ورود نم و رطوبت به بخش‌های مختلف ساختمان، دشمن خاموش و ویران کننده‌ای است که می‌تواند آسایش ساکنان را از بین ببرد. در انواع عایق رطوبتی کدام یک از آنها برای عایق کاری پشت بام، کدام یک برای آب‌بندی سرویس بهداشتی و استخر مناسب است. در این مقاله از ویکی ساختمون با ما همراه باشید تا بتوانید تصمیم درستی درباره عایق رطوبتی مورد نیاز خود بگیرید.
عایق‌های رطوبتی
عایق ضد بخار، عایق رطوبتی و یا عایق ضد رطوبت، ماده یا سیستمی است که باعث کاهش انتقال و نفوذ بخار آب یا رطوبت از محیطی به محیط دیگر می‌شود. معمولاً این عایق‌ها ساختاری متشکل از الیاف معدنی یا آلی به صورت بافته یا نبافته دارد که با ترکیب قیری با مواد پلیمری آغشته گردیده است.
ساختمان‌های مسکونی، پروسه‌های صنعتی و تجهیزات گرمایشی، بخار و رطوبت تولید می‌کنند که به همراه رطوبت موجود در هوا به فضای اطراف منتقل می‌شود. بخار و رطوبت موجود در هوا، می‌تواند در زیر سقف‌ها، شیروانی‌ها و فضای داخلی دیوارها و مکان‌هایی که دمای کمتری دارند، انباشته شده و در اثر چگالش، به قطرات آب تبدیل شوند. آب یکی از اصلی‌ترین عوامل سایش و فرسودگی در همه ساختمان‌ها و تجهیزات محسوب می‌شود که در دراز مدت می‌تواند خسارت قابل توجهی وارد کند. پوشش ضد بخار می‌تواند از میعان بخار آب درون ساختمان جلوگیری کند.
در کجاها باید از عایق رطوبتی استفاده کرد؟
با توجه به موارد ذکر شده، در موارد زیر به استفاده از عایق‌های ضد رطوبت توصیه اکید می‌شود:
- ساختمان‌هایی که در اقلیمی واقع شده‌اند که در پاییز و زمستان دمای متوسط محیط به زیر ۴ سانتیگراد می‌رسد.
- ساختمان‌ها و سازه‌هایی که در آنها فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد که رطوبت زیاد (بالای ۶۵% رطوبت نسبی) تولید می‌شود، مانند، خشک شویی، تهیه و چاپ کاغذ، نانوایی‌ها، آشپزخانه‌ها و …
- ساختمان‌هایی که کاملاً مسقف و سرپوشیده بوده و حرارت زیادی (و در نتیجه تبخیر زیاد) در آنها تولید می‌شود.
- در طراحی باید برای مکان‌های فوق‌العاده مرطوب مانند استخر، حمام و غیره، عایق رطوبتی مناسب لحاظ شود.
عایق رطوبتی چیست؟
عایق رطوبتی یک پوشش محافظ برای پشت بام، دیوار، کف، تأسیسات و لوله‌ها در برابر نفوذ آب و رطوبت است. رطوبت از طریق خاک و یا به دلیل بارندگی ممکن است از طریق بدنه یا سطح دیوار و یا زمین و پی جذب ساختمان شود؛ بنابراین از عایق رطوبتی در جهت کنترل رطوبت منازل نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در ایران از گذشته‌های دور قیرگونی در شهرها و کاه‌گل در روستاها از روش‌های مرسوم برای ایجاد عایق رطوبتی در پشت بام خانه‌ها بود. البته از غیر گونی برای آب‌بندی سرویس‌های بهداشتی، حمام، وام و استخرها نیز استفاده می‌شد. امروزه از این روش کمتر برای آب‌بندی و عایق کاری ساختمان استفاده می‌شود و روش‌های دیگری جای آن را گرفته‌اند.
انواع عایق رطوبتی
به‌طورکلی عایق‌های رطوبتی به سه نوع عایق‌های پلیمری، نفتی و معدنی دسته بندی می‌شوند که در ادامه به معرفی زیر گروه‌های این دسته‌ها پرداخته شده است و به موارد کاربرد آنها اشاره شده است.
متداول‌ترین انواع این عایق‌ها عبارتند از کلیه اجسامی که به قیر آغشته شده باشند مانند قیرگونی، کاغذ قیراندود و پارچه‌های فیبری، مواد لاستیکی و پلاستیکی و انواع عایق‌های پیش‌ساخته منیزیم مانند یونولیت هستند.
برای کاربری‌های مسکونی، هر ماده‌ای ضریب نفوذ کمتر از ۱ پِرم (perm) داشته باشد را می‌توان به عنوان پوشش ضد بخار و ضد رطوبت برشمرد. برای کاربری‌های صنعتی و شیمیایی، حداکثر نفوذپذیری به ۰/۵ پِرم کاهش می‌یابد.
واحد پِرم (perm) واحد اندازه گیری راندمان و اثر عایق رطوبتی بوده و اختصار کلمه‌ای به معنای نفوذپذیر (permeability) است که عبارت است از مقدار (برحسب واحد جرم) بخار آبی که در واحد زمان تحت واحد فشار از واحد سطح می‌گذرد.
یک پِرم (perm) عبارت است یک نانوگرم بخار آب که در ثانیه که در فشار یک پاسکال از یک مترمربع عبور می‌کند و در سیستم انگلیسی یک پِرم (perm) عبارت است از یک گرین بخار آب (تقریباً معادل ۶۴٫۸ میلی‌گرم) که در یک ساعت، در فشار یک اینچ جیوه، از یک فوت مربع عبور کند.
عایق‌های پلیمری
از مواد پلیمری به منظور عایق کردن اتصالات و نیز به صورت ورقه برای عایق کردن سطوح استفاده می‌شود. مواد پلیمری خاصیت عایق حرارتی و رطوبتی دارند. از انواع عایق‌های پلیمری می‌توان به عایق‌های بوتیلی، اکریلیک، پلی اورتان، سیلیکون، پلی استر نبافته، اپوکسی، عایق‌های ابری و … اشاره کرد. 
عایق پلی اورتان
پلی اورتان از جمله موادی است که به شکل‌های مختلف مانند فوم نرم، الاستومر، فوم سخت، رزین، رنگ، ترموپلاستیک و پوشش‌های دیگر موجود است. پلی اورتان خواص متنوعی دارد که از مهمترین آنها می‌توان به استحکام کششی بالا و مقاومت در برابر فرسایش و تخریب، مقاومت در برابر اسیدها و پرتوهای خورشید است. در نتیجه کاربرد چنین ماده‌ای در مواد تشکیل دهنده عایق رطوبتی کمک کرده تا مقاومت بالایی در برابر نم و رطوبت داشته باشد. معمولاً از پلی اورتان به صورت مایع پاششی در عایق کاری سقف‌های شیروانی و به صورت فوم سخت در عایق کاری دیوارهای خارجی استفاده می‌شود.
عایق آرت فلکس
عضو دیگر خانواده عایق‌های پلیمری، عایق آرت فلکس است که سبک و کم حجم است. این عایق از انعطاف بالایی برخوردار است و برای عایق کاری سطوح کوچک و پیچیده کاربرد خوبی دارد. عایق کاری کف و دیوارهای سرویس‌های بهداشتی، حمام، آشپزخانه از جمله مواردی است که این عایق در آن کاربرد دارد. این عایق با استفاده از چسب کاشی به راحتی به سطوح چسبیده می‌شود و قدرت چسبندگی و پوشش بالایی دارد و در عین حال قیمت پایین‌تر نسبت به ایزوگام دارد.
عایق ایزوپیل
عایق ایزوپل یک عایق پلیمری ساخته شده بر پایه آب است. عایق ایزوپیل یک عایق مایع است و مانند دیگر عایق‌های مایع با استفاده از قلم مو و غلطک اجرا می‌شود. چسبندگی بالایی میان ذرات این عایق باعث شده مقاومت بسیار بالایی در برابر نفوذ رطوبت و آب داشته باشد. از این عایق می‌توان در عایق بندی دیوار و پشت بام استفاده کرد.
عایق الاستومتری
عایق الاستومتری هم یک عایق پلیمری رطوبتی و حرارتی است که از جنس عایق‌های ابری فشرده شونده از جنس پی‌وی‌سی، پلی اتیلن یا پلی اورتان ساخته می‌شوند. عایق الاستومتری به صورت رل تولید می‌شود با استفاده از چسب به سطوح می‌چسبد. از این عایق‌ها جهت پر کردن درزهای انبساط، درز در و پنجره‌ها و دریچه‌ها استفاده می‌شود.
عدم خوردگی، مقاومت در برابر رشد قارچ‌ها، قابلیت رنگ آمیزی و وزن پایین از ویژگی‌های عایق الاستومتری است. عایق الاستومری به صورت رول‌هایی با قطر ۶ تا ۱۱۴ و طول ۲ متر همچنین با ضخامت ۶ تا ۵۰ میلیمتر موجود است. این محصول اغلب مصارف صنعتی برای ساخت انواع چیلر، بویلر، تأسیسات، مخازن در پالایشگاه‌ها و صنایع خودروسازی دارد.
عایق نانو
عایق نانو هم مانند عایق ایزوپیل یک عایق پلیمری مایع است و به وسیله غلطک و قلم مو روی سطوح اجرا می‌شود. ذرات پلیمری در حد نانو به این ماده خاصیت عایق بودن در برابر رطوبت، حرارت و بخار را داده‌اند. این عایق در برابر پرتو فرابنفش خورشید و تغییرات دمایی، تغییرات آب و هوا مقاوم است و اجرای آن با سهولت روی سطوحی مانند پشت بام، کف سرویس‌های بهداشتی، حمام، آشپزخانه، دیوارهای خارجی و … اجرا می‌شود.
سفت کاری ساختمان را در کارگشا ثبت نمایید.
عایق ماستیک
عایق ماستیک هم مانند عایق نانو حالت مایع دارد و بر پایه رزین بوده که به صورت اکریلاتی و استایرنی محلول در آب تولید می‌شوند. آنها در برابر مواد آهکی بسیار مقاوم هستند و می‌توان از آن در محل‌های مرطوب هم استفاده بهینه کرد. همچنین می‌توانید از این عایق برای آب‌بندی دودکش‌ها و درزهای کوچک، استفاده کرد. عایق‌های ماستیکی بدون نیاز به حرارت دادن قابلیت اجرا دارند و می‌توان آنها را با استفاده از قلم مو و غلطک اجرا کرد.
عایق‌های پایه نفتی
قیر یکی از مواد عایق طبیعی است که انسان از دیرباز برای عایق کاری بناها از آن استفاده می‌کرد و تا امروز نیز از آن بهره می‌برد. قیر به صورت طبیعی و پالایشی در کنار قطران، قیر امولسیون و ایزوگام از عایق‌های پایه نفتی هستند که در حال حاضر کاربری‌های فراوانی در صنعت ساختمان دارند.
قیرگونی
قیرگونی از جمله عایق‌های رایج مورد استفاده در کشور است. از مزایای استفاده از این روش می‌توان به خاصیت چسبندگی بالا، نفوذناپذیری در برابر آب و مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی، پرتوهای زیان‌بار خورشید و نمک‌ها اشاره کرد. در کنار مزایای ذکر شده، این عایق دارای معایبی نظیر تجزیه در دمای بالا و تغییر شکل در برابر فشار نیز است. استفاده از قیر و گونی به عنوان پوشش ضد آب، از لحاظ اقتصادی به صرفه است و با توجه به مصرف آن در طول سالیان طولانی، می‌توان از کارایی آن اطمینان حاصل کرد.
بیشتر بخوانید: نحوه ایزوگام سرویس بهداشتی چگونه است؟ معرفی بهترین عایق رطوبتی
قیر امولسیون
قیر امولسیون ترکیبی از دو مایع آب و قیر که غیرقابل امتزاج هستند. در قیر امولسیون به جز آب و قیر که غیر قابل مخلوط شدن هستند یک ماده امولسیون کننده هم وجود دارد که باعث به هم چسبیدن این دو مولکول می‌شود. در قیر امولسیون، قیر به صورت ذرات بسیار ریزی در آب معلق هستند که قیر را به عنوان فاز داخلی و یا فاز غیر پیوسته و آب را فاز خارجی یا فاز پیوسته می‌شناسند.
امولسیفایر یا امولسیون ساز باعث به هم پیوستن ذرات قیر و مولکول‌های آب می‌شود. در قیر امولسیون قطر دانه‌های قیر در بین ۰۰۱/۰ تا ۰۰۲/۰ میلیمتر است. هر چه قطر ذرات قیر کمتر باشد امولسیون مرغوب‌تر است.
قیر امولسیون از قیر (Bitumen)، آب (Water)، امولسیفایر (Emulsifier)، اسید (Acid)، کلسیم کلراید (calcium chloride Cacl2) که جز ثابت قیر امولسیون هستند اما با توجه به نوع و ارتقا کیفیت امولسیون می‌توان به آن حلال (Solvent)، پایدار کننده (Stabilizer) و پلیمر (polymer) نیز اضافه کرد. قیر و آب اصلی‌ترین و مهمترین مواد تشکیل دهنده قیر امولسیون هستند که به کمک امولسیفایر با هم مخلوط می‌شوند.
از مزایای عایق رطوبتی قیر امولسیون می‌توان به غیر قابل اشتعال و بدون خطر آتش سوزی، اجرای سرد (بدون گرم کردن و اتلاف انرژی)، محافظت بتن در مقابل سولفاته شدن در خاک‌های شور و املاح نمکی و …، ایجاد یک لایه مقاوم و انعطاف پذیر پس از اجرا و خشک شدن، مانع نفوذ آب و رطوبت در بستر، چسبندگی خوب نسبت به سطوح مختلف (مصالح ساختمانی، فلز، چوب و …)، کارایی راحت و آسان و سرعت در عایق کاری، اجرا توسط قلم‌مو، جارو مویی، جارو طی و پاششی، فاقد آلودگی و سازگار با محیط زیست و بدون بو، ناشی از حلال‌های نفتی اشاره کرد.
ایزوگام
در ابتدا لازم به یادآوری است که اولین شرکت تولید کننده عایق رطوبتی پیش ساخته قیری نام محصول خود را ایزوگام نام‌گذاری کرد و از آن به بعد این محصول با نام ایزوگام شناخته می‌شود و در واقع یک عایق رطوبتی پیش ساخته است. عایق ایزوگام از لایه الیاف مصنوعی و قیر تشکیل شده است که برای نصب و چسباندن آن به سطح از چسباننده‌های مخصوص استفاده می‌شود. عایق ایزوگام مانع از رسیدن آب و رطوبت به سطح زیرین خود می‌شود. ایزوگام وزن بسیار پایینی دارد و از انعطاف پذیری بالایی برخوردار است. این پوشش که به صورت رول به بازار عرضه می‌شود مقاومت بالایی در برابر انبساط و انقباض دارد و دچار پوسیدگی نمی‌شود و عمر مفید آن ۱۰ سال است.
عایق‌های معدنی
سومین گروه از عایق‌های رطوبتی بعد از عایق‌های پلیمری و عایق‌های پایه نفتی، عایق‌های معدنی هستند که با ورود عایق‌های پلیمری تقریباً محبوبیت خود را از دست داده‌اند.
بیشتر بخوانید: روش اجرای عایق های رطوبتی نوین
عایق مایع بر پایه سیمان
یکی دیگر از انواع عایق‌های رطوبتی مایع، عایق بر پایه سیمان است که به آن عایق دو جزئی می‌گویند. این عایق مایع را می‌توان با آب و یا مایع مخصوصی ترکیب کرد و روی تمام سطوح اعم از بتنی، آجری، سنگ و … اجرا کرد. از آنجایی‌که مواد تشکیل دهنده این مدل عایق رطوبتی بر پایه سیمان است، هرگز سمی نبوده و در نتیجه می‌توان از آن برای عایق کاری مخازن آب شیمیایی نیز استفاده کرد. در ساختمان سازی نیز بعضاً برای عایق کاری دیوارهای خارجی از این عایق بر پایه سیمان استفاده می‌شود.
پشم شیشه
برای ساخت پشم شیشه، شیشه یا سیلیس را به یک کاسه از جنس پلاتین با سوراخ‌های ریزی می‌کشند و شیشه را به صورت رشته‌های در می‌آورند که به آن پشم شیشه کشی می‌گویند که به دو صورت انجام می‌گیرد. اگر توسط جریان هوا یا بخار صورت گیرد، رشته‌های کوتاه پشم حاصل می‌شود که هم‌نشینی آنها در کنار یکدیگر بسیار ناپایدار است و ظاهری مانند پشم حیوانات و پنبه پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید: نانو عایق ها: عایق رطوبتی و عایق حرارتی ساختمان با مواد نانو
در روش دیگر، رشته‌های شیشه به صورت الیاف ممتد و به وسیله چرخش سریع دوک‌های چرخان (با سرعت بیش از ۹۰ کیلومتر در ساعت) کشیده می‌شوند که رشته‌های طویل و قابل بافت تولید می‌کنند. پشم شیشه یکی از شکل پذیرترین مصالح به شمار می‌آید که از آن به عنوان عایق حرارتی استفاده می‌شود. از پشم شیشه برای ساختن فیلترهای گوناگون، پارچه‌های ضد آتش، آلیاژ با پلاستیک (ساخت فایبرگلاس) برای ساخت قطعات و بدنه وسایل مختلف مانند لوازم برقی خانگی، لوازم ورزشی و حتی بدنه اتومبیل بهره می‌برند.
یکی از کاربردهای مهم پشم شیشه نیز عایق رطوبتی است که معمولاً در سقف شیروانی، عایق کاری لوله‌ها و اتصالات، عایق کف و دیوار از آن استفاده می‌شود.
برای اجرای استخر درخواست خود را در محوطه سازی ساختمان ثبت نمایید.
تیشو
تیشو همان الیاف شیشه است که در فواصل معین و یکنواخت کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند یا در واقع بافته شده‌اند. این محصول به عنوان حامل در تولید عایق‌های رطوبتی، عایق کاری لوله‌های گاز و آب جهت حفاظت آنها از رطوبت، خوردگی و زنگ‌زدگی به کار می‌رود.
از ویژگی‌های این عایق می‌توان به مقاومت در برابر آتش سوزی و فرسایش اشاره کرد. در ترکیب تیشو از رزین تقویت کننده فنولیک به کار می‌برند تا محصولی با شکل ظاهری مناسب، رنگ کاملاً یکنواخت بوده لبه‌های صاف و بدون چروک به دست آید که روی سطح آن خرده شیشه مشاهده نمی‌شود.
