سقف کوبیاکس از سیستم‌های سقفی است که به منظور کاهش وزن یک سازه بتنی و صرفه جویی در مصرف بتن، چند سالی است که بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سقف کوبیاکس از چند بخش مختلف تشکیل شده است که هر یک از آن‌ها وظایف و کارکردهای منحصر به فرد خود را دارند. در این مقاله از ویکی ساختمون به تشریح اجزای سقف کوبیاکس می‌پردازیم.
سقف کوبیاکس چیست؟
این سقف که در اصل «دال دو محوره توخالی» نام دارد که در ایران تحت برند کوبیاکس سوئیس (Cobiax) دارای نمایندگی است. این سقف با ایجاد حفره‌هایی توسط گوی‌های پلاستیکی توخالی (ساخته شده از پلی‌اتیلن) در یک شبکه مدولار از میلگردها (مش آرماتور) و سپس دفن شدن در بتن، حدود ۳۵ درصد از وزن سقف را کاهش می‌دهد.
برای جزئیات بیشتر در خصوص چیستی، مزایا و معایب این سقف به مقاله «سقف کوبیاکس چیست؟» مراجعه کنید.
اجرای سقف کوبیاکس
اجرای سقف کوبیاکس شامل نصب اجزای مختلف آن می‌شود. به طور کلی اجرای سقف کوبیاکس را می‌توان در چند مرحله زیر خلاصه کرد و برای جزئیات بیشتر می‌توانید به مقاله‌ای که در بالا به آن اشاره کردیم، مراجعه کنید.
- قالب بندی
- قرا دادن گوی‌ها
- آرماتوربندی
- بتن ریزی
در ویدیوی زیر فرآیند نصب اجزای مختلف کوبیاکس نشان داده شده است.
اجزای سقف کوبیاکس
سقف سبک کوبیاکس از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر یک وظیفه مختص به خود را در این سقف بر عهده دارند. اجزای سقف کوبیاکس را می‌توان در چند مورد زیر گنجاند.
- بتن
- آرماتور یا فولاد
- شبکه مش فوقانی
- شبکه مش تحتانی
- بسته ماژول کوبیاکس
بتن
بتن از اجزای اصلی سقف‌های کوبیاکس به شمار می‌رود. نوع بتن مورد استفاده در اجرای سقف کوبیاکس معمولی بوده اما شاید بسته به شرایط حاکم در پروژه، مهندس نسبت به استفاده از افزودنی‌های خاص اقدام کند. البته استفاده از افزودنی‌های بتن و مواد روان کننده در این نوع دال‌ها الزامی نیست.
در خصوص بتن ریزی در سقف‌های کوبیاکس نیز باید عنوان کرد که در دو مرحله صورت می‌گیرد. در مرحله اول شبکه مش زیرین و نیم کره پایینی ماژول قفسه را می‌پوشاند. بعد از کمی توقف، مرحله دوم بتن ریزی پیگیری می‌شود و تا مدفون شدن کامل ماژول قفسه زیر بتن ادامه می‌یابد.
آرماتور
آرماتور یا به عبارتی همان فولاد از مهم‌ترین اجزای سقف کوبیاکس به شمار می‌آید. فولاد مورد استفاده در دال کوبیاکس، به جز مفتول‌های بکار رفته در قفسه‌های کوبیاکس، در واقع همان آرماتوهای اصلی دال هستند که در دو جهت عمود بر هم در لایه‌های بالایی و پایینی دال قرار می‌گیرند.
تعداد و قطر این آرماتورها تابع طول دهانه، بارگذاری و ضخامت دال هستند. میزان مصرف میلگرد در دال کوبیاکس به واسطه کاهش وزن آن، در مقایسه با دال توپر حدود ۱۰ درصد کمتر است.
شبکه مش زیرین
شبکه مش زیرین همانطور که از اسم آن بر می‌آید در زیر قالب‌های کوبیاکس قرار خواهد گرفت. این شبکه مش در مرحله اول بتن ریزی پوشانده خواهد شد.
این شبکه مش باعث می‌شود که اتصال ماژول کوبیاکس به سیستم سقف یا همان قالب‌ها بهتر صورت گیرد. ارتفاع این شبکه مش با دقت مشخص می‌شود. به عبارتی، آرماتوربندی‌های شبکه زیرین به رعایت کاور لازم میلگردها و همچنین تیرها ومیلگردهای تقویتی بسته می‌شود.
قفسه ماژول کوبیاکس
مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش سقف‌های کوبیاکس در واقع همان قالب‌های مشکی رنگ باد کرده توخالی است. قالب‌های کوبیاکس، عموما به دو شکل توپی شکل و بیضی در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این دو نوع قالب با توجه به ارتفاع بتن مورد نیاز در سقف یا به عبارتی فاصله مابین دو شبکه آرماتوربندی که از طرف مهندس محاسب، انتخاب می‌شود، کاربرد دارد.
از آن جهت به آن ماژول می‌گویند که از اجزای مختلفی تشکیل شده است. این بخش از سقف کوبیاکس از قفسه‌های نگهدارنده (Cage) و قطعات پلاستیکی به شکل کروی یا تخت تشکیل شده است. هر قفسه ماژول شامل ۵ تا ۷ عدد گوی کوبیاکس می‌شود که حدوداً ۵ کیلوگرم وزن دارد و به راحتی توسط نیروی انسانی قابل حمل است.
قفسه‌های نگهدارنده
از مهم‌ترین اجزای سقف کوبیاکس به شمار می‌رود. این قفسه‌ها در واقع نقش نگهدارنده دارند. سقف‌ها که از فولاد و میلگردهایی با قطرهای مختلف ساخته شده‌اند وظیفه نگهداری گوی‌های کوبیاکس در موقعیت مورد نظر آن‌ها هنگام بتن ریزی سقف را بر عهده دارند.
علاوه بر این این قفسه‌ها در ثبیت جایگاه قالب‌های سقف کوبیاکس به منظور جابه‌جایی ساده‌تر و اجرای سریع‌تر نیز نقش مهمی دارند. از نظر ابعاد نیز طول این قفسه‌ها تقریباً ۲/۵ متر است. البته گاهی در ساخت آن‌ها از گوی‌های کوچک‌تری استفاده می‌شود و همین موضوع باعث کاهش اندکی در اندازه قفسه‌های سقف کوبیاکس می‌شود.
قالب‌ها یا گوی‌ها
قالب‌های گرد یا بیضی شکل یکی دیگر از اجزای مهم سقف کوبیاکس هستند.
- قالب‌های تخت یا بیضوی ارتفاعی بین ۱۰۰ تا ۲۶۰ میلی‌متر دارند. استفاده از این قطعات در نهایت منجر به ایجاد دال با ضخامت ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌متر می‌شود.
- قالب‌های کروی شکل نیز قاعدتاً ضخامت بیشتری از قالب‌های تخت دارند. ضخامت آن‌ها بین ۳۱۵ تا ۴۵۰ میلی‌متر داشته و در دال‌های با ضخامت ۴۵۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر استفاده می‌شوند.
این قالب‌ها با قالب‌های سقف یوبوت شباهت زیادی دارند. تفاوت قالب‌های کوبیاکس و یوبوت علاوه بر شکل ظاهری در نوع پایه‌های موجود در قالب‌های یوبوت نیز هست.
در قالب‌های کوبیاکس به دلیل ساختار آن‌ها و جهت جلوگیری از نشستن قالب‌ها روی آرماتور تحتانی و رعایت نشدن کاور روی میلگردها و همچنین قابلیت راه رفتن اکیپ‌های اجرای روی آن‌ها در هنگام آرماتور بندی و عملیات اجرایی، پایه‌هایی به وسیله میلگرد برای آن‌ها ایجاد شده است.
شبکه مش فوقانی
شبکه مش فوقانی از دیگر اجزای سیستم سقف کوبیاکس است. همانطور که از اسم آن بر می‌آید در بالای ماژول کوبیاکس قرار می‌گیرد. این شبکه مش بر اساس نقشه اجرایی از پیش مشخص شده شاخته می‌شود. شبکه مش فوقانی روی سقف قرار داده شده و به‌وسیله میلگردهای سنجاقی و سیم‌های آرماتوربندی کاملا به شبکه تحتانی متصل می‌شود.
سخن آخر
شبکه مش آرماتور یا فولاد، بتن و ماژول قفسه از اجزای سقف کوبیاکس هستند که ترکیب آن‌ها با یکدیگر در نهایت به یک سیستم سقفی منسجم منجر می‌شود. در بالا به اهمیت و نقش هر یک از بخش‌ها اشاره شد.
