نورپردازی پیاده راه ها با روش هایی آسان و کم هزینه

در این مطلب می خوانید:

بررسی مفهوم پیاده راه و اهمیت نورپردازی آن

اهداف نورپردازی در پیاده راه ها

دستورالعمل های نورپردازی پیاده راه ها

زندگی شهری امروزی به گونه ای است که باعث شده مردم در ساعات شب، در فضاهای شهری حضور یابند و از آن استفاده نمایند، و فعالیت های شهری از طول روز فراتر رود؛ بر این اساس مناسب سازی فضاهای شهری در شب جهت فراهم نمودن محیطی مطلوب برای حضور شهروندان از اهمیت بالایی برخوردار است.
حرکت پیاده از قدیمی ترین و اساسی ترین نوع جابه جایی انسان است و  یکی از مهم ترین فضاهای شهری پیاده راه ها می باشند که این فضاها، معابری هستند که عرصه ی حضور شهروندان و محل برقراری تعاملات اجتماعی آن ها را فراهم می نماید. پیاده راه ها بسته به نوع آنها می توانند توسط مسافرین، گردشگران، ساکنین شهر مورد استفاده قرار گیرند، بنابراین این فضاها بایستی واجد کیفیت های محیطی باشند که عابران پیاده را ترغیب به استفاده از این فضاها نمایند. آنچه که در این میان حائز اهمیت می باشد این است که چگونه می توان پیاده راه ها را تبدیل به فضای سرزنده و جذاب نمود که در ساعات شب مورد استفاده عابران پیاده قرار گیرد؟
در نهایت دستورالعمل های اجرایی جهت نورپردازی مطلوب پیاده راه های شهری و اجرای نورپردازی های مناسب و صحیح به منظور ایجاد محیطی مناسب برای حضور عابران پیاده متناسب با نیازهای آنها در ساعات تاریکی هوا ارائه می شود.
 

بررسی مفهوم پیاده راه و اهمیت نورپردازی آن

راه ها از مهم ترین عناصر شهری هستند که تأثیر بسیار زیادی در ساختار هر شهر دارند. از طریق راه ها، حرکت بالفعل یا بالقوه میسر می‌گردد و جابه جایی صورت می گیرد. بر این اساس راه ها شامل بزرگراه ها، مسیرهای شریانی، خیابان های شهری، عبوری، محلی، کوچه و پیاده راه ها می شود.
از اصلی ترین عناصری که در تصویر ذهنی ساکنان، شهروندان و مردم از هر شهری شکل می گیرد، مسیرها هستند. مسیرها در ذهن شهروندان خطوط پویایی  هستند که حرکت در آن امکان‌پذیر است که نسبت به نیازها، خواسته ها، انگیزه‌ها و اهداف خود از مسیرها استفاده می کنند و تصورات و توقعاتی از آن دارند که ناشی از نحوه تفکر آنان از فضای مذکور و تجربیات قبلی و مشابه آن می‌باشد.

 

تونل های نوری

پیاده راه ها از فضاهای شهری قابل اهمیت در شهرها هستند چرا که حرکت پیاده از ضروری ترین جابه جایی های انسان در شهر است، پیاده راه ها محل حضور و عبور و مرور شهروندان می باشد، و ارتباطات و تعاملات اجتماعی میان شهروندان برقرار می شود.
در زندگی شهری امروزی که فعالیت شهروندان تا شب ادامه می‌یابد، ایجاد زمینه و  بستر مناسب و ایمن برای زندگی شبانه‌ شهری و ارتقای کیفیت بصری مورد توجه قرار گرفته است، بدین ترتیب تأکید بر نورپردازی و بهره گیری از اصول نورپردازی مطلوب در فضاهای شهری امری بسیار مهم تلقی می شود.

از اهمیت نورپردازی در محیط های شهری می‌توان به ایجاد امنیت، دل‌پذیر کردن فضای شهر و تأثیر مثبت آن بر شهروندان اشاره کرد و بیان داشت: شهروندان نیز اهمیت نورپردازی شهری را درک کرده‌اند که نور پتانسیل بالایی در افزایش راندمان و کارایی افراد داشته و علاوه بر آن می‌تواند نقش مؤثری در تأمین زیبایی و امنیت در شب را عهده‌دار باشد. یکی از مهم ترین فضاهای مهم برای نورپردازی پیاده راه ها هستند.

اهداف نورپردازی در پیاده راه ها

نورپردازی در پیاده راه ها بایستی به طور مطلوب، متناسب با شرایط محیط و زمینه و بر مبنای نیازهای عابرین پیاده انجام گیرد. به طور کلی انتظاراتی در خصوص نورپردازی و تأمین خواسته های عابرین پیاده وجود دارد، که در ادامه مواردی از آن ها بیان می شود.

 تأمین نور لازم

اولین هدف و یا خواسته اصلی از نورپردازی پیاده راه ها، تأمین نور مورد نیاز و روشنایی پیاده راه ها است، که در واقع شرط اولیه برای عبور و استفاده عابرین از این فضا می باشد. این روشنایی در بخش های مختلف پیاده راه از جمله مسیرهای فرعی، زیرگذر، روگذر بایستی فراهم شود.

تأمین ایمنی و امنیت

از اصلی ترین اهداف نورپردازی پیاده راه ها تأمین ایمنی و امنیت عابرین پیاده است. ایمنی و امنیت شرایط مطلوبی را فراهم می آورد که منجر به حضور عابرین پیاده در ساعات شبانه شود. در واقع پیاده راهی که در آن حس امنیت وجود نداشته باشد، عملاً مورد استفاده عابرین پیاده قرار نمی گیرد.
به منظور تأمین ایمنی و امنیت ساعات شب علاوه بر روشنایی پیاده راه، نورپردازی بایستی به گونه ای صورت گیرد که محور، اجزا و عناصر پیاده راه، افراد، موانع مسیر و … قابل رؤیت باشند.

زیباسازی

یکی از مهم ترین عوامل نورپردازی مطرح در پیاده راه ها زیباسازی آن هاست چرا که باعث ترغیب مردم جهت استفاده و عبور و مرور می شود. زیباسازی پیاده راه ها از طریق نورپردازی باعث می شود که در ساعات شب نیز این فضاها توسط مردم مورد استفاده قرار گیرد و سرزندگی بیشتری داشته باشد؛ به گونه ای که می تواند جاذب طیف وسیعی از شهروندان از بخش های مختلف شهری باشد.

تبلیغات

پیاده راه ها محل بسیار مناسبی هستند برای کسب و کار تاجرین و فروشنده ها؛ که می توانند به رشد اقتصادی شهری به خصوص در بخش های تجاری و مرکزی شهری کمک کنند. عابرین پیاده به دلیل سرعت حرکتی مشخص فرصت زیادی برای مشاهده تبلیغات دارند؛ به عبارت دیگر می توان گفت بستر و زمینه ی مناسبی برای تبلیغات فراهم است. بنابراین این فضاهای شهری می تواند تأثیر زیادی بر اقتصاد شهری بگذارند.
از طریق نورپردازی بدنه پیاده راه ها و تابلوها و استندهای تبلیغاتی  علاوه بر ارتقاء کیفیت محیطی شرایط مناسبی برای تبلیغات در شب فراهم می شود.

 

تزئینی

پیاده راه ها زمینه مناسبی برای اختصاص دادن به محل های برای جشن ها در رویدادهایی مثل اعیاد هستند. نورپردازی پیاده راه ها در ایام خاص علاوه بر ایجاد فضایی سرزنده و جذاب برای مردم باعث جذب بیشتر پیاده ها در ساعات شب به این فضاها می شود.

نورپردازی و اجزای پیاده راه ها

اجزای تشکیل دهنده ی پیاده راه ها که در نورپردازی ها باید مورد توجه قرار گرفته شود شامل:

کف پیاده راه:

کف پیاده راه که سطح افقی زیرین فضای پیاده راه است ممکن است در بخش های مختلف مصالح، بافت، رنگ و جنس متفاوتی داشته باشد. پوشش کف ممکن است نرم یا سخت باشد، پوشش نرم مثل چمن، ماسه، کفپوش گرانولی زمین بازی کودکان و پوشش سخت مثل سنگ، آسفالت باشد. یکی اصلی ترین بخشی که باعث می شود عابران پیاده از پیاده راه استفاده کنند کف به سبب راحتی در پیاده روی است، بنابراین در شب می توان با نورپردازی ها، علاوه بر ایجاد محیط مناسب برای عبور پیاده، جذابیت های پیاده راه را نیز افزایش داد. محل قرارگیری درختان، مبلمان شهری و اتصالات آن ها به کف از بخش های بسیار مهم کف در پیاده راه ها هستند.

جداره پیاده راه:

جداره یا بدنه پیاده راه از عناصر عمودی فضای پیاده راه است که ممکن است صلب یا نرم و شفاف یا کدر باشند. جداره¬ پیاده¬راه¬ها شامل ویترین مغازه ها، نقاشی دیواری، تابلوها، ردیف درختان، ردیف نرده ها باشد، که در بخش های مختلف جنس، رنگ و بافت گوناگون دارند و همچنین بازشوها و ورودی های مغازه ها از طریق جداره ها انجام می شود. نورپردازی جداره ها تأثیر بسیار زیادی در تأمین کیفیت های ضروری و مورد نیاز پیاده راه ها دارد.

سقف پیاده راه:

سقف پیاده راه سطح افقی بالای فضای پیاده راه است، برای ایجاد جذابیت بیشتر و تنوع بخشی ممکن است بخش هایی از پیاده راه مسقف باشند، که عمدتاً انعطاف پذیری بالایی دارند. به عنوان مثال تونل هایی از فضای سبز، چتر درختان، یا تونل های نوری نمونه های از سقف پیاده راه هستند که با نورپردازی آن ها می توان جذابیت پیاده راه را دو چندان نمود.

عناصر طبیعی:

از عناصر اصلی مستقر در پیاده راه ها عناصر طبیعی هستند که شامل پوشش گیاهی، درختان، بوته ها، فضای سبز، باغچه، چمن، گل و عناصری از این قبیل هستند، دارای فرم، حالت، ابعاد و رنگ های متفاوت و حتی متغیری هستند، که علاوه بر تنوع پذیری بالا در فصول مختلف رنگ های متفاوتی می گیرند. این عناصر قابلیت های بسیار زیادی برای نورپردازی دارند که می توان فضاهای بسیار زیبایی در ساعات تاریکی هوا خلق نمود.

عناصر مصنوعی:

 از عناصر اصلی که در داخل پیاده راه قرار دارند عناصر مصنوعی هستند، این عناصر که به دلایل مختلف از جمله راحتی و آسایش، زیبایی محیط، افزایش ایمنی و اطلاع رسانی در اختیار شهروندان قرار می گیرند، شامل: المان ها، احجام (مجسمه ها، تندیس، سردیس)، مبلمان شهری (نیمکت، آبنما و …) می شوند. نورپردازی این عناصر به دلایل مشخص شدن موقعیت آن ها، زیباسازی محیط، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.

نتیجه گیری:

پیاده راه ها از فضاهای شهری بسیار مهمی هستند که باید محیط مناسبی برای قدم زدن، مکث کردن، نشستن، برقراری تعاملات اجتماعی، تفریح و گذران اوقات فراغت و خرید را برای عابران پیاده فراهم نماید، به گونه ای که جاذب فعالیت ها و گروه های مختلف جمعیتی در زمان های متفاوت باشد.
 یکی از زمان های بسیار مهم برای حضور در این فضاها ساعات تاریکی هوا است، که شرط اولیه و اصلی برای حضور مردم در پیاده راه محیط مطلوب واجد کیفیت در این ساعات است  که این امر ضرورت توجه بیشتر به نورپردازی پیاده راه ها را بیشتر می نماید.

در انتها می توان گفت از آنجاییکه در پیاده راه ها زندگی اجتماعی در جریان است، مستلزم تأمین شرایط مناسبی جهت ایجاد کیفیت های محیطی جهت حضور و پیاده روی در این فضاها می باشد. پیاده راه ها دارای کیفیت های محیطی در طول روز هستند؛ این کیفیت ها که شامل تأمین ایمنی و امنیت، زیباسازی و … می شود از طریق نیازهای شهروندان و متناسب با شرایط آن ها جهت حضور در این فضاها ایجاد می شود، در شب و ساعات تاریکی هوا نیز می توان مردم را ترغیب به حضور در پیاده راه ها نمود به شرطی که با نورپردازی مطلوب که مستلزم استفاده صحیح از منابع و تجهیزات نورپردازی هست، کیفیت محیطی پیاده راه ها را ارتقا بخشید و این فضاها را به فضاهای جذاب شبانه تبدیل نمود.  

دستورالعمل های نورپردازی پیاده راه ها

در نهایت پیشنهادات به صورت دستورالعمل های کاربردی و اجرایی در جهت ارتقاء کیفیت های محیطی پیاده راه ها در ساعات شب ارائه می شود:

•  تأمین نور لازم
• تأمین روشنایی مطلوب در بخش های مختلف پیاده راه
• جلوگیری از خیرگی و چشم زدگی در مسیر پیاده راه
• بهره گیری از استانداردهای فنی روشنایی و نورپردازی
• ایجاد نفوذپذیری از طریق نورپردازی در بخش های ورودی پیاده راه و ورودی ها در جداره
• تعیین موقعیت، جانمایی و نصب دقیق منابع نوری
• چلوگیری از اغتشاش نوری

 

• تامین ایمنی و امنیت
• نورپردازی کنج ها و فضاهای کنج
• نورپردازی تقاطع های پیاده راه ها
• نورپردازی تأکیدی در ورودی های پیاده راه
• نورپردازی مسیرهای پیچ دار، شیب راه ها (سرازیری ها و سربالایی ها)
• تأکید بر نورپردازی مرزهای عبور و مرور، بخش های باریک مسیر
• تأکید بر نورپردازی بخش هایی برای توقف، مکث و تغییر جهت در مسیر
• نمایان ساختن محل های ملاقات و مکان هایی برای نشستن از طریق نورپردازی
• نورپردازی موانع موجود در مسیر عابران پیاده

•  زیباسازی
• هماهنگی نورپردازی مبلمان های شهری با سایر نورپردازی ها
• نمایان ساختن جزئیات متنوع و قابل اهمیت معماری در پیاده راه
• تأکید بر جنبه های خاص، شاخص و منحصر به فرد محیط
• نورپردازی آبنماها و یا بهره گیری از آبنماهای نوری در مسیر پیاده راه
• هماهنگی نورپردازی کلیت پیاده راه و اجزای آن
• بهره گیری از راهکارهایی برای ایجاد نورپردازی های خلاقانه و تعاملی
• افزایش جذابیت بصری در شب با تأکید بر نورپردازی بناهای باارزش در جداره ها
• پنهان نمودن تجهیزات نورپردازی از دید عموم (تا حد امکان)

 

• تبلیغات
• نورپردازی تابلوها و استندهای تبلیغاتی، ویترین مغازه ها متناسب و هماهنگ با کلیت پیاده راه
• بهره گیری از نورهای رنگی شاد و متنوع  به خصوص در بخش های تجاری پیاده راه به منظور ترغیب خرید و جلب توجه عابران پیاده
• تقویت پتانسیل های پیاده راه و ایجاد جذابیت برای گردشگران و عابران پیاده
• تأکید بر نورپردازی کاربری هایی چون رستوران، کافی شاپ
• نورپردازی عناصر فرهنگی، تاریخی، تجاری در جداره پیاده راه
• ایجاد فرصت های تجاری و رونق اقتصادی شهر
• شناسایی و تقویت پتانسیل ها و فرصت های پیاده راه برای بازاریابی شهری
• تزئینی
• بهره گیری از نورپردازی های هماهنگ با کلیت پیاده راه در جشن ها و مناسبت ها
• بهره گیری از تونل های نوری و مسیرهای نوری مشخص
• مدیریت و سازماندهی نورپردازی ها در مراسم، مناسبت های خاص و  رویدادها (با استفاده از مشارکت مردمی)
• برجسته سازی عناصر طبیعی (پوشش گیاهی، درختان، گل ها و …) در مناسبت های خاص
• بهره گیری از چراغ های روشنایی دکوراتیو

مطالب مرتبط:

اطلاعات مشاغل نورپردازی تهران

راهکارهای کاهش آلودگی نوری در نورپردازی شهرها

منابع:

1.  پاکزاد، جهانشاه، 1384، "راهنمای طراحی فضاهای شهری ایران"، شرکت طرح و نشر پیام سیما، وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت شهرسازی و معماری، تهران.
2.  پاکزاد، جهانشاه، 1388، "مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری"، انتشارات شهیدی، چاپ سوم، تهران.
3.  پاکزاد، جهانشاه، سوری، الهام،1391، "راهنمای نورپردازی مکان های شهری"، انتشارات آرمانشهر، چاپ اول.
4.  بنتلی، ای ین و الکک، آلن و مورین، پال و گلین، سو مک و اسمیت، گراهام، 1387، "محیط¬های پاسخده، کتاب راهنمای طراحان"، ترجمه: مصطفی بهزادفر، چاپ چهارم، تهران، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
5.  لینچ، کوین، 1385، "سیمای شهر"، ترجمه: مزینی، منوچهر، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هفتم.
6.  احمدی، فاطمه، 1390،"بررسی تأثیر نورپردازی و روشنایی شهری در امنیت شهر"، سومین کنفرانس ملی عمران شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
7.  اعتمادی فر، سید احسان، 1387، "نقش روشنایی شهری و طراحی نورپردازی در امنیت شهر تهران (با تأکید بر اصول صحیح نورپردازی در مناظر شهری)"، دومین همایش جامعه ایمن شهر تهران.