امروزه پودر سنگ (Rock flour) در بسیاری از حوزه‌ها مانند فعالیت‌های عمرانی و ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. دست‌اندرکاران این حوزه‌ها شاید نحوه استفاده از پودر سنگ را به خوبی بدانند، اما به ندرت مشاهده می‌شود که آنها شناخت جامعی از خصوصیات این متریال منحصربه فرد داشته باشند. این‌که پودر سنگ چیست، چه ویژگی‌هایی دارد و کاربردهایش شامل چه مواردی می‌شوند؟ همه این‌ها پرسش‌هایی هستند که ما در این مقاله یک به یک به آنها پاسخ می‌دهیم؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
پودر سنگ چیست؟
این ماده اغلب به نام «خاک سنگ» و «آرد سنگ» نیز شناخته می‌شود که تحت فرآیند سنگ‌بری به شیوه صنعتی و سایش لایه‌های مختلف زمین‌شناختی بر روی یکدیگر به روش طبیعی تولید می‌شود. هر دو این روش‌ها دارای مکانیزم‌های ساخت متفاوتی هستند که هدف‌شان تبدیل سنگ به پودر است.
در روش صنعتی با استفاده از دستگاه و ماشین‌آلات، سنگ‌ها را خُرد کرده و با کوبیدن به پودر تبدیل می‌کنند. در روش طبیعی، لایه‌های مختلف زمین روی یکدیگر حرکت می‌کنند که باعث ایجاد ذرات بسیار ریز سنگ می‌شود.
ناگفته نماند، پودر سنگ از طریق فرسایش یخبندان‌ها و نفوذ آب با داخل سنگ‌ها در طول دوره‌های زمین‌شناختی به شکل طبیعی تولید می‌شود. نوع سنگ مورد سایش و فرسایش که منجر به تولید انواع کانی‌ها می‌شود، می‌تواند شامل سنگ آهک، کربنات کلسیم، سنگ گرانیت، مرمر و موارد بیشتر باشد.
ویژگی‌های پودر سنگ
مشخصات فنی خاک سنگ به شرح زیر است:
- دارای مقدار رطوبت مطلوب 9٪ و حداکثر چگالی خشک 2 گرم در سی‌سی است.
- دارای ضریب یکنواختی 13/8 و زاویه اصطکاک داخلی 410 است. به همین دلیل، از این پودر سنگ به عنوان ماده پُرکننده برای سازه‌های خاکیِ تقویت شده با توجه به نوع طراحی آنها متریالی مناسب است.
- از نظر نفوذپذیری، این ماده دارای زهکشی خوبی با ضریب نفوذپذیری 0.0024 سانتی‌متر در ثانیه است.
- این ماده دارای ضریب باربری کالیفرنیا 44٪ (CBR) در حالت فشرده شده سنگین و در شرایط خیس است.
- آرد سنگ دارای ویژگی اصطکاکی بهتری نسبت به ماسه است، به همین دلیل برای ساخت بتن با خصوصیات مقاومتی بالاتر گزینه مناسب‌تری است.
- این پودر تراکم‌پذیری بالایی داشته و به خوبی آب را نگه می‌دارد (یک ویژگی عالی برای ساخت و افزایش مقاومت نهایی بتن).
- جدا از بهبود کیفیت ساخت بتن، پودرسنگ به دلیل ارزان بودن می‌تواند هزینه‌های ساخت بنا را کاهش دهد.
- این ماده دارای چسبندگی مناسب و ایجاد حالت خمیری و پلاستیک است، به همین دلیل باعث افزایش انعطاف‌پذیری در بتن‌ریزی می‌شود.
کاربردهای پودر سنگ
قبل از آن‌که کاربردها و موارد استفاده از خاک سنگ را توضیح دهیم، باید بگوییم که این متریال دارای انواع زیر است:
- پودرسنگ سوپر
- پودرسنگ سفید (پودر آهک و کربنات کلسیم)
- پودرسنگ رنگی (از منشاء اصلی که همان طبیعی است گرفته می‌شود.)
کاربردها:
- تثبیت و مقاومت نهایی خاک
- جهت اصلاح خواص بتن از جمله افزایش مقاومت، کارایی، جلوگیری از ترک خوردن سطحی، نگهداری آب و موارد بیشتر
- در ساخت دوغاب برای کاشی‌کاری و سرامیک
- جهت پاشش روی قیرگونی
- استفاده در سندلاست
- ترکیب آرد سنگ با سیمان برای نماسازی بیرونی ساختمان
- کاربرد در کشاورزی برای حاصل خیزکردن زمین جهت رشد گیاهان
- استفاده در مجسمه‌سازی و هنر پیکرتراشی
- برای بَندکشی کاشی‌های سرویس بهداشتی و حمام
- حجم‌دهی و اتصال ذرات برای آسفالت جاده‌ها (روسازی)
- زهکشی کانال‌ها و تونل‌های زیرزمینی
- جهت تولید سرباره مذاب به عنوان ماده‌ای گدازآور (تولید فولاد و ذوب آهن)
- در تولید چسب و رزین
- در تولید کاغذ و مقوا
- صنایع غذایی و دارویی
- پرورش دام و طیور
- دفن زباله‌های عفونی
- تصفیه آب و فاضلاب خانگی و شهری
نکته: پودر سنگ اغلب در کیسه‌های 25 و 50 کیلوگرمی در بازار به فروش می‌رسد.
انواع خاک سنگ موجود در بازار
در ایران معادن بی‌شماری وجود دارند که می‌توان از آنها برای تولید پودر سنگ بهره برد، این معادن به شرح زیر هستند:
پودرسنگ جوشقان
سنگ‌های معادن منطقه جوشقان در اصفهان برای تولید خاک سنگ بسیار مناسب هستند. رنگ سنگ‌های این منطقه سفید بوده و به دلیل ظاهر تمیزشان، برای نماسازی بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
پودرسنگ قم
بهترین سنگ‌های آهک و کربنات کلسیم کشور را می‌توان در قم جستجو کرد. کیفیت، قیمت و تنوع گسترده سنگ‌های این منطقه، باعث شده است قم به بزرگ‌ترین تولید‌کننده آرد سنگ در کشور شناخته می‌شود.
پودر سنگ الیگودرز
سنگ‌های این ناحیه از کشور نیز از کیفیت بسیار خوبی برای تولید خاک سنگ برخوردار هستند. سنگ‌های الیگودرز به شکل صنعتی و با استفاده از دستگاه کوبش خُرد و سپس کوبیده می‌شوند.
اهمیت استفاده از پودر سنگ
استفاده از مصالح و مواد جدید در صنایع مختلف، باعث افزایش کارکردهای بهینه و کاهش هزینه‌های اجرای پروژه می‌شود. آرد سنگ به عنوان یک متریال نسبتاً جدید می‌تواند به بهبود بسیاری از نقص‌های مرتبط با صنعت کمک کند. این ماده به دلیل آن‌که به صورت طبیعی نیز تولید می‌شود، برای استفاده همه جانبه به وفور در دسترس است. پس نگرانی از بابت کمبود، ایجاد روش‌های تولید، ساخت کارخانه، آلودگی‌های زیست محیطی و موارد بیشتر وجود نخواهند داشت.
