تمام مفاهیم و اصطلاحات مناقصه (TENDER)
از آن جایی که برگزاری و شرکت نمودن در مناقصه نیازمند پیروی از قوانین و مقرارات مربوطه است، برای دست یابی و آشنایی با مناقصه ابتدا باید تعاریف یک سری از واژه ها که به صورت ثابت در فرآیند برگزاری مناقصه جای گرفته اند، بیان شود.
مناقصه چیست؟
مناقصه در لغت‌نامه‌ی دهخدا خریدن مال یا اموال و … از طرف مأمور رسمی به کمترین قیمتی است که از طرف فروشندگان پیشنهاد می‌شود. همچنین ممکن است که موضوع مناقصه، انجام دادن عملی باشد. در اصطلاح نیز مناقصه از این تعریف ابتدایی دور نیست و همانطور که از نام این نهاد پیداست، هرگاه فروشنده -چه دولتی و چه شرکتی خصوصی- نیازمند خرید کالا یا خدماتی باشد، با رعایت شرایط و مقرراتی می‌تواند از این روند خاص خرید استفاده کند و کالا و خدمات موردنیاز را به کمترین قیمت فراهم آورد. به دیگر سخن مناقصه فرآیندی است رقابتی، برای تأمین کیفیت مورد نظر(طبق اسناد مناقصه) که در آن تعهدات موضوع معامله، به مناقصه گری که کمترین قیمت متناسب را پیشنهاد کرده باشد واگذار می گردد.
مناقصه گزار کیست؟
مناقصه گزار دستگاه یا ارگانی است که برگزاری مناقصه را به عهده دارد و مناقصه گزار می تواند شامل ارگان ها و سازمان های زیر باشد:
- قوای سه گانه جمهوری اسلامی ایران اعم از وزارتخانه ها سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی
- موسسات انتفاعی وابسته به دولت
- بانکها و موسسات اعتباری دولتی
- شرکتهای بیمه دولتی
- موسسات و نهادهای عمومی غیردولتی
- موسسات عمومی
- بنیادها و نهادهای انقلاب اسلامی
- شورای نگهبان قانون اساسی و همچنین دستگاه ها و واحدهایی که شمول قانون برآنها مستلزم ذکر یا تصریح نام است.
مناقصه گر کیست؟
مناقصه گر شخص حقیقی یا حقوقی است که اسناد مناقصه را دریافت و در مناقصه شرکت می کنند.
قانون برگزاری مناقصه
قانون برگزاری مناقصه به منظور تعیین روش و مراحل برگزاری مناقصات به تصویب رسیده و تنها در معاملاتی که با رعایت این قانون انجام می‌شود، کاربرد دارد.
فراخوان شرکت در مناقصه
فـراخـوانی است که به تشخیص مناقصه گزار بین دو تا سه نوبت حـداقل در یکی از روزنامـه های کثیرالانتشار کشـوری یا استانی و یا شبکه های اجتماعی و سایت های مرتبط اطلاع رسانی منتشر می گردد.
مفاد فراخوان مناقصه حداقل باید شامل موارد زیر باشد
- نام و نشانی مناقصه‌گزار.
- نوع، کمیت و کیفیت کالا یا خدمات.
- نوع و مبلغ تضمین شرکت در مناقصه.
- محل، زمان و مهلت دریافت اسناد، تحویل و گشایش پیشنهادها.
- مبلغ برآورد شده معامله و مبانی آن (در صورتی که تعیین آن میسر یا به مصلحت باشد) . در مواردی که فهرست بهای پایه وجود دارد، برآورد طبق فهرست یاد شده تهیه می‌شود.
اسناد مناقصه
اسناد مناقصه شامل اجزای زیر است:
- نامه دعوت به ارایه پیشنهاد (دعوتنامه).
- دستورالعمل شرکت درمناقصه همراه با کاربرگهای ضمانت نامۀ شرکت در مناقصه، و ضمانتنامۀ انجام تعهدات.
- برگ پیشنهاد مناقصه.
- موافقتنامۀ پیمان و شرایط پیمان، شامل شرایط عمومی و خصوصی.
- نقشه ها و مشخصات فنی.
- جدول ها (درصورت وجود)، از جمله جدول پرداختها، جدول زمانی کارها، جدول تضمینها یا شاخصهای عملکردی، جدول داده ها و جدول (یا فهرست) مقادیر و قیمتها.
- فرمها، گواهی نامه ها، تاییدیه ها و مدارک دیگر (در صورت وجود).
- الحاقیه های صادرۀ بعدی از سوی مناقصه گزار، در طول برگزاری مناقصه
پیشنهاد مناقصه
پیشنهاد مناقصه یعنی برگ پیشنهاد مناقصه و همه مدارک دیگری که مناقصه گر همراه با برگ پیشنهاد مناقصه تسلیم کرده، به همان گونه که در اسناد مناقصه آمده است، پیشنهاد مناقصه، ممکن است به منظور اختصار، به صورت "پیشنهاد" نیز به کار رود.
مدت اعتبار پیشنهادها
مدتی که پیشنهادهای فنی و مالی مشاوران و پیمانکاران معتبر است و پس از آن، در صورتی که قرارداد منعقد نشده باشد، پیشنهادهای مشاوران و پیمانکاران فاقد اعتبار می باشد و فرآیند خرید خدمات مشاوره تجدید می شود.
معاملات کوچک
معاملاتی که به قیمت ثابت سال 1382 کمتر از بیست میلیون (20.000.000) [و در سال1397 کمتر از 250.000.000] ریال باشد.
معاملات متوسط
معاملاتی که مبلغ مورد معامله بیش از سقف مبلغ معاملات کوچک بوده و از ده برابر سقف ارزش معاملات کوچک [2.500.000.000ریال] تجاوز نکند.
معاملات بزرگ
معاملاتی که مبلغ برآورد اولیه آنها بیش از ده برابر سقف ارزش مبلغ معاملات کوچک [2.500.000.000 ریال] باشد.
کمیته فنی بازرگانی
کمیته فنی بازرگانی هیأتی است با حداقل سه عضو خبره فنی بازرگانی صلاحیتدار که از سوی مقام مجاز دستگاه مناقصه‌گزار انتخاب می‌شود و ارزیابی فنی‌بازرگانی پیشنهادها و سایر وظایف مقرر دراین قانون را برعهده می‌گیرد.
ارزیابی کیفی مناقصه‌گران
عبارت است از ارزیابی توان انجام تعهدات مناقصه‌گران که از سوی مناقصه‌گزار یا به تشخیص وی توسط کمیته فنی بازرگانی انجام می‌شود.
ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادها
فرآیندی است که درآن مشخصات، استانداردها، کارایی، دوام، کیفیت و سایر ویژگی‌های فنی بازرگانی پیشنهادهای مناقصه‌گران بررسی، ارزیابی و پیشنهادهای قابل قبول برگزیده می‌شوند.
ارزیابی مالی
فرآیندی است که در آن مناسب‌ترین قیمت به شرح مندرج در ماده (۲۰) قانون‌برگزاری مناقصات، از بین پیشنهادهایی که از نظر فنی بازرگانی پذیرفته شده‌اند، برگزیده می‌شود.
ارزیابی شکلی
عبارت است از بررسی کامل بودن اسناد و امضای آنها مطابق شرایط مندرج در اسناد مناقصه، غیرمشروط و خوانا بودن پیشنهاد قیمت.
روش‌های برگزاری مناقصات دولتی
مناقصات دارای تقسیم‌بندی‌های گوناگونی هستند. از نظر مراحل بررسی به یک مرحله‌ای و دو مرحله‌ای تقسیم‌بندی می‌شوند و از منظر دعوت مناقصه‌گران، مناقصات به ۲ روش عمومی و محدود تقسیم می‌شوند.
مناقصه به روش یک مرحله‌ای
در روش یک مرحله‌ای نیاز به ارزیابی فنی پیشنهادها نیست و پیشنهادات مناقصه‌گران در یک جلسه بررسی و برنده مناقصه اعلام می‌شود و در بعضی موارد به علت وجود تعداد زیاد پاکات مناقصه، این جلسه تا 2 الی 3 روز ادامه می یابد
مناقصه به روش دو مرحله‌ای
مناقصه‌ای است که به تشخیص مناقصه‌گزار، بررسی فنی‌بازرگانی پیشنهادها لازم باشد، در این مناقصه، کمیته فنی بازرگانی تشکیل می‌شود و نتایج ارزیابی فنی‌بازرگانی پیشنهادها را به کمیسیون مناقصه‌گزارش می‌کند. پس از بررسی‌های فنی، پیشنهادهایی که امتیاز این مرحله را کسب کرده باشند، مشخص شده و با ارزیابی مالی، برنده‌ی مناقصه تعیین می‌شود.
از منظر دعوت مناقصه‌گران، مناقصات به ۲ روش عمومی و محدود تقسیم می‌شوند. در روش عمومی، آگهی مناقصه برای عموم آگهی می‌شود. اما در روش محدود، به تشخیص مسئول دستگاه اجراکننده‌ی مناقصه، آگهی مناقصه از طریق دعوتنامه به کسانی که شایسته‌ی شرکت در مناقصه هستند (در لیست کوتاه دستگاه مناقصه گزار قرار گرفته اند) ارسال می‌شود.
مناقصه عمومی
مناقصه‌ای است که در آن فراخوان مناقصه از طریق آگهی عمومی به اطلاع مناقصه‌گران می‌رسد.
مناقصه محدود
مناقصه‌ای است که در آن به تشخیص و مسؤولیت بالاترین مقام دستگاه مناقصه‌گزار، محدودیت برگزاری مناقصه عمومی با ذکر ادله تأیید شود. فراخوان مناقصه از طریق ارسال دعوتنامه برای مناقصه‌گران به اطلاع مناقصه‌گران می‌رسد.
فرآیند برگزاری مناقصات به ترتیب شامل مراحل زیر است
الف‌ـ تأمین منابع مالی
ب‌ـ تعیین نوع مناقصه در معاملات بزرگ (یک مرحله‌ای یا دو مرحله‌ای، عمومی یا محدود)
ج‌ـ تهیه اسناد مناقصه.
دـ ارزیابی کیفی مناقصه‌گران درصورت لزوم.
هــ فراخوان مناقصه.
وـ ارزیابی پیشنهادها.
زـ تعیین برنده مناقصه و انعقاد قرارداد
ترک تشریفات مناقصه
ترک تشریفات هم یکی از روش‌های انجام معامله می‌باشد که در اصل انجام معامله بدون گذراندن فرآیند مناقصه می‌باشد. ترک تشریفات مناقصه یعنی بدون اینکه بخواهیم فرآیند مناقصه را برگزار کنیم به معامله و در نهایت به انعقاد قرارداد برسیم.
مطالب پیشنهادی
مفهوم، اهداف و فرآیند ارزیابی کیفی مناقصه گران چیست؟
به منظور آشنایی بیشتر با این مبحث و رسیدن به جواب سوالات خود و یا ارائه هر گونه انتقاد و پیشنهاد به بخش مشاوره آنلاین کارگشا مراجعه فرمایید.
