بهره گیری از المان های نوری در سطح شهر
هنر، همیشه زیباست. به همین منظور برای بیان بهتر و زیباتر جلوه دادن هر موضوعی از هنر بهره می گیرند. با توجه به اینکه فضاهای شهری در همه ی شهرها می طلبد که به زیبایی نشان داده شود، باز هم نیاز است که به هنر مراجعه نمود. «نورپردازی» که خود مظهر هنرنمایی است، به خوبی می تواند با طراحی بهتر، زیبایی ها را چشم نواز بنماید. در حال حاضر یکی از موضوع های قابل توجه در نورپردازی و آذین بندی های نوری، المان های نوری می باشد، که از نقش بالایی در راستای ارتقا زیباسازی و هویت مندی شهرها در شب بر عهده دارد.
بنابراین با توجه به نقش المان های نوری در ارتقا کیفیت منظر شبانه ی شهری بایستی در نظر داشت که در نورپردازی این عناصر با اهمیت به چه مواردی بایستی توجه نمود؟ در بخش پایانی راهکارهای اجرایی و کاربردی به منظور نورپردازی مطلوب المان ها و احجام نوری ارائه می شود.
المان ها و احجام نوری
المان ها و احجام نوری که عمدتاً در سطوح میانی و خرد منظر شهری مطرح هستند، علاوه بر زیبایی، تأثیر بسیار زیادی در خوانایی و تقویت هویت مناظر شبانه ی شهری دارند. این المان ها که با اهداف مختلف طراحی می شوند، می توانند به دو صورت دائم و موقت در شهرها نصب گردند، که با بهره گیری از آن ها می توان به استقبال از جشن ها و مراسم مختلف در سطح شهر رفت.
المان ها و احجام نوری بسیار متنوع هستند که شامل انواع حجم های تزئینی، المان هایی با ارزش های ملی، مذهبی، فرهنگی، المان هایی با کارکردهای زیبایی هنری و حتی مبلمان شهری می شود که هر کدام می توانند عملکردها و کارکردهای متفاوتی داشته باشند، که بسته به هدف نورپردازی و آذین بندی نوری دارد.
مکان یابی المان های نوری در شهر
قرارگیری المان های نوری در موقعیت مناسب خود عامل بسیار مهمی به شمار می آید چرا که تأثیر بسزایی در دیده شدن این المان ها به طرز مطلوب دارد. از آنجاییکه این المان ها قابل نصب در بخش های مختلف شهر هستند، بر این اساس بایستی در نصب و مکان یابی المان ها دقت نمود.
به عنوان مثال قرارگیری المان های نوری در کنار مسیر شهری، باعث تقویت و تأکید بر راه در ساعات شب می شود. گاهی بهترین المان ها و احجام نوری، توسط کارشناسان مجرب طراحی می شوند ولی متأسفانه در اجرا آنگونه که شاید و باید عمل نمی شود و یا برای یافتن مکان مناسب برای اجرا و نصب المان های نوری مطالعه ی دقیق و فنی صورت نمی گیرد. در واقع مکان هایی مطلوب است که بیشتر در دید شهروندان باشد و مکان یابی که موجب آلودگی نوری نشود و یا مکان هایی که در مقابل بارش باران و برف و یا وزش باد به ویژه بادهای شدید آسیب پذیر نباشد و بتواند مدت ها خودنمایی کند و شهروندان از زیبایی آن استفاده کنند و لذت ببرند، از اولویت برخوردار است. بنابراین مکان های اجرای المان های نوری بسیار مهم و قابل توجه می باشد.
این المان ها در بخش های مختلف شهر قابل نصب هستند، از جمله:
- اماکن عمومی
- فضاهای شهری (میادین اصلی شهر و میادین محله ها، پیاده راه ها، خیابان ها (شهری، محلی و …)، فلکه ها و سایر فضاهای شهری، ورودی های شهر)
نتیجه گیری
المان های نوری از لحاظ طراحی و اجرا از طیف گسترده و تنوع بسیار زیادی برخوردار هستند، بر این اساس در جشنواره ها و فستیوال های نورپردازی به وفور مورد استفاده قرار می گیرند. با بهره گیری از هنر و تجربه ی هنرمندان، مختصصان بخش های مختلف (معماران، طراحان شهری، طراحان صنعتی، شهرسازی و …) می توان المان های زیبا، جذاب و منحصر به فردی ایجاد نمود، که علاوه بر ایجاد مناظر شهری مطلوب باعث جذب گردشگر از شهرها و کشورهای مختلف نیز می شود.
شایان ذکر است آنچه که در المان های نوری از اهمیت بالایی برخوردار است در مرحله ی اول طراحی اصولی و مناسب این المان ها است، در مرحله ی بعد توجه به مکان قرارگیری آن ها است، به عنوان مثال المان های بسیار بزرگ برای مکان های کوچک مناسب نیست و همین طور المان های بسیار کوچک در فضای بسیار بزرگ اصلا دیده نمی شود و به چشم نمی آید.
در مراحل بعدی پس از طراحی اصولی، بایستی در نصب، اجرا و جمع آوری المان های نوری دقت کافی انجام گیرد و همچنین در حین نصب و جمع آوری آسیب به آن ها وارد نشود، تا بتوان مجدداً از المان های نوری استفاده نمود.
راهکارهای اجرایی وعملکردی نورپردازی المان ها و احجام نوری
در بخش پایانی این مطلب، پیشنهادات به صورت راهکارهای اجرایی و کاربردی در طراحی و اجرای المان های نوری به منظور ارتقاء کیفیت مناظر شبانه ی شهری ارائه می شود:
- اولویت دهی تأکید بر رعایت مسائل ایمنی و استانداردهای مربوط به آن در کلیه ی مراحل نصب و اجرا (سیم ها، کابل ها و چراغ ها دارای حفاظ ایمنی باشند و هیچ خطری تحت هیچ شرایطی خطری برای افراد وجود نداشته باشد.)
- توجه به صرفه جویی در مصرف انرژی و تأکید بر بهره وری و کارایی انرژی
- بهره گیری از ایده های نوآورانه و خلاقانه در المان های نورپردازی در سطح شهری
- استفاده از فناوری ها و تکنولوژی های به روز و مدرن
- بهره گیری از المان های نوری متناسب با ویژگی های ایرانی – اسلامی
- بهره گیری از المان های نوری هماهنگ و متناسب با کلیت فضاهای شهری که در آن نصب می شود
- هماهنگی از نظر مقیاس، فرم و … با موقعیت و مکان قرارگیری آن در شهر
- بهره گیری از مشارکت های مردمی در المان های نوری به خصوص در جشن ها
- بهره گیری از المان هایی که یادآور خاطرات مردم هستند و جنبه ی نوستالژیکی دارند
- دارا بودن جلوه ی دوگانه ی المان ها به بیان بهتر، نصب و اجرای المان هایی که در طول روز نیز بیانگر مفهوم مورد نظر باشد و ویژگی های زیبایی شناسانه را دارا باشد.
- ساخت سریع و قابلیت انتقال المان های نوری و استفاده از آن ها در بخش های مختلف شهر
- در خصوص مکان یابی المان های نوری توجه شود که مانع حرکت پیاده و سواره نشوند و هیچ گونه مزاحمتی ایجاد ننماید
- تجهیزات المان های نوری در مقابل شرایط جوی و اقلیمی مقاوم باشند
- داشتن انعطاف پذیری بالا
- امکان خاموش و روشن شدن المان های نوری
- مدیریت صحیح در خصوص نگهداری، محافظت و تعمیر از تجهیزات و منابع نوری المان های نوری
منابع:
1. پاکزاد، جهانشاه، سوری، الهام،1391، "راهنمای نورپردازی مکان های شهری"، انتشارات آرمانشهر، چاپ اول.
2. شرکت طراحان نورپردازان ایده، "نورپردازی حاشیه بزرگراه ها"، دانش زیباسازی شهری 6، سازمان زیباسازی شهری.
3. علوی طبری، هدی، 1389، "نورپردازی در معماری منظر"، انتشارات شهیدی، چاپ اول، تهران.
4. علوی طبری، هدی، 1390، "نگاهی به برخی ملاحظات در نورپردازی"، تفکر معماری، شماره 24.
5. بهرامی، محمد، 1392، "حجم های تزئینی"، دانش زیباسازی شهری 39، سازمان زیباسازی شهری، چاپ اول، پاییز، تهران.
