‌سنگ، دوغاب آهک و … را به دلیل اینکه در حجم‌های کم ساخته می‌شوند، در پای کار می‌سازند. به جز ملات‌های ذکر شده، بقیه ملات‌های ساختمانی بسته به مقدار مصرف در حجم‌های مختلف و در خارج از ساختمان تهیه می‌شود و سپس به پای کار حمل می‌شود که ملات موزاییک کاری نیز از این دسته است.
نحوه اجرای موزاییک کاری
موزاییک کاری به طورکلی در مراحل زیر سازی، دلیل گذاری، فرش موزاییک و دوغاب ریزی انجام می‌شود که در ادامه مفصلاً توضیحاتی در رابطه با آنها ارائه شده است.
زیر سازى موزاییک
فرش موزاییک، در هر نوع زمین (خشک، نیمه خشک و مرطوب) یا در هر طبقه را نمی‌توان مستقیماً روى خاک یا عایق کارى انجام داد. برای اجرای موزاییک روی سطوح باید زیرسازی مناسب آن صورت گیرد که در ادامه به آن اشاره شده است.
کف سازى در زمین‌های خشک
- صاف و متراکم کردن سطح کف سازى
- ریختن یک لایه بتن با عیار ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن به ضخامت ۱۰ سانتیمتر و متراکم و صاف کردن سطح فوقانى بتن با استفاده از تخته ماله
- اجراى پوشش نهایى به دو صورت بتنى و با استفاده از ملات ماسه سیمان موزاییک کاری سپس اجرای موزاییک کاری
کف سازى در زمین‌هایی که داراى رطوبت کم (زمین‌های نیمه خشک)
- براى کف سازى این گونه زمین‌ها (زیر زمین‌ها) شامل کوبیدن خاک زیرین (زمین طبیعى) است تا تراکم آن به ۸۵ تا ۹۰ درصد برسد.
- پخش کردن قلوه سنگ درشت (سنگ رودخانه‌ای) به ضخامت حداقل ۲۵ سانتیمتر براى به وجود آوردن سطحى تقریباً صاف و پر شدن فواصل بین قلوه سنگ‌ها با شن ریز تا تقریباً یک سانتیمتر روى قلوه سنگ‌ها را بپوشاند.
- ریختن بتن با عیار ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن به ضخامت ۷ تا ۱۰ سانتیمتر و صاف کردن آن با استفاده از تخته ماله
- اجراى ملات ماسه و سیمان با عیار ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب ملات جهت اجراى پوشش نهایى
- فرش کردن کف با موزاییک و یا سنگ فرشى و … که به عنوان پوشش نهایى کف است.
مطلب پیشنهادی: نکات اجرایی سفت کاری ساختمان از صفر تا صد
کف سازى در زمین‌های مرطوب
- در این گونه زمین‌ها به دلیل وجود رطوبت زیاد، قلوه سنگ‌ها به تنهایى نمی‌توانند از نفوذ رطوبت جلوگیرى نمایند و لازم است از عایق رطوبتى هم استفاده شود. جهت کف سازى در این گونه زمین‌ها مراحل زیر را به ترتیب انجام می‌دهند.
- کوبیدن خاک زیرین (زمین طبیعى) تا تراکم آن به ۸۵ تا ۹۰ درصد برسد.
- پخش کردن قلوه سنگ درشت (سنگ رودخانه‌ای) به ضخامت حداقل ۲۵ سانتیمتر براى به وجود آوردن سطحى تقریباً صاف و پر شدن فواصل
- بین آنها (قلوه سنگ‌ها)، شن ریز روى تمام سطح ریخته می‌شود تا تقریباً یک سانتیمتر روى قلوه سنگ‌ها را بپوشاند.
- ریختن بتن با عیار ۲۰۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب بتن به ضخامت ۷ تا ۱۰ سانتیمتر و ویبره صاف کردن آن با استفاده از تخته ماله.
- اجراى ملات ماسه و سیمان لیسه‌اى ۱ با عیار ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب ملات به ضخامت حداقل یک سانتیمتر جهت فراهم کردن بستری برای عایق کارى
- اجراى قیر و گونى (قیر گونى یک لایه- دو لایه قیر و یک لایه گونى، قیر و گونى یک لایه نام دارد) یا ایزوگام بر روى ملات ماسه و سیمان لیسه‌اى (از مخلوط کردن ماسه نرم و سیمان با عیار ۳۰۰ تا ۳۵۰ کیلوگرم در مترمکعب، ملات ماسه و سیمان لیسه‌اى به دست مى‌آید.)
- اجراى ملات ماسه و سیمان لیسه‌اى با عیار ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب ملات به ضخامت حداقل یک سانتیمتر جهت محافظت از عایق کارى
- پهن کردن ملات ماسه و سیمان با عیار ۳۵۰ کیلوگرم سیمان در مترمکعب ملات براى اجراى پوشش نهایى کف
- فرش موزاییک و یا سنگ فرشى کف به عنوان پوشش نهایى کف
دلیل گذارى فرش موزاییک
به نوارهایى از موزاییک که در کناره‌های محل فرش کردن موزاییک انجام می‌شود، دلیل موزاییک و عمل صورت گرفته را، دلیل گذارى می‌گویند. موزاییک فرش کردن بقیه کف ملات بین دو دلیل به صورت تخت و بلندتر از سطح زیر موزاییک دلیل (به اندازه ۵ میلیمتر) پخش می‌شود. سپس ریسمان کشى بین دو دلیل انجام می‌شود و موزاییک فرش با رعایت درز لازم (۵ میلیمتر) در راستاى ریسمان کار قرار گرفته و با استفاده از تخماق کوبیده شده و نصب می‌شود.
اجرای دوغاب
پس از پایان یافتن فرش موزاییک بعد از ۱۲ ساعت، دوغاب ماسه سیمانى با نسبت چهار پیمانه ماسه ریز دانه و یک پیمانه سیمان تهیه شده و بر روى سطح موزاییک فرش می‌ریزند و با تیغه لاستیکى و یا جارو کشیدن، دوغاب را بین درزها و بندهاى موزاییک هدایت می‌کنند تا پر شود. گرد سنگ، خاک‌سنگ و سیمان را به نسبت مساوی به طور خشک مخلوط کرده و بر روى دوغابى که لاى درزها رفته پاشیده و با پارچه‌ای سطح موزاییک‌ها را تمیز می‌کنند.
نکات مهم
- ملات ماسه سیمان مصرفى براى موزاییک کارى باید کم آب باشد.
- ضخامت ملات بستگى به کف تمام شده موزاییک از خط تراز و شیب موزاییک کارى دارد.
- حداقل ملات زیر موزاییک ۲ سانتیمتر است.
سخن آخر
در بازسازی ساختمان برای پوشش کف از مصالح مختلفی استفاده می شود، که یکی از آنها موزاییک است که در این مقاله به شرح آن پرداختیم. ملات موزاییک کاری همانطور که مشاهده شد به روش‌های مختلف و با توجه به نوع زیر کار آن تهیه و اجرا می‌شود و پس از اجرای موزاییک کاری، دوغاب نهایی برای گیرش موزاییک‌ها به هم اجرا می‌شود. نظرات و پرسش‌های خود را با ما در میان بگذارید.
