قدیمی ترین سازه های جهان کدام‌ها هستند و در کجا قرار دارند؟

اجداد اولیه ما انسان‌ها قبل از اینکه به یکجا نشینی روی آورده و اولین تمدن‌ها را تشکیل دهند، تقریباً تا 3200 سال پیش از میلاد زندگی چادر نشینی داشته و وابسته به کوچ بودند. همچنان که به مرور یکجا نشینی رواج ‌یافت، انسان‌ها سازه‌های دائمی برای سکونت خود ساختند و سن بقایای به جا مانده از قدیمی ترین سازه های جهان به دوران پیش از تشکیل تمدن‌ها بر می‌گردد. از آنجایی که مصالح به کار رفته در ساخت این سازه‌ها بسیار مستحکم بوده و در زمان استفاده چندین بار بازسازی شده‌اند، بسیاری از آن‌ها تا به امروز نیز پابرجا مانده و به صورت کامل تخریب نشده‌اند. امروزه این اماکن جزو مهم­‌ترین آثار باستانی و تاریخی بوده و بازدید از آن‌ها برای عموم آزاد است که باعث شده هرساله توریست‌های زیادی از سراسر جهان به دیدن این سازه‌ها بیایند تا ساخته‌های دست اجداد خود را مشاهده کنند. در ادامه به معرفی قدیمی ترین سازه های جهان با ویکی ساختمون همراه باشید.

فهرست قدیمی ترین سازه های جهان

در این مطلب ما 9 مورد از قدیمی‌ترین سازه های دنیا را که در واقع متشکل از 4 دیوار و یک سقف بوده‌اند آورده‌ایم که در گذشته بسیار دور، برای مقاصد مسکونی بنا شده‌اند.

• قلعه شهر وان
• قلعه دان انگوس (Dún Aonghasa)
• سو نوراکسی در ناحیه بورامینی (Su Nuraxi in Barumini)
• نوراگ سانتو آنتین (Nuraghe Santu Antine)
• قصر نوسوس (Palace of Knossos)
• شانت الزبیب (Shunet el-Zebib)
• معابد تارکسین (Tarxien Temples)
• معابد جگانتیا (Ġgantija Temples)
• تپه هووار (Knap of Howar)

قلعه شهر وان

• زمان ساخت: بین 8 الی 7 قرن قبل از میلاد مسیح
• مکان: محوطه شهر وان- ترکیه
• هدف از ساخت: قلعه دفاعی
• وضعیت کنونی: نسبتاً سالم، بیشتر قسمت‌ها به صورت مخروبه

قلعه شهر وان (همان ارگ وان) که توسط امپراتوری باستانی اوراتو بنا شده، یکی از بزرگ‌ترین، تحسین برانگیزترین و قدیمی ترین سازه های جهان در نوع خود است. امپراتوری اوراتو که اصالتاً ارمنی و گرجی است، علاوه بر قلعه وان، دژ‌های مستحکم بسیاری در محل‌های مختلفی از محدوده حکم رانی خود در ترکیه ساخته است. قدیمی‌ترین برج این قلعه که برج ساردور نام دارد در طول قرن 8 پیش از میلاد ساخته شده است.

علاوه بر بی نظیر و تحسین برانگیز بودن سازه، بعضی جزئیات این قلعه تاریخ امپراتوری اوراتو را نشان می‌دهد. بعد از سقوط سلسله اوراتو، این قلعه بارها توسط فاتحان از جمله مادها، هخامنشیان، پارت‌ها، رومی‌ها، ساسانیان، عرب‌ها، سلجوقیان، صفویان، افشاریان، عثمانیان و روس‌ها تسخیر شده است.

قلعه دان انگوس (Dún Aonghasa)

• زمان ساخت: 1100 سال پیش از میلاد
• مکان: جزایر آران- جمهوری ایرلند
• هدف ساخت: قلعه تپه‌ای
• وضعیت کنونی: پابرجا- در بیشتر نقاط بکر و دست نخورده

قلعه دان انگوس (Dún Aonghasa) یکی از بهترین و قدیمی ترین سازه های جهان بوده که به عنوان یک قلعه حفاظتی از آن نام برده می‌شود. قلعه کنار سخره بزرگ‌ترین قلعه ماقبل تاریخ در جزایر آران است که تقریباً 1100 سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده است. حفاری‌های انجام شده توسط باستان شناسان نشان داده که انسان‌ها از 1500 سال پیش از میلاد مسیح در این ناحیه زندگی کرده‌اند و اولین نسخه‌های قلعه و خانه‌های دائمی چند قرن بعد بنا شده‌اند.

یکی از تحسین برانگیزترین امکانات قلعه دان انگوس (Dún Aonghasa) تکه سنگ‌های دندانه دار چیده شده در اطراف قله است که Chevaux de Frise نام داشته و تخمین زده می‌شود 400 سال پس از بنای قلعه دور آن قرار گرفته باشند. امروزه قلعه دان انگوس یکی از جاذبه‌های گردشگری ایرلند محسوب می‌شود که هرساله توریست‌های زیادی از آن بازدید می‌کنند. همچنین این قلعه جزو میراث ملی حفاظت شده کشور ایرلند است.

سو نوراکسی در منطقه بورامینی (Su Nuraxi in Barumini)

• زمان ساخت: قرن 16 قبل از میلاد مسیح
• مکان: بورامینی، جزیره ساردینیا (Sardinia)، ایتالیا
• هدف ساخت: نامشخص؛ احتمالاً قلعه یا قصر
• وضعیت کنونی: پابرجا- در بیشتر نقاط بکر و دست نخورده

ساردینیا مملو از سازه‌های سنگی عظیم است که به آن‌ها نوراگ (nuraghe) گفته می‌شود. در میان این نوراگ‌ها، سازه سو نوراکسی قدیمی ترین و تحسین برانگیزترین بنای ناحیه بورامینی است. سو نوراکسی جزء بناهای فوق‌العاده مهمی است که در لیست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته‌اند. این سازه یکی از معدود آثار باقی مانده از عصر سنگی است.

نوراگ سانتو آنتین (Nuraghe Santu Antine)

• زمان ساخت: 1600 سال قبل از میلاد مسیح
• مکان: تورلبا (Torrelba)، ساردینیا، ایتالیا
• هدف ساخت: نامشخص؛ احتمالاً قلعه یا قصر
• وضعیت کنونی: پابرجا؛ در بیشتر نقاط بکر و دست نخورده

نوراگ سانتو آنتین یکی از مهم‌ترین بناهای ساردینیا بوده و از نظر باستان شناسی اهمیت بسیاری دارد. این سازه تمام سنگی در دره نوراگی و در میان سایر بناهای سنگی قرار گرفته اما از همه بناهای اطراف در این ناحیه قدیمی‌تر است. اسم رسمی این بنا نوراگ سانتو آنتین است که به احتمال زیاد به احترام نام قدیس کنستانتین نام گذاری شده که در زبان محلی وی را آنتین می‌نامند. با این وجود افراد محلی این بنا را Sa Domu de su Re می‌نامند به معنی «خانه پادشاه» که تا حدودی هدف ساخت آن را نیز روشن می‌کند اما این مسئله هنوز به طور قطع روشن نشده است.

امروزه مشخص‌ترین قسمت نوراگ سانتو آنتین که به راحتی قابل مشاهده است برج وسطی و اصلی آن است که به قرن 16 م قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد. در اطراف برج اصلی سه برج کوچک‌تر بنا شده‌اند که این برج‌های کوچک به دیوار‌های بزرگی متصل هستند. بقایای اندکی که در اطراف نوراگ پیدا شده حاکی از آن است که این قلعه قبلاً در مرکز یک روستای بزرگ قرار داشته که امروزه دیگر اثری از آن باقی نمانده.

قصر نوسوس (Palace of Knossos)

• زمان ساخت: 1950 سال قبل از میلاد مسیح
• مکان: هراکیلون (Herakilon)، کریت (Crete)، یونان
• هدف ساخت: قصر
• وضعیت کنونی: نسبتاً سالم، بیشتر قسمت‌ها به صورت مخروبه

قصر نوسوس یکی دیگر از قدیمی ترین سازه های جهان است. به نظر می‌رسد مکان این قصر در گذشته محل احداث سازه دیگر نیز بوده که همراه با قصر نوسوس یک مجموعه از چندین بنا را تشکیل می‌داده و قلب و مرکز مینوآنِ کریت محسوب می‌گردید. تخمین زده می‌شود که اولین قصر در طول قرن 20 قبل از میلاد مسیح بنا شده و تقریباً بعد از 300 سال با یک قصر جدید جایگزین شده است. مطالعات اخیر حاکی از آن است که قصر اولیه توسط بلایای طبیعی تخریب نشده و پس از آسیب دیدن، مرمت شده است و این فرآیند مرمت طی چندین قرن ادامه داشته است.

متأسفانه قصر نوسوس طی ادوار مختلف با بلایای مختلفی از جمله جنگ و فتح شدن توسط سایر تمدن‌ها دست و پنجه نرم کرده است. با وجود اینکه قصر چندین بار بازسازی شده بود اما در نهایت در 1300 سال پیش از میلاد مسیح به صورت کامل تخریب گردید و یک قرن بعد از آن به متروکه‌ای تمام عیار مبدل شد. زمانی که قصر نوسوس در اواسط سده 1900 میلادی طی یک حفاری گسترده توسط باستان شناسان کشف شد، آرتور اوانز (Arthur Evans) این مکان را بازسازی کرد. با وجود این که کار آرتور توجهات زیادی را به سمت خود کشاند و بسیاری از باستان شناسان ضمن اشتباه خواندن کار وی، معتقد بودند که او از تخیلات خود برای بازسازی جزئیات محل استفاده کرده و مواد و مصالح به کار رفته برای بازسازی به بنای اصلی صدمه می‌زند.

شانت الزبیب (Shunet el-Zebib)

• سال ساخت: 2750 سال قبل از میلاد مسیح
• مکان: آبیدوس (Abydos)، مصر
• هدف ساخت: معبد و مرده‌شور خانه؛ محل مومیایی اجسام
• وضعیت کنونی: نسبتاً سالم، بیشتر قسمت‌ها به صورت مخروبه

شانت الزبیب یکی از قدیمی‌ترین سازه‌های مصر و یکی از قدیمی‌ترین سازه‌های کل جهان است که با خشت خام بنا شده است. این سازه به عنوان یک یادبود سلطنتی برای پادشاه خاسه خموی (Khasekhemwy) بنا شده است که فرمانروای دومین سلسله مصر باستان بود. کل سازه شانت الزبیب از دو قسمت تشکیل شده است؛ مقبره زیرزمینی پادشاه و مجموعه بالایی که روی زمین بنا شده و مکانی بوده که در آن عبادت کنندگان پادشاه خود را عبادت می‌کردند.

سن احداث شانت الزبیب تقریباً به 2750 سال قبل از میلاد مسیح بر می‌گردد و به نظر می‌رسد معماری آن الهام بخش اهرام ساخته شده در سال‌های بعد بوده است. جوزر (djoser) که جانشین خاسه خموی بوده است تحت تأثیر شانت الزبیب، اولین هرم مخصوص به خود (هرم جوزر) را بنا کرد. در سال 2007 باستان شناسان طی پروژه‌ای سعی در بازسازی شکوه و عظمت اولیه شانت الزبیب کردند و به مرمت آن پرداختند.

معابد تارکسین (Tarxien Temples)

• زمان ساخت: اواسط دوره 3600 تا 2500 سال پیش از میلاد مسیح
• مکان: تارکسین، مالت
• هدف ساخت: معبد و پرستشگاه
• وضعیت کنونی: خرابه‌های بازسازی شده

معابد تارکسین از سازه های سنگی و قدیمی در جهان است که در واقع متشکل از 4 معبد است که پروسه ساخت آن‌ها از 3600 الی 2500 سال پیش از میلاد مسیح طول کشیده است. در کنار معابد قدیمی جگانتیا (Ġgantija)، معابد تارکسین باعث شده‌اند تا مجموعه معابد سنگی کشور مالت به یکی از میراث جهانی یونسکو تبدیل شود. قدیمی‌ترین قسمت‌های معبد که بخش عمده ضلع شرقی مجموعه را به خود اختصاص داده بود به طور کامل از بین رفته است اما سه معبد دیگر بازسازی شده‌اند.

معابد تارکسین در دهه 1920 میلادی توسط تمیستوکلز زمیت (Themistocles Zammit) کشف شد. معابد تارکسین به داشتن دکوراسیون سنگی و بلوک‌ها و صفحات سنگی شهرت دارند که به شکل حیوانات و مارپیچ طراحی شده‌اند. علاوه بر این‌ها مجسمه عظیم و چندین محراب در این مجموعه بسیار جالب توجه هستند. در سال 2012 یک گذرگاه مرتفع برای بازدیدکنندگان ساخته شد تا پیچیدگی مجموعه را به وضوح از بالا مشاهده کنند.

معابد جگانتیا (Ġgantija Temples)

• سال ساخت: 3600 الی 3200 سال قبل از میلاد مسیح
• مکان: زاگرا (Xagħra)، گازو (Gozo)، مالت
• هدف ساخت: معبد
• وضعیت کنونی: پابرجا، در بیشتر نقاط بکر و دست نخورده

معابد جگانتیا یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان شناسی در جزیره مالت و یکی از مهم‌ترین و مرموزترین مکان‌های کشف شده روی کل این کره خاکی هستند. دو معبد جگانتیا مابین 3200 تا 3600 سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده و قدیمی‌ترین معبد سنگی مالت و جزء قدیمی ترین سازه های جهان محسوب می‌شوند که همگی جزء میراث جهانی یونسکو هستند.

نام جگانتیا از کلمه مالتی جگان به معنی غول گرفته شده است که دلیل اصلی آن به باور‌های محلی ناحیه مبنی بر محل سکونت غول‌ها مربوط است. اگرچه باستان شناسان از اعمال انجام گرفته در این معابد بی اطلاع هستند اما مطابق شواهد جزئی به نظر می‌رسد قربانی کردن حیوانات و تقدیم آن‌ها به خدایان، جزئی از مناسک انجام گرفته در این محل بوده است. بقایای استخوان حیوانات مختلف در نزدیکی سنگ‌های قلبی شکل نیز تأییدی بر این تئوری است.

تپه هووار (Knap of Howar)

• زمان ساخت: 3600 سال پیش از میلاد مسیح
• مکان: پاپا وستری (Papa Westray)، اورکنی (Orkney)، اسکاتلند
• هدف ساخت: خانه
• وضعیت کنونی: پابرجا، در بیشتر نقاط بکر و دست نخورده

3600 سال پیش خانه‌ای ساخته شد که تا به امروز پابرجا و مستحکم باقی مانده است. آنچه که تحت عنوان تپه هووار می‌شناسیم، رتبه اول را در میان قدیمی ترین سازه های دنیا دارد و به احتمال زیاد قدیمی‌ترین خانه‌ای است که هنوز پابرجا است. این خانه از دو بخش تشکیل شده که تماماً سنگی بوده و اولین بار در سال 1930 دیوار‌های آن که طی فرسایش خاک سر بیرون آورده بودند کشف گردید. بعد از حفاری‌های انجام شده، باستان شناسان به این نتیجه رسیدند که دیوار مشترک این دو خانه به وسیله یک راهرو به یکدیگر متصل می‌شوند.

بعداً باستان شناسان به این نتیجه رسیدند که قسمت بزرگ‌تر در واقع حکم خانه اصلی را داشته و قسمت کوچک‌تر به عنوان یک نوع کارگاه یا انباری مورد استفاده قرار‌ گرفته است. همچنین داخل قسمت کوچک به سه فضای کوچک‌تر تقسیم شده است. پس از بررسی‌های بیشتر مشخص شد که این سازه بر روی خرابه‌های یک سازه قدیمی‌تر ساخته شده است.

سخن آخر

در این مقاله به معروف ترین، بهترین و قدیمی ترین سازه های سنگی جهان که هنوز پابرجا هستند اشاره شد. هر یک از این سازه ها ساختار و هندسه خاص خود را دارند و در گوشه و کنار جهان پراکنده هستند و مختص به یک فرهنگ و جامعه خاص نیستند.