نظریه پردازان شهر هوشمند ( با تاکید بر مدل های مشارکت شهروندان)
پیشنهاد می شود قبل از مطالعه این مطلب، مطالب زیر را بخوانید:
تاریخچه شهر هوشمند (سه موج اساسی شهر هوشمند)
شهر هوشمند چیست؟ و چه ماهیتی دارد؟
در این مطلب می خوانید:
اکثر شما هم اکنون، کم و بیش شهر هوشمند را می شناسید و قادر به تعریف آن و شناخت اجزای اصلی آن می باشید. واژه شهر هوشمند به عنوان یک پارادایم در توسعه شهری، جهانی، با تعابیر و برداشت های متعددی همراه است. همانطور که اشاره گردید معادل بسیاری برای این واژه از جمله: شهر دیجیتالی، شهر اطلاعاتی، شهر سیم کشی شده، شهر مبتنی بر دانش و تعاریف دیگر که در متون مختلف ذکر شده است.
یکی از واژه های اشاره شده در بالا شهر سیم کشی شده می باشد. این واژه شاید به نوعی با سرآغاز پیدایش شهرهای هوشمند در ارتباط باشد، چرا که شهر سیم کشی شده جایی است که در آن، شاه راه های اطلاعاتی، عامل اصلی در تأمین همه خدمات ارتباطی و اطلاعاتی مورد نیاز شهروندان بوده اند. در واقع شهر سیم کشی شده، مدل ایده آل اواخر 1960 بود که اکنون در مفهوم شهر هوشمند استحاله یافته است.
یکی از مسائل بسیار مهم برای پژوهشگران و علاقه مندان به شهرهای هوشمند، شناخت اجزا و مولفه های اصلی شهر هوشمند می باشد. این نوشته بر آن است تا یکی از مهمترین این مولفه ها را خدمت مخاطبان محترم کارگشا ارائه نماید.
شهر هوشمند مقوله ای فرا الکترونیکی می باشد. از زمینه های شکل گیری شهر هوشمند، فراهم سازی زیر ساخت های خدمات اطلاعات و ارتباطات، آموزش شهروندان، اعتمادسازی، آمادگی و ظرفیت سازی در سازمان ها و نهادهای سرویس دهنده شهری می باشد.
نظریه های شهر هوشمند
بسیاری از موسسات، پژوهشگران و دست اندرکاران شهرهای هوشمند برای شهر هوشمند الزاماتی را ذکر کرده اند که به طورخلاصه به آن ها اشاره می شود.
انجمن جامع هوشمند، هر سال 7 جامعه با استفاده از پنج معیار به عنوان مبانی برتری در اطلاعات و فن آوری ارتباطات، دانش و نوآوری از سراسر جهان را انتخاب می کند.
دیدگاه آلبرت
از دیدگاه او، جوامع هوشمند بر اساس اطلاعات بزرگراه ها، شبکه های پهن باند ها به خانه ها، شرکت ها، مدارس و کتابخانه ها متصل و برنامه هایی که به اجازه اشتراک گذاشتن و تبادل اطلاعات ساخته شده می شود و دارای چهار عنصر اصلی هستند.
دیدگاه کومنینوس
در سال 2002 پیشنهاد می کند که شهرهای هوشمند بایستی به عنوان محیط های یادگیری و نوآوری در سطوح کالبدی و مجازی در نظر گرفته شوند. اجزای یک شهر هوشمند شامل جزیره ای از نوآوری ها، که در سطح کالبدی قرار گرفته اند و شامل تحقیق و توسعه، انتقال تکنولوژی، تامین مالی نوآوری ها، توسعه محصول و شبکه می شوند.
دیدگاه گیفینجر و همکاران
گیفینجر و همکاران معتقدند که شهر هوشمند، شهری با عملکرد عالی و دارا بودن رویکردی آینده نگراست و در رابطه با اقتصاد، مردم، زمامداری، تحرک پذیری، محیط زیست و زندگی شهروندان با تمرکز بر ترکیب هوشمندی، مشارکت و فعالیت شهروندانی خودکفا، آ گاه ومستقل عمل می نماید.
دیدگاه هریسون و همکاران
هریسون و همکاران در سال 2010 بر این باورند که شهر هوشمند؛ شهری تجهیز شده، به هم پیوسته، یکپارچه و با هوش است. شهر هوشمند، شهری است مجهز به تجهیزات لازم برای کسب و ادغام داده های واقعی با بهره بردن از حسگرها، ابزار اندازه گیری، دستگاههای شخصی، تجهیزات، دوربین ها، گوشی های هوشمند، تجهیزات پزشکی نصب شده برای استفاده در مواقع اضطراری بوده، شبکه های اجتماعی مثل وب و سایر سامانه های مشابه، دریافت و پردازش داده ها را به عنوان حسگرهای انسانی، امکان پذیر می سازد.
همانطور که اشاره شد اجزای اصلی شهرهای هوشمند از نقطه نظرهای مختلف و برپایه دیدگاه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته اند که با توجه به بررسی آن ها، یکی از اصول اصلی و مشترک شهرهای هوشمند، بین این نظریه ها، وجود «کاربران» و مشارکت آنان در طرح های شهر هوشمند در سطح شهر و نهادهای مدیریتی می باشد. در این نوشته سعی خواهد شد این رکن به طور مشخص تر و مفصل تری مورد بررسی قرار بگیرد و تحقیقات مرتبط با این موضوع و نمونه اقدامات انجام گرفته، برای درک بیشتر مخاطبان ارائه خواهد شود.
مردم یا کاربر
هر طرحی برای ایجاد جوامع هوشمند از گروهی از مردم که شامل: رهبر پروژه، مدیران آگاه و کاربران با انگیره می باشد شروع می شود. نقش این افراد متفاوت بوده و پیشبرد اهداف جامعه به معنای تعریف وظایف و ایجاد انگیزه برای اجرای آن هاست. علاوه بر نقش انکارناپذیر سرمایه اجتماعی در توسعه شهری، بستر سازی برای ایجاد روابط یکپارچه در بین گروه های مذکور نیز از اهمیت به سزایی برخورداراست.
لازم به ذکر است که شهر نیز باید ویژگی هایی داشته باشد که بتواند طبقه خلاق و کارآفرین را ازمیان جمعیت شهری شناسایی و جدا کند و امکان رشد و فعالیت را برای آن ها فراهم کند. در شهر هوشمند شهروندان آموخته اند که می توانند آموخته های خود را افزایش دهند.
با محیط سازگار باشند و در نهایت نوآوری نمایند و به این ترتیب در چرخه توسعه شهری، نقشی ایفا کنند. مشارکت انسانی و استفاده از فناوری به عنوان عوامل کلیدی برای هوشمند و توسعه پایدار شهری در نظر گرفته می شود. وجود زیر ساخت ها برای شهرهای بسیار ضروری هستند اما کافی نیستند. در کنار زیر ساخت ها، شهرهای هوشمند به شهروندانی احتیاج دارند که تا ایفا گر نقش اصلی در شهر هوشمند باشد و فناوری های پیچیده و جدید را بپذیرد. بخش مهمی از شهر هوشمند مربوط به مشارکت شهروندان در طرح های شهری می باشد.
مشارکت شهروندان می تواند به دو صورت سیاسی و غیرسیاسی صورت بگیرد. مشارکت های سیاسی بر تصمیمات سیاسی تأثیر می گذارد مانند شرکت در انتخابات. مشارکت غیر سیاسی به نوعی از مشارکت شهروندان اطلاق می شود که منجر به حل مشکلات شهری بشود. در ادبیات شهرهوشمند در حال حاضر بیشتر توجه بر بعد مشارکت های سیاسی می باشد. در حالی که هر دو نوع ازمشارکت برای شهر هوشمند ضروری می باشد.
شهرهای هوشمند به ساختمان های هوشمند و دستگاه های هوشمند و … تکیه دارد، اما این ساختمان ها و دستگاه ها به تنهایی نمی توانند مفید باشند، بلکه به شهروندان و کاربران هوشمند احتیاج دارند تا به عنوان استفاده کننده و توسعه دهنده این امکانات نقش خودرا ایفاکنند. درادامه تعدادی از مدل ها و نمونه پروژه های انجام شده در راستای جذب مشارکت غیر سیاسی شهروندان در شهر هوشمند مورد بررسی قرار خواهد گرفت. مثال های زیر نشان می دهد که شهروندان می توانند از طریق مشارکت غیر سیاسی در شهر به بهبود اوضاع کمک کنند. مثال ها بر مشارکت دیجیتالی تمرکز می کنند، زیرا مفهوم شهر هوشمند مبتنی بر استفاده از تکنولوژی برای ارائه خدمات بهتر و بهبود کیفیت زندگی شهروندان است.
مطالعه بیشتر در مورد این مطلب:
مدل های مشارکت شهروندان
این مدل در رابطه با مشارکت شهروندان در جامعه دیجیتال یا هوشمند ارائه شده است. در این مدل اول، یک زیرساخت مناسب باید در شهر وجود داشته باشد. این زیرساخت می تواند سیمی یا بی سیم باشد. زیرساخت لازم برای برقراری ارتباط بین شهروندان و سیستم عامل مشارکتی لازم است. شهروند همچنین نیاز به دسترسی به تکنولوژی را از طریق دستگاه خود (رایانه، رایانه لوحی یا گوشی هوشمند) یا از طریق دستگاههای قابل دسترسی عمومی مانند اطلاعات کیوسک ها یا رایانه ها در یک کتابخانه نیاز دارد. برای حفاظت از چیزهایی مانند حفظ حریم خصوصی، آزادی بیان و غیره لازم است که مکانیسم های حقوقی مورد نیاز باشد. موارد دیگری که دراین مدل به عنوان اقدامات مهم درزمینه مشارکت شهروندان مطرح شده است در شکل زیر ارائه شده است.
مدل « FixMyStreet »
این مدل توسط« King and Brown» در سال 2007 ارائه شد. این برنامه یک برنامه کاربردی است که به شهروندان امکان می دهد تا از طریق کامپیوتر یا تلفن همراه هوشمند خود از مسائل و مشکلات شهر گزارش دهند. برنامه بر اساس موقعیت مکانی است، از آدرس یا مختصات GPS به عنوان یک برچسب برای نشان دادن محل دقیق مسئله یا مشکل استفاده می کند. مشکلات معمول حفاری در جاده ها، لامپ های شکسته در رعد و برق خیابان، وسایل نقلیه رها شده، لوله های آب شکسته و غیره هستند. این برنامه همچنین بازخوردی در مورد وضعیت موجود شهرها از نظر شهروندان ارائه می دهد. این امکان وجود دارد که ببینید که چقدر سریع (و یا کند) به مشکلات گزارش شده پاسخ داده می شود.
مطالعه بیشتر:
پروژه مدیریت و نظارت بر مسیرهای دوچرخه
این مدل توسط دانشجوی کارشناسی ارشد در دانشگاه علوم و فناوری نروژی (NTNU) دریک برنامه Android برای اداره عمومی جاده نروژی برای مدیریت و نظارت بر مسیرهای دوچرخه (Khodambashi et.al.، 2016) توسعه داده شده است . برنامه ریزان شهر پیش بینی های مربوط به رفتار دوچرخه سواران را بر اساس اطلاعات به دست آمده انجام می دهند. این برنامه اطلاعات دقیق تر را در مورد مسیرهایی که بر اساس بازخورد از دوچرخه سواران بهبود می یابد، فراهم می کند. این برنامه همچنین اطلاعاتی در مورد چیزهایی مانند سرعت و فرکانس نسبی استفاده از خطوط دوچرخه فراهم می کند. تست میدان در Trodheim در نروژ انجام شد و در پایان دوره آزمایشی بیش از 50 نفر نرم افزار را دانلود کرده و نصب کرده اند و بیش از 100 سفر را آپلود کرده اند. داده های جمع آوری شده در یک رابط مبتنی بر وب تجسم می شود و برنامه ریزان شهر را با اطلاعات ارزشمند برای اهداف برنامه ریزی فراهم می کند.
پروژه Sauberes Wiesbaden
این پروژه یک پروژه همکاری بین سرویس دفع زباله ویزا (ELW)، شورای شهر ویزبدن و دانشگاه علوم کاربردی RheinMain Böhm et.al.، در سال 2015 تهیه شده است. این پروژه با هدف ترویج مشارکت شهروندان درگزارش سریع و بدون دردسر زباله های غیرقانونی تخلیه شده در منطقه ویسبادن در آلمان ساخته شد. این برنامه با استفاده از داده های موقعیت مکانی از تلفن همراه برای قرار دادن موقعیت دقیق زباله استفاده می کند.
این پروژه به صورت برنامه تلفن همراه در تاریخ 9 اکتبر 2015 در فروشگاه Google Play به طور رسمی راه اندازی شد. در طی ماه اول بیش از 1000 بارگیری انجام گرفت. در این دوره 469 رویداد گزارش شده است. از آن 13٪ به علت تکراری، تصاویر ضعیف با کیفیت و یا دلیل این گزارش در یک منطقه خصوصی یا محدود، رد شد. در حالی که 87٪ با موفقیت مورد پردازش قرار گرفتند. هنگام مقایسه برنامه با روش های دیگر مانند تماس ها یا ایمیل، تعداد کل گزارش های تولید شده توسط برنامه 134٪ افزایش یافته است.
پروژه سازمان دیده بان سبز
نمونه دیگری از پروژه Green Watch است که توسط Ratti and Townsend، در سال2011 ارائه شده است. این پروژه 200 دستگاه هوشمند را برای شهروندان پاریس توزیع کرد. این دستگاه ها شرایط آب و هوایی و سطح سر و صدا در شهرها را توسط اطلاعاتی که شهروندان به اشتراک می گذارند ارزایابی می کند.
این پروژه نشان داد چگونه یک شبکه حسگر شهری می تواند به طور چشمگیری هزینه های نظارت را کاهش دهد و در عین حال شهروندان را در نظارت و تنظیم محیط زیست مشارکت داده و این کار را برای مدیران شهری تسهیل نماید.
پروژه Digital Inn
Digital Inn یک پایگاه داده برای پرونده های تاریخی است که توسط Berntzen در سال 2007 طراحی شده است. این پرونده ها برای مورخان و کسانی که در شاخه نشینی علاقه مند هستند بسیار مهم است. مشکل این است که چنین سوابق دست نوشته شده اند و باید به صورت دیجیتال رونویسی شوند. اداره بایگانی نروژ متوجه شد که ضبط چنین پرونده ها یک کار پر هزینه و وقت گیر است، بنابراین تصمیم گرفت تا زیرساخت های لازم را به کار ببندد و شهروندان را برای رونویسی بخشی از این مواد عظیم بسیج کند. Inn Digital موفق بوده است. در حال حاضر 296 نفر و سازمان ها «اتاق ها» را تاسیس کرده اند که در آن رونوشت های خود را به اشتراک می گذارند. از طریق یک موتور جستجو، ممکن است جستجو در این مواد انجام شود. در حالی که این شهر در فعالیت های روزانه آن کمک نمی کند، این بخش مهمی از حفظ میراث فرهنگی است. همچنین نشان می دهد که دولت ها (محلی) می توانند شهروندان را با ارائه زیرساخت های مناسب بسیج کنند
پروژه شبکه ایمنی
شبکه ایمنی یک شبکه خود مراقبتی است که توسط Berntzen در سال 2011 ارائه شد. ایده اولیه این بود که دربین بیماران مبتلا به سکته مغزی یا زوال عقل خودمراقبتی ایجاد کند. این پلتفرم توسط یک کنسرسیوم شهرداری ها در وستفولد نروژ اداره می شود و بعدها برای حمایت از والدین کودکان با مشکلات روحی و خویشاوندان مواد مخدر مورد استفاده قرار می گیرد. کل ایده این است که افراد مورد نظر این برنامه مشکلت و راه حل مشکلات خود را از شهروندان دیگر که در یک وضعیت مشابه هستند یاد بگیرند. این پلت فرم شامل ارتباط ویدئویی بین اعضای شبکه و دسترسی به یک پایگاه اطلاعاتی با اطلاعاتی است که توسط متخصصین پزشکی تهیه شده است. این شبکه توسط هماهنگ کننده هایی که توسط شهرداری ها کار می کنند اداره می شود.
نتیجه گیری
این مقاله با مرور نظریه ها و دیدگاه های مختلف پیرامون اجزای اصلی شهرهای هوشمند، بر نقش مشارکت شهروندان در شهر هوشمند (یا شهرداری هوشمند) تمرکز دارد. برای اینکه شهرهوشمند به صورت کمی قابل اندازه گیری نیست، اما در مورد اینکه چگونه شهر یا شهرداری به سمت هوشمندی یا به طور اخص به سمت شهروندان هوشمند پیش خواهد رفت تاحدودی مشخص شد. اکثر تحقیقات در مورد مشارکت الکترونیکی بر مشارکت سیاسی متمرکز شده است و نه به دخالت شهروندان در جامعه و اداره شهر. دراین پژوهش سعی شد اهمیت مشارکت غیر سیاسی نیز مشخص شود و نمونه اقدامات انجام شده در شهرها و کشورهای دیگر در این زمینه ارائه شود.
مطالب مرتبط:
هوشمند کردن شهروندان، برنامه اول شهرهای هوشمند دنیا
5 راه کاربردی در هوشمند کردن شهر توسط شهرداری ها
– The Role of Technology and Citizens’involvment in smart, inclusive and ruzica buksa tezzele. Raffael deamicis.
– The Role of Citizens in " Smart Cities. Marius Rohde Johannessen. Lasse Berntzen.
– تبیین و واکاوی چگونگی هوشمندسازی شهرها در بستر مولفه ها و عوامل کلیدی اثرگذار، گلاره شاه حسینی و همکاران
