سازه نگهبان شمع درجا، روش اجرای شمع در گودبرداری
شمع های درجا یکی دیگر از روش های پایدارسازی جداره های گود می باشد. ایمن سازی جداره های گود و ایجاد سازه نگهبان از اصلی ترین پیش نیازهای عملیات خاکی و گودبرداری (پی کنی) در مناطق شهری و بخصوص ساختمان های بلند مرتبه (برج ها) در مجاورت با منازل مسکونی آسیب پذیر می باشد.
مهاربندی دیواره گود بوسیله شمع های درجا
در این روش پایدارسازی گود، در پیرامون زمینی که قرار است گودبرداری شود در فواصل معینی از هم، شمع‌هایی را اجرا می کنیم. این شمع ها می توانند از انواع مختلف مصالح سازه ای نظیر فولاد، بتن و چوب، بصورت پیش ساخته یا درجا باشند.
پس از اجرای شمع ها، می توان عملیات گودبرداری را اجرا کرد و در صورت لزوم باید شمع‌ها را در امتداد دیواره گود مهاربندی کرد. این روش پایدارسازی در برخی موارد علاوه بر ایفای نقش حفاظت جانبی، نقش آب‌بندی را نیز ایفا می‌کند.
شمع های درجای مرسوم در پروژه های ساختمانی در ایران عموما شمع های بتنی می باشند که در زیر روش اجرای آن را بیان می کنیم.
مراحل اجرای شمع درجای بتنی
پس از انجام مطالعات ژئوتکنیک و مشخص شدن نوع خاک منطقه و سطح آب زیرزمینی اقدامات لازم جهت مسطح نمودن محل پروژه و مشخص نمودن نقاط دقیق شمع ها صورت می گیرد. موقعیت قرارگیری دستگاه حفاری نیز به نحوی تعیین می شود که هنگام حفر چاه مجبور به جابجایی دستگاه نشویم زیرا امکان ایجاد ناشاقولی در مسیر حفر چاه وجود خواهد داشت. ضمنا باید در نظر داشت دستگاه حفاری در محلی قرار گیرد که دارای تکیه گاه های مناسب بوده و موجب ریزش چاه های مجاور نیز نگردد.
-
استفاده از گل بنتونیت
در صورت ریزشی بودن خاک شمع ها دیواره چاه باید در حین حفاری پایدار سازی شود که دوغاب بتونیت که نوعی خاک رس نرم است می تواند با خاصیت تیکسوترویی خود روی جداره شمع ها قرار گرفته و مانع ریزش سطحی خاک و نیز جلوگیری از نفوذ آب به داخل چاه شود.
تزریق دوغاب بنتونیت عموما همزمان با کار دستگاه حفاری (روتاری) انجام می شود تا یک لایه کاملا یکدست را در بنده چاه ایجاد نماید.
در صورتی که بتونیت مقاومت کافی برای پایدار سازی را نداشته باشد می توان از مخلوط کردن آن با دوغاب سیمان به مقاومت بالاتری دست یافت. البته دوغاب سیمان عموما در زمین هایی که بافت ماسه ای داشته باشند میتواند باعث ایجاد مقاومت بالاتر گردد.
-
استفاده از لوله غلاف کیسینگ (Casing)
در زمین های با احتمال ریزش بالا و کارا نبودن روش فوق و یا در اماکنی که فشار خاک به سمت شمع بالا باشد از غلاف (کیسینگ) به منظور عبور از لایه ریزشی خاک و یا تمام عمق شمع تا زمان پر کردن شمع استفاده می شود.
جهت نصب لوله غلاف ابتدا تا سطح ممکن و غیر ریزشی عملیات حفاری انجام می شود و پس از آن لوله کیسینگ را بوسیله دستگاه های کوبنده و یا دستگاه حفاری (دستگاه های نوین) بصورت دورانی داخل خاک قرار داده می شود و ادامه عملیات حفاری از درون غلاف ادامه پیدا می کند.
لوله کیسینگ را قالبا بعد از تکمیل بتن ریزی و قبل از گیرش نهایی از داخل چاه خارج می کنند مگر اینکه بدلیل مشکلات اجرایی اینکار امکان پذیر نباشد.
-
حفر انباری
پس از رسیدن به عمق مورد، مطابق نقشه های طراحی شده اقدام به حفر انباره در انتهای چاه می نماییم. این امر موجب ایجاد پاشنه در پایین شمع شده و ایستادگی شمع را بالا خواهد برد و در حقیقت به عنوان فونداسیون شمع عمل می کند.
یکی از روش های مرسوم حفاری انباره انتهای چاه استفاده از باگت های زنگوله ای (Belling Bucket) است. آرماتور گذاری داخل پاشنه بدلیل مشکلات اجرایی تاحد امکان توسط طراح حذف می گردد.
-
آرماتور گذاری
پس از پایان عملیات حفاری و نوبت به قراردادن سبدهای آرماتور داخل چاه حفر شده می باشد که قبلا توسط اکیپ آرماتوربندی با اندازه های مشخص شده کار بافت آن (معمولا به طول 12 متر) انجام شده و بوسیله جرثقیل داخل چاه قرار خواهد گرفت.
نمره آرماتور و تعداد و فاصله آنها از یکدیگر باید توسط طراح در نقشه های اجرایی ثبت شده باشد. یکی از نکاتی که در شمع های با عمق بیش از 12 متر باید به آن توجه نمود هم پوشانی آرماتورها است که باید رعایت شود.
تذکر: امکان استفاده از پروفیل های فولادی در محور مرکزی شمع نیز به عنوان هسته مرکزی وجود دارد که توسط طراح اعلام می گردد که در این صورت شاقول بودن این پروفیل داخل شمع تا پایان عملیات بتن ریزی یکی از نکات اجرایی آن می باشد.
-
بتن ریزی و عمل آوری
پس از فولاد گذاری و تا حد امکان نزدیک ترین زمان ممکن به پایان حفاری عملیات بتن ریزی (در صورت امکان حداکثر 6 ساعت بعد از پایان حفاری) عملیات بتن ریزی آغاز می گردد و تا پایان بتن ریزی هر شمع نباید این عملیات را متوقف نمود. اسلامپ مناسب برای بتن ریزی شمع ها حدود 15 سانتیمتر می باشد که توصیه می شود جهت رسیدن به این روانی از موارد روان کننده استفاده شود.
در حین عملیات بتن ریزی نباید فراموش کرد غلاف ها (کیسینگ) را از چاه خارج نماییم، این کار همزمان با بتن ریزی در تراز کیسینگ و قبل از پایان گیرش نهایی بتن قابل انجام می باشد.
بتن ریزی حدودا تا 20 سانتی متر بالاتر از دهنه چاه باید ادامه یابد و پس از اتمام بتن ریزی بابت اطمینان از پیوستگی بتن داخل چاه، حجم اولیه محاسبه شده را با حجم بتن ریخته شده مقایسه نمایید.
مطالب مرتبط با این مقاله را در کارگشا دنبال کنید:
- آشنایی با گودبرداری
- چک لیست عملیات خاکبرداری
- چک لیست بازرسی ماشین آلات
- لیست شرکت های تولید کننده ماشین آلات ساختمانی
- قرارداد مقاطعه کاری گودبرداری و پی کنی
- قرارداد مقاطعه کاری زهکشی و آب بندی گود
- موافقتنامه و شرایط عمومی قراردادهای خدمات ژئوفیزیک
- معرفی انواع شمع و شمع کوب ها
- نقشه جزئیات اجرای شمع بتنی
به منظور آشنایی بیشتر با این مبحث و رسیدن به جواب سوالات خود و یا ارائه هر گونه انتقاد و پیشنهاد به بخش مشاوره آنلاین کارگشا مراجعه فرمایید.
منبع : دپارتمان اجرا سامانه جامع صنعت ساختمان (کارگشا)
