آسانسور هیدرولیک چیست و تفاوت آن با آسانسور کششی چیست؟ مزایا و معایب
با افزایش جمعیت و گرایش مردم به زندگی در شهرهای بزرگ به دلیل درآمد بالاتر و امکانات شهری بهتر، ساخت‌وسازها به سوی برج‌ها و ساختمان‌های بلند رفته است و به قول معروف محله‌ها عمودی شده‌اند. استفاده از آسانسور در این سازه‌ها برای امکان تردد در بین طبقات ضروری است. در این مقاله از کارگشا به موضوع آسانسور هیدرولیک چیست پرداخته‌ایم و از شما دعوت می‌شود در ادامه با ما همراه شوید.
انواع آسانسور کدام‌اند؟
به‌طورکلی آسانسورها به سه نوع کلی آسانسور کششی، آسانسور هیدرولیک و آسانسور کارگاهی تقسیم می‌شوند که هر کدام از آن‌ها انواع مختلفی دارند. در این مقاله به بررسی آسانسور هیدرولیک پرداخته و انواع آن را نام برده‌ایم.
آسانسور هیدرولیکی چیست؟
آسانسور هیدرولیکی همانطور که از نام آن پیداست با فشار هیدرولیک یا فشار مایعات (آب، روغن یا هر مایع دیگری) کار می‌کند. در این مقاله ابتدا تاریخچه کوتاهی از آسانسور هیدرولیک آورده‌ایم، سپس مکانیسم، مزایا، معایب و کاربرد آن در فضاهای مختلف را ارائه کرده‌ایم.
تاریخچه آسانسور هیدرولیکی
اولین نسل آسانسورهای هیدرولیک آبی (بخار آب) بودند که در دهه 1890 از آن‌ها استفاده می‌شد. امروزه روغن جای آب را در سیستم هیدرولیک گرفته است. پس از آن در سال 1954 آسانسورهای کششی یا طنابی (سیم بکسلی) توسط اوتیس به جهان معرفی شد.
بیشتر بخوانید: انتخاب آسانسور مناسب برای ساختمان به همراه متره و برآورد آن
مکانیسم آسانسور هیدرولیک
همانطور که گفته شد آسانسور هیدرولیکی به آسانسوری گفته می‌شود که با نیروی فشار روغن کار می‌کند. این نوع آسانسورها در مقایسه با آسانسورهای کششی فضای کمتری در ساختمان اشغال کرده و نیاز به موتورخانه در پشت بام ندارند. کاربرد آسانسورهای هیدرولیکی در طول مسیر کم و ظرفیت‌های بالا است. از طرفی هم این نوع آسانسور بار عمودی بر اسکلت ساختمان وارد نمی‌کند.
سیستم محرکه این نوع آسانسورها به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم دسته بندی می‌شود. در سیستم مستقیم برای جابه‌جایی کابین، جک مستقیماً به یوک کابین متصل می‌شود و در سیستم غیرمستقیم، جک از طریق حرکت سیم بکسل متصل به یوک کابین موجب جابه‌جایی آن می‌شود.
به‌طورکلی سیستم هیدرولیک از پمپ، سیلندر و پیستون، منبع روغن، شیر تخلیه و روغن مخصوص هیدرولیک ساخته شده است. مکانیسم سیستم هیدرولیک در آسانسور در هنگام حرکت رو به بالا به این‌گونه است که پمپ روغن هیدرولیک را به درون سیلندر پمپاژ می‌کند هر چه روغن بیشتری به داخل سیلندر وارد شود باعث می‌شود که پیستون به سمت بیرون حرکت کند و کابین آسانسور که بر روی پیستون قرار دارد را به سمت بالا حرکت دهد.
در این سیستم برای حرکت رو به پایین با باز شدن شیر تخلیه روغن که با فشردن دکمه آسانسور برای رفتن به طبقات پایین‌تر انجام می‌شود. وقتی روغن از پیستون‌ها خارج شود کابین آسانسور به پایین حرکت می‌کند.
زمان که از آسانسور استفاده نمی‌شود؛ شیر تخلیه سیلندر باز نمی‌شود و روغن در سیلندر باقی مانده و پیستون و کابین آسانسور هیدرولیک در جای خود ثابت هستند.
بیشتر بخوانید: ضوابط شهرداری در طراحی معماری آسانسور، پارکینگ و نمونه پلان
ساختار سیستم‌های هیدرولیک به‌گونه‌ای است که می‌توان به‌وسیله یک پمپ کوچک وزن زیادی را به سمت بالا حرکت داد. در آسانسور هیدرولیک می‌توان بسته به مکان نصب آسانسور هیدرولیک از یک یا دو بازوی هیدرولیک برای حرکت آسانسور استفاده کرد.
انواع و مشخصات فنی آسانسورهای هیدرولیکی
به‌طورکلی آسانسورهای هیدرولیکی دارای سه نوع معمولی، بدون حفره و کابلی تقسیم می‌شوند که در ادامه مکانیسم هر سه آن‌ها توضیح داده شده است. تفاوت آن‌ها در قرارگیری محل پمپ و پیستون است.
آسانسور هیدرولیکی معمولی
در آسانسور هیدرولیکی معمولی از سیلندرهای زیرزمینی استفاده می‌شود و برای ساختمان‌های کم ارتفاع 2 تا 5 طبقه (گاهی تا 8 طبقه) بسیار مناسب است. سرعت آسانسور هیدرولیکی در حدود یک متر بر ثانیه است.
آسانسور هیدرولیکی بدون حفره
آسانسور هیدرولیکی بدون حفره (hole less) در سال‌های 1970 توسعه یافت. در این نوع آسانسور از سیلندر روی زمین استفاده می‌شود. این تغییر باعث تغییر در قیمت و ایجاد کارکرد بهتر محیطی برای ساختمان‌های 2 الی 4 طبقه شده است.
آسانسور هیدرولیکی کابلی
در آسانسور هیدرولیکی کابلی (roped) جک و پیستون از طریق سیم بکسل به کابین متصل شده است.
مزایای آسانسور هیدرولیکی
- آسانسورهای هیدرولیکی از بسیاری جهات با آسانسورهای کششی مقایسه می‌شوند و برتری و کاستی‌های آنان با هم بیان می‌شود. در ادامه ابتدا قابلیت‌های آسانسورهای هیدرولیکی آورده شده است، سپس در مقایسه‌ای کوتاه برتری‌های آن نسبت به آسانسور کششی بیان شده است.
- آسانسورهای هیدرولیکی قابلیت نصی شیشه در سه وجه کابین آسانسور را دارند و برای مراکز تجاری و اداری، ساختمان‌های قدیمی و … را دارند.
- ازآنجایی‌که در آسانسور هیدرولیک در حرکت رو به پایین از نیروی جاذبه به جای کارکرد موتور استفاده می‌شود، مصرف انرژی بسیار کاهش می‌یابد و آسانسور با سرعت بالایی به سمت پایین حرکت می‌کند.
- از سوی دیگر در هنگام قطع برق، در صورت رفتن به سمت پایین می‌توان از آسانسور تا طبقه همکف استفاده کرد.
- آسانسورهای هیدرولیکی بهترین و مؤثرترین وسیله برای حمل بارهای سنگین است، این نوع آسانسور توان و نیروی بالا برنده قوی و راندمان مکانیکی کم هزینه دارد.
- ازآنجایی‌که در آن از تجهیزاتی مانند وزنه استفاده نشده است. در صورت بروز حوادثی مانند زلزله این وسیله ایمنی بالایی داشته و جان مسافرانم آن در امان است.
- عدم نیاز به حفر چاه آسانسور در این آسانسورهای آن‌ها را مناسب برای اجرا در ساختمان‌های قدیمی و تاریخی مانند موزه‌ها و … کرده است زیرا این آسانسور سازه‌ای خود ایستا است.
- عدم نیاز به اتاق آسانسور در پشت بام و امکان افزایش یک طبقه به آسانسور (پشت بام) مناسب برای ساختمان‌هایی که روف گاردن دارند.
- عدم نیاز به فضای زیاد برای کابین از مزایای بسیار خوب برای ساختمان‌های با فضای مشاع کم است.
- صدای حرکت این آسانسور بسیار کم است و مزاحمتی برای واحدهای مجاور کابین آسانسور ایجاد نمی‌کند؛ که به دلیل خاموش بودن موتور آسانسور در حرکت رو به پایین است. همچنین خرابی و نیاز به تعمیر در آسانسورهای هیدرولیک پایین است.
- ازآنجایی‌که آسانسورهای هیدرولیک با نیروی فشار روغن کار می‌کنند و تجهیزات فلزی آن با روغن پوشانده شده‌اند، در مکان‌های مرطوب مانند مناطق شمالی و جنوبی کشورمان استفاده از آن‌ها بسیار ایده آل است.
- همچنین به دلیل نبود موتورخانه در آسانسور هیدرولیکی برای نجات افراد درون آسانسور نیازی به رفتن به بالاترین طبقه نیست و سرعت عمل بیشتری وجود دارد.
- به دلیل اینکه رابط بین جک و پاور یونیت تنها یک شلنگ پلاستیکی است. می‌توان موتور را در پایین‌ترین طبقه و در جایی که به اصطلاح پرتی ساختمان محسوب می‌شود جایگذاری کنید. به یاد داشته باشید که به ازای هر ۱۰ متر شلنگ ۱ بار افت فشار خواهید داشت بنابراین دقت کنید که موتور را به لحاظ قدرت درست انتخاب کنید.
معایب آسانسور هیدرولیکی
- قدرت مورد نیاز برای موتور آسانسور هیدرولیکی بیشتر از آسانسورهای کششی است، بنابراین برای انتقال برق به موتورخانه باید از کابل‌های برقی که متناسب با قدرت موتور است، استفاده شود. این امر مانع افت ولتاژ برق می‌شود.
- انرژی پتانسیل آسانسورهای هیدرولیکی در هنگام پایین آمدن تبدیل به انرژی جنبشی شده و بخشی از آن به حرارت تبدیل می‌شود که این امر درجه حرارت روغن را بالا می‌برد.
- هزینه نصب و نگهداری یکی از مسائل قابل توجه در اغلب سیستم‌های هیدرولیکی است. در سیستم جک مدفون که نیازمند حفر چاله‌های عمیق است، سوراخ کردن زمین برای نصب آسانسور احتمال خطر برخورد با موانع زیر زمینی را در پی دارد و هزینه‌های جانبی بر عهده خریدار می‌گذارد.
- به دلیل آنکه در آسانسور هیدرولیکی از جک استفاده می‌شود محدودیت در ارتفاع وجود دارد. مقدار این محدودیت در جک‌های مستقیم ۲۲ متر و محدودیت ارتفاع مفید برای جک‌های غیرمستقیم به ۲۸ متر می‌رسد.
- حداکثر سرعت در آسانسورهای هیدرولیک ۱ متر است و این در حالی است که به تازگی شرکت میتسوبیشی در آسانسور کششی به سرعت ۲۴ متر بر ثانیه هم رسیده است و پس از آن شرکت کانه با ۱۷ متر بر ثانیه توانسته‌اند به پیشرفت‌های چشمگیری برسند.
- امکان ایجاد چاله آسانسور جهت نصب جک مستقیم از زیر که اگر این امکان فراهم نباشد نصاب به زحمت می‌افتد و باید طی مراحل سخت‌تر و طولانی‌تری آسانسور هیدرولیکی را راه اندازی کند.
برتری آسانسور هیدرولیکی در برابر آسانسور کششی
آسانسور هیدرولیکی با آسانسور کششی تفاوت هایی دارد. در ادامه به ببرسی برتری آسانسور هیدرولیک به کششی پرداخته شده است.
- در آسانسور هیدرولیکی به دلیل حذف قاب وزنه که در آسانسور کششی وجود دارد، کابین فضای کمتری اشغال می‌کند که برای ساختمان‌های با فضای مشاع پیشنهاد می‌شود.
- آسانسورهای هیدرولیکی تعداد نفرات یا وزن بیشتری را نسبت به آسانسور کششی جابجا می‌کند.
- اندازه کابین آسانسور هیدرولیک به دلیل عدم لزوم فضا برای قاب وزنه 15 درصد فضای بزرگ‌تر است.
- حذف موتورخانه در بالای ساختمان و کاهش هزینه ساخت این اتاق و فشاری که بر سازه ساختمان است کاهش می‌یابد که از جمله برتری‌های آسانسور هیدرولیک نسبت به انواع کششی است.
- در آسانسور هیدرولیک ۴۰ درصد مصرف آهن کشی کمتری نسبت به آسانسور کششی داریم و این به معنی هزینه کمتر برای کارفرما در یک پروژه بزرگ است.
- سهولت و سرعت عمل در عملیات نجات در مواقع اضطراری نیز از دیگر برتری‌های آسانسورهای هیدرولیک نسبت به آسانسورهای کششی است.
مقررات و الزامات نصب آسانسور هیدرولیکی
بر اساس کتاب مبحث ۱۵ مقررات ملی ساختمان، الزاماتی برای نصب آسانسور هیدرولیکی وجود دارد که به شرح زیر است.
- اگر از سیستم هیدرولیک مستقیم استفاده شود، جک باید از شیر اطمینان مخصوص برخوردار باشد؛ اما در صورت استفاده از سیستم غیرمستقیم، نه تنها شیر اطمینان مخصوص باید تعبیه شود بلکه تدابیر ایمنی ویژه برای جلوگیری از سقوط آسانسور به دلیل پاره شدن سیم بکسل طبق استاندارد شماره ۶۳۰۳-۲ سازمان ملی استاندارد ایران نیز باید در نظر گرفته شوند.
- اگر بیشتر از یک جک به منظور جابه‌جایی آسانسور استفاده گردد، آن‌ها باید به‌گونه‌ای به یکدیگر مرتبط باشند که فشار روغن آن‌ها همیشه برابر باشد.
- اگر آسانسور هیدرولیکی از نوعی انتخاب شود که حفر چاه برای استقرار جک در آن ضروری باشد، پیش‌بینی‌های لازم جهت حفر آن باید به عمل آید.
- چاه جک باید از مقاومت لازم در برابر نفوذ آب برخوردار باشد و با دقت شاقولی ۲۵ میلی‌متر در ارتفاع ۳ متر اجرا گردد.
- سایر الزامات نظیر محاسبه تعداد، ظرفیت و جابه‌جایی که برای آسانسورهای کششی مقرر شده، برای آسانسورهای هیدرولیک نیز لازم است.
کاربرد آسانسور هیدرولیکی
- در پارکینگ‌های طبقاتی کوچک و بزرگ می‌توان از این آسانسور استفاده کرد.
- ساختمان‌های مسکونی که دارای دو، سه، چهار و پنج طبقه هستند.
- بیمارستان‌های کوچک، کلینیک‌ها، ساختمان‌های بهداشتی که حداکثر 3 طبقه دارند.
- آسانسورهای خانگی که با برق تک فاز کار می‌کنند.
طراحی و نقشه آسانسور هیدرولیک
به منظور دست‌یابی به نقشه‌های آسانسور می‌توانید در سایت کارگشا با جست و جوی کلمه آسانسور در مقالات و رفتن به تب سوم به نقشه‌های اجرایی آسانسور دست پیدا کنید.
سخن آخر
اگر به دنبال شرکت یا گروه نصب و راه اندازی آسانسور هستید، می‌توانید به کارگشا مراجعه کنید. شرکت کارگشا همواره به دنبال جلب رضایت مشتریان و مخاطبان خود از طریق معرفی گروه‌های متخصص در زمینه خدمات ساختمانی است و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کند.
