محیط زیست هوشمند و نقش مردم

محیط زیست هوشمند

منظور از محیط‌ زیست هوشمند ایجاد ساز و کارهای لازم جهت استفاده بهینه از انرژی آب، باد، خاک و کاهش آلودگی محیط‌ زیست می‌باشد. محیط زیست هوشمند اشاره به استفاده از فناوری های جدید برای حفظ و حراست از محیط زیست دارد. برای اینکه هوشمند سازی محیط زیست را بهتر درک کنیم باید ابزارهایی برای تشخیص آن در اختیار داشته باشیم. محیط زیست هوشمند توسط عوامل زیر مشخص می شود:

• امنیت و اعتماد
• استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات به منظور بهبود امنیت عمومی
• فرهنگ و هویت
• ابتکاراتی برای دیجیتالی کردن میراث فرهنگی

موارد هوشمند سازی محیط زیست

همانگونه که اغلب مردم می دانند توجه به مسائل و ملاحظات زیست محیطی در برنامه ریزی ها ، فعالیتها و اقدامات توسعه ای کلان شهرها، گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت محیط زیست و در نتیجه ارتقاء سطح کیفیت زندگی مردم می باشد. در این راستا، استفاده از فناوری اینترنت اشیا در محیطهای شهری به عنوان ابزاری مناسب در دستیابی به محیط زیستی سالم مورد توجه دست اندرکاران این حوزه می باشد. به لطف پیشرفت در حوزه سنسورها و تجهیزات مخابراتی، امکان استفاده گسترده و ارزان قیمت از آن ها در مناطق شهری و غیر شهری فراهم گردیده است که بی شک می تواند کمک شایانی برای حفظ محیط زیست پیرامون ما باشد. همچنین پایش رخدادهای کوچک زیست محیطی، می تواند منجر به جلوگیری از بروز وقایع بزرگ و جبران ناپذیری شود که خسارت مالی و جانی فراوانی را برای شهروندان و طبیعت به همراه دارد. بنابراین می توان در رابطه با روش های هوشمند سازی محیط زیست به موارد زیر اشاره نمود:

•  پایش کیفیت و سلامت هوا، آب وخاک
•  سامانه های تشخیص زودهنگام سیل، زلزله، طوفان و آتش سوزی جنگل  ها
• پایش از راه دور گونه های مختلف جانوری
• اندازه گیری میزان آلاینده ها، ریزگردها و ذرات معلق موجود در هوا
•  اندازه ‏گیری میزان آلاینده های تولید شده توسط کارخانجات و صنایع مختلف
•  کنترل میزان تشعشعات و امواج رادیویی موجود
• مانیتورینگ سطح بارش برف و باران
• نظارت بر میزان رطوبت خاک، لرزش ها و چگالی زمین
• فضای سبز شهری
• مدیریت پسماند و فاضلاب شهری
• ساختمان های هوشمند

موارد ذکر شده برای هوشمندسازی محیط زیست بر عهده دولت ها و مراجع ذیربط می باشد. حال این سوال پیش می آید که نقش مردم به عنوان مهمترین رکن در ارتباط با محیط زیست چیست؟ و اینکه چگونه هوشمندانه می توان از این میراث حفاظت کرد؟

حفاظت هوشمندانه از محیط زیست و نقش مردم

 توجه به حفظ محیط زیست و منابع طبیعی از جمله وظایفی است که تنها در شرح تکالیف یک سازمان یا نهاد قرار ندارد و باید همه مردم در هر جایگاه و شانی که هستند برای حفظ محیط پیرامون خود به ویژه طبیعت تلاش کنند. از سوی دیگر، اگر همگام با توسعه و تکامل تکنولوژی‌ها و دانش‌های تجربی و عملی، به طبیعت و نگهداری از آن نقش اساسی و اصولی داده شود، می توان خدمات بی‌شماری را به موجودات و محیط زیست آنها ارائه نمود. درصورتیکه جنبه های استفاده مردمی در مورد محیط زیست درنظر گرفته نشود، تکنولوژی می‌تواند اثراتی بس زیان آور بر روی محیط زیست و جامعه باقی گذارد و در حقیقت بدون درنظر گرفتن نکات مثبت تکنولوژی و همسان سازی آن با الزامات زیست محیطی، بکارگیری آن در طبیعت زیان بخش می باشد. با بروز و تشدید معضلات زیست محیطی، روش های مختلفی در دنیا برای مقابله با تهدیدات این بخش، به کار گرفته می شود که نقش تکنولوژی در این راستا کمرنگ نخواهد بود. اگرچه در کشور ما از این روشها کمتر استفاده شده اما اکثر کشورهای توسعه یافته برای حفظ محیط زیست خود در کنار فرهنگ سازی و آگاه‌سازی شهروندان به استفاده از روش های نوین در زندگی شهری و روستایی برای حفاظت از محیط زیست و کاهش آلاینده‌ها، روی آورده‌اند.
در حال حاضر و در کشورهای توسعه یافته روش های نوین برای کمک به محیط زیست از دفع پسماندها گرفته تا استفاده از وسایل و گجت‌هایی که سبک زندگی پر هزینه امروزی و آلاینده ها در شهرهای صنعتی را متحول کند، در حال مطالعه، تحقیق و پیگیری است. استفاده از خودروهایی با سوخت پاک، سوخت مطابق با استانداردهای بین‌المللی، استفاده از فناوری نانو در تولید البسه برای کاهش مصرف آب، ملزم کردن کارخانه‌ها و واحدهای آلاینده به نصب فیلتر، توسعه واحدهای تولیدی پاک و تمرکز بر استفاده از روش های تبدیلی مانند تبدیل پسماندها به انرژی از جمله روشهای مرسومی است که در دنیا برای نگهداری طبیعت بکار گرفته می شود اما جای خالی آن در همه شهرهای ما به وضوح به چشم می خورد؛ به گونه ای که ایران سالانه هزینه بسیاری را برای جلوگیری از تخریب محیط زیست به صورت مستقیم و غیرمستقیم اختصاص می دهد اما به دلیل عدم برنامه ریزی و استفاده مناسب از توان متخصصان در این حوزه، هزینه ای که باید صرف حفظ محیط زیست شود، صرف جبران خسارت‌ها می شود.

نقش فرهنگ مردم در حفاظت از محیط زیست

احترام به محیط زیست و حفظ آن یک فرهنگ است و فرهنگ نیز آگاهی از شخصیت خود، به عنوان یک موجود متفکر و آگاهی انسان از روابطش با دیگران و محیط طبیعی است. از این رو مراقبت از محیط زیست، بخش لازم یک سیاست فرهنگی است و اقتضا دارد بهترین روشهای آموزشی برای آن به کار گرفته شود تا بهره برداری اصولی و معقول از منابع و داده های طبیعی صورت گیرد. امروزه پس از گذشت سالیان دراز از حیات انسان و کره زمین، مناظر و چشم اندازهای طبیعی همچنان در معرض خطرات ناشی از تاثیر گذشت زمان، اعمال غیر مسئولانه مردم، مصرف بی رویه منابع طبیعی و استفاده نامعقول از آنها، توسعه لجام گسیخته شهرها، رطوبت، فرسایش، گسترش آلودگی های ناشی از توسعه تکنولوژی، رواج بی مسئولانه توریسم گروهی و همگانی و امثال آن قرار دارند. در برابر چنین خطرات موجود و رو به افزایش، آگاه سازی از نیاز به حفاظت از این ذخایر طبیعی و حرکتی نوین برای مشارکت  فعالانه مردم به ویژه مردمان محلی هر کشوری در نگهداری و در اختیار عموم قرار دادن آن به شکل کالاهای توریستی در مقیاس جهانی کاملا احساس می شود. استفاده از تکنولوژی در راستای حفظ و توسعه محیط زیست نیاز به قوانین بازدارنده و نیز تشویق کننده برای نهادها و عموم مردم دارد که متاسفانه در این حوزه فعالان زیست محیطی و بعضاً قانون‌گذاران ما به خوبی عمل نکرده اند و طی سال های اخیر فعالیت ها برای نگهداری از منابع طبیعی، به تشکیل کمپین‌هایی که با روش های سنتی به مبارزه با آلاینده‌ها می پردازند، اکتفا شده است. هرچند وجود کمپین‌های حفظ محیط زیست، خواه ناخواه نهادهای دولتی را به تلاش بیشتر برای توسعه این بخش وامی‌دارد اما خلاء روش های نوین و ترویج تکنولوژی دوستدار محیط زیست یکی از پاشنه آشیل‌های تشکل‌های زیست محیطی و در گام بعدی نهادهای دولتی است.
آموزش در جهت حفاظت از محیط زیست باید از کودکی و از محیط خانه آغاز شود. مادامی که ما بدانیم محیط زیست امانتی است که از اجدادمان به ما رسیده است و از ما به نسلهای آینده به ارث خواهد رسید و رشد و حیات ما بدان وابسته است، در حفظ آن کوشاتر خواهیم بود.

راه حل هایی هوشمندانه در حفاظت از محیط زیست

• آموزش و فرهنگ سازی در بین اقشار مختلف جامعه
•  استفاده کمتر از کاغذ در سیستم آموزشی و اداری
•  استفاده از انرژی های تجدیدپذیر همانند: آب، باد و …
•  تفکیک زباله از مبدا
• بازیافت
•  استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی
• صرفه جویی در مصرف آب و برق
• عدم استفاده از پلاستیک 
• استفاده از خودروهای هیبرید
• جلوگیری رفت و آمدها غیر ضروری در شهرها
• انجام کارهایی که می توان از طریق اینترنت صورت پذیرد
• کاشت درختان و…

مواردی که ذکر شد از جمله کمک هایی هستند که هر فرد از خود و محل زندگی خود می تواند در راستای حفاظت هوشمندانه از محیط زیست آغاز کند. حفاظت از محیط زیست بر عهده احاد مختلف جامعه می باشد و نباید تصور داشت که بر عهده قشر و یا نهاد خاصی است. هر یک از ما با فکر و انتخاب صحیح از منابع، نقشی ماندگار بر کالبد این کره خاکی داریم.