کنوکتور (Convector) چیست؟
سیستم‌های گرمایشی زیادی برای استفاده در فضاهای مسکونی و غیرمسکونی به منظور انتخاب در دسترس هستند. کنوکتورها از جمله سیستم‌های گرمایشی مورد استفاده در فضاهای مختلف هستند که ساختار و کارکرد خاص خود را دارند. اینکه کنوکتور چیست و چه مزایا و معایبی دارد از جمله پرسش‌هایی است که در این مقاله به آن‌ها پاسخ خواهیم داد.
کنوکتور چیست؟
کنوکتور به عنوان یک سیستم گرمایشی در واقع نوعی مدل گرمایی است. این سیستم گرمایشی بر اساس انبساط و حرکت طبیعی هوای گرم اطراف آن عمل می‌کند. کنوکتور با استفاده از یک منبع گرمایی یک جریان جابجایی ایجاد می‌کند این جریان جابجایی هوای گرم اطراف کنوکتور را در فضایی که می‌خواهیم گرم کنیم به گردش در می‌آورد این گردش هوا تا خاموش شدن دستگاه و یا رسیدن دمای محیط به دمای قسمت گرم کننده کنوکتور ادامه می‌یابد.
کنوکتور چگونه کار می‌کند؟
کنوکتور از یک یا چند لوله پره‌دار که در داخل محفظه‌ای قرار گرفته‌اند، تشکیل شده است. این دستگاه در اندازه‌های مختلفی از نظر طول، ارتفاع و پهنا ساخته می‌شود. لوله‌های پره‌دار ممکن است از نوع لوله‌های آهنی و یا غیر آهنی مانند لوله‌های مسی باشند. هوا از قسمت پایین وارد و پس از گرم شدن به روش جابه‌جایی از دریچه بالا خارج شده و وارد فضای موردنظر می‌شود. در محل خروج هوا از کنوکتور دمپری قرار گرفته که به وسیله آن می‌توان مقدار جریان هوا و در نتیجه قدرت حرارتی کنوکتور را تنظیم کرد.
کاربرد کنوکتور
کاربرد کنوکتور در جایی که از آب داغ و یا بخار به عنوان حامل انرژی حرارتی استفاده می‌شود مناسب است، زیرا به علت داشتن پوشش بر روی لوله‌ها امکان تماس بدن با سطوح داغ لوله‌ها و پره‌ها وجود ندارد. در شکل زیر یک نوع کنوکتور نشان داده شده است.
انواع کنوکتور بر اساس طراحی فیزیکی
به طور کلی کنوکتورها در دو نوع روکار و توکار ساخته می‌شوند. در نوع روکار لوله‌ها توسط کارخانه سازنده در داخل کابینتی نصب می‌گردند ولی نوع توکار آن بدون کابینت است به عبارتی فقط دارای لوله‌های پره‌دار است که در محل فرورفتگی دیوار نصب می‌شود و با پیش‌بینی دریچه‌ای در پایین و بالای آن برای ورود و خروج هوا، سایر قسمت‌های جلوی آن با مصالح ساختمانی (نظیر رابیتس و گچ و خاک) پوشیده می‌شود و مانند سایر قسمت‌ها، نازک‌کاری و رنگ می‌شود؛ در این صورت باید پیش‌بینی لازم برای پیاده کردن لوله‌ها جهت انجام تعمیرات به عمل آید و یا این که در جلوی آن، صفحات برداشتنی فلزی و یا چوبی نصب گردد.
بیشتر بخوانید: نحوه محاسبه بار گرمایشی ساختمان
انواع کنوکتورها بر اساس ماده گرم کننده
علاوه بر شکل ظاهری، کنوکتورها را بر اساس نوع منبع گرمایی که در آن‌ها به کار برده می‌شوند به چند نوع زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.
- کنوکتور آب داغ
- کنوکتور بخار
- کنوکتور مقاومت الکتریکی
نکات اجرایی نصب کنوکتورها
مهم‌ترین نکاتی که هنگام نصب کنوکتورها باید به آن‌ها توجه شود در زیر آمده است.
- کنترل دبی آب گرم عبوری از لوله‌های پره دار می‌تواند توسط شیر کنترل خودکار با فرمان از ترموستات داخل فضا و یا توسط شیر ترموستاتیک انجام گیرد.
- اگر لوله‌های اصلی در زیر سقف قرار دارند و تغذیه کنوکتور از بالا انجام می‌گیرد، در این حالت نصب شیر هواگیری روی کنوکتور الزامی نیست و کافی است در بالاترین نقاط لوله کشی اصلی در زیر سقف شیر هواگیری پیش بینی شود.
- در حالت اتصال لوله‌های تغذیه کننده کنوکتور از پایین باید روی لوله برگشت کنوکتور، شیر هواگیری دستی پیش-بینی شود. این شیر باید بدون باز کردن قاب روی کنوکتور قابل دسترسی باشد.
- در صورت نصب شیر ترموستاتیک روی لوله رفت یا برگشت، باید شیر در تراز پایین‌تر از پره‌های گرم کننده و طوری نصب شود که در معرض جریان هوای ورودی به کنوکتور قرار گیرد.
تفاوت کنوکتور با رادیاتور
بسیاری کنوکتورها را با رادیاتورها اشتباه می‌گیرند و هیچ گونه درکی از تفاوت‌های میان دو سیستم گرمایشی ندارند. علی رغم همه شباهت‌های این دو سیستم، تفاوت اصلی کنوکتور و رادیاتور در نمایان یا پنهان بودن قسمت گرم کننده اصلی است، اگر وسیله گرم کننده اصلی نمایان باشد، سیستم گرمایشی را رادیاتور می‌گویند. جدول زیر خلاصه‌ای از تفاوت‌های میان این دو سیستم گرمایشی است.
بیشتر بخوانید: محاسبه رادیاتور آلومینیومی؛ از بار حرارتی تا تعداد پره ها
|
کنوکتور |
رادیاتور |
|
در کنوکتورها آب گرم در داخل سیستم لوله کشی در حال چرخش است که به وسیله مجموعه‌ای از پره‌های بسیار کوچک احاطه شده است. این پره‌ها موجب افزایش سطح تماس با هوای محیط پیرامون می‌شوند. هوای گرم شده به سمت بالا حرکت می‌کند و هوای سرد را به سمت خود جلب می‌کند. در برخی از انواع کنوکتورها، یک هواکش یا بادبزن به منظور تسریع این فرایند به کار گرفته می‌شود. |
در رادیاتورها، آب گرم شده در داخل اجزای مختلف رادیاتور که از جنس استیل، آهن یا آلومینیوم هستند، مدام به سمت بالا و پایین در حرکت است. به این ترتیب، این اجزا به تدریج گرم می‌شوند و هوای اطراف را نیز گرم می‌کنند. در این صورت ما شاهد تو جریان حرارتی هستیم. اول گرمایی که از پنل‌های گرم شده ساطع می‌شوند و دوم هوای گرم شده که به سمت بالا حرکت می‌کند و هوای سرد نیز جایگزین آن می‌شود. |
|
تفاوت‌ها |
|
|
کنوکتور در زمان کمتری محیط را می‌تواند به دمای مورد نظر برساند. |
گرم کردن دمای محیط مدت زمان بیشتری طول می‌کشد. |
|
خطر سوختگی‌های ناشی از تماس مستقیم با منبع حرارتی کمتر است. |
در کل، سطح تماسی بسیار ایده آلی دارند که موجب تسهیل انتقال گرما می‌شوند. |
|
با اجرای آن به صورت توکار، فضای بسیار کمتری اشغال خواهد شد. |
فضای زیادی را در خانه اشغال می‌کنند. |
|
هوای گرمی که ساطع می‌کند توسط عامل گرمازا تولید شده است که می‌تواند غیربهداشتی و همراه با گرد و غبار باشد. |
خطر سوختگی ناشی از تماس در مقایسه با کنوکتور بالاتر است. |
|
نصب و راه اندازی اولیه آن‌ها پر هزینه‌تر است. |
گرمادهی از نوع تابشی یا ساطع شوند سالم‌تر است. |
|
مصرف انرژی آن‌ها 10 درصد کمتر است. |
نصب و راه اندازی اولیه ارزان‌تر تمام می‌شود اما در عوض مصرف انرژی آن بالاتر است. |
تفاوت کنوکتور با فن کویل‌ها
فن کویل‌ها دستگاهی جهت سرمایش و گرمایش و به‌طور کلی تهویه مطبوع در ساختمان‌‌ها است. فن کویل حرارت و برودت مورد نیاز را تأمین می‌کند و هوای تازه توسط هوارسان مرکزی و به وسیله کانال‌های توزیع هوا در سطح محل منتشر می‌گردد تا تهویه مناسب در محل مورد نظر انجام گیرد. از طرفی هم کنوکتورها فقط یک نوع سیستم گرمایشی هستند.
بیشتر بخوانید: سیستم تهویه مطبوع: کویل سرمایشی، آبی و انبساط مستقیم
سخن آخر
کنوکتور از آن دسته سیستم‌های گرمایشی هستند که استفاده از آن‌ها در چند سال اخیر افزایش یافته است. این سیستم‌های گرمایشی ویژگی‌های خاص خود را دارند و با رادیاتورها و فن کویل‌ها تفاوت دارند. در این مقاله به پرسش بسیاری از کاربران در خصوص اینکه کنوکتور چیست پاسخ داده شد.
دو کنوکتور ینی چی؟؟؟