بتن اکسپوز، موارد استفاده و روش های اجرای آن

بتن اکسپوز یا بتن نما به پنل های پیش ساخته بتنی گفته می شود که روی سطح پایانی کار، بر روی نمای داخلی، خارجی یا کف، نصب می شود. بدین معنی که پس از نصب این پنل از پوشش یا مصالحدیگری بر روی آن استفاده نمی شود. لذا کیفیت و سطح ظاهری بتنی که به عنوان پنل نهایی نصب می شود از اهمیت زیادی برخوردار است.

«طراحی و اجرای بتن اکسپوزتوسط متخصصین ماهر کارگشا»

به جهت اهمیت مقاومت پنل ها در تحمل شوک های حرارتی و همچنین مقاومت در برابر جذب آب، از افزودنی های ویژه ای در بتن اکسپوز استفاده می شود. انواع متفاوت این محصول شامل بتن اکسپوز با سطح کاملا صاف صیقلی یا دارای خلل و فرج است و به طور کلی ضخامت تایل های مورد استفاده در کف 2.5 سانتی متر و نوع مورد استفاده در نما 1.5 سانتی متر می باشد.

این محصول از تنوع زیادی برخوردار نیست. با این وجود امکان انتخاب را به افراد می دهد. رنگ های گلاس، چاپ طرح دلخواه، اشکال مختلف تایل ها به شکل هم اندازه، غیر هم اندازه، بلوکی، هرمی، سه بعدی و غیره در طرح و رنگ این محصول، تنوع ایجاد می کند. 

این محصول ماهیت سرد داشته و به فضا سردی خاصی، چه به لحاظ بصری و چه ماهیت فیزیکی، می بخشد. پس لازم است مصالح را متناسب با شرایط فضای مورد نظر به کار برد.

استفاده از بتن اکسپوز در طراحی داخلی فضاهای مدرن و معاصر بسیار پر کاربرد است. در واقع، استفاده از این مصالح حس و حال فضا را به سمت سبک های مدرن و صنعتی می برد لذا از آن جا که ممکن است با سلیقه تمامی افراد مطابقت نداشته باشد به شدت توصیه می شود که قبل از تهیه این محصول به تهیه مدل سازی سه بعدی آن بپردازند.

موارد استفاده از بتن اکسپوز

از کاربردهای گسترده بتن اکسپوز می توان به موارد زیر اشاره کرد.

•    فضاهای جمعی
•    مسیر های رفت و آمد
•    کف
•    زیر ساخت
•    محوطه سازی
•    مناطق تفریحی در فضای باز
•    پارک ها و باغ ها
•    راه ها و پیاده روها
•    در اطراف استخر
•    پوشش های جاده ای و حمل و نقل
•    دیوارهای داخلی و خارجی

ساختار و فرمول بتن اکسپوز

تهیه طرح اختلاط بتن از الزامات یک پروژه بتنی در کارگاه است. تهیه طرح مخلوط بتن روش های گوناگونی دارد. به طور کلی الزام خاصی در تهیه طرح اختلاط بتن وجود ندارد و بسته به شرایط منطقه می توان از طرح های گوناگونی بهره برد. در هر صورت طرح اختلاط بتن عملیاتی است فنی_محاسباتی، هنرمندانه، آزمایشگاهی و کارگاهی که تجربه اشخاص، بسیار در آن تاثیر دارد. اما به دلیل ایجاد وحدت رویه روند مشخصی به کار گرفته می شود. 

بتن تشکیل شده است از مجموعه ای از ذرات و دانه های پراکنده که به وسیله ماده چسباننده، سنگ گونه و یکپارچه می شود. دانه ها و ذراتی که اسکلت بتن را تشکیل می دهند aggregate نام دارند که اصطلاحا همان سنگدانه یا مصالح مصرفی می باشند. خمیر سیمان پرتلند، یا خمیر سیمان های غیر پرتلند، چسب های گچی، آهکی، قیری،گوگردی و پلیمری، از انواع چسب بتن هستند. 

بتن به طور کلی دارای اجزای زیر است:

•    سیمان پرتلند یا غیر پرتلند
•    آب
•    سنگدانه
•    افزودنی
•    الیاف

مشخصات فنی بتن اکسپوز

مشخصات فنی بتن اکسپوز در جدول زیر آمده است.

ویژگی های بتن اکسپوز

•    سطح براق و نیمه صیقلی دارد.
•    می توان به صورت خشتی، حصیری و ساده آرایش داد.
•    در سه رنگ کمرنگ، میانه و پررنگ موجود است.

مزایای بتن اکسپوز

•    مطابق با ابعاد و اندازه های هر پروژه ای قابل اجرا می باشد.
•    سرعت اجرای آن بالا است.
•    طول عمر و دوام این محصول زیاد است.
•    در برابر شرایط جوی از جمله رطوبت و تغییرات شدید دمای محیط مقاوم است.
•    قابلیت اجرای آن با ملات های چسبنده، چسب و به صورت خشک فراهم است.
•    امکان اجرای آن در تمام فصول فراهم است.
•    وزن این محصول به نسبت سنگ های مصنوعی سبک است (2.5 gr/cm3).
•    دستیابی به رتبه LEED به عنوان مصالح ساختمانی سبز                                                                                                                               •   انعطاف زیادی را در طراحی ایجاد می کند.                                                                                                                              

روش های ساخت بتن اکسپوز برای نما

از دو روش جهت ساخت بتن اکسپوز می توان استفاده کرد و تنها تفاوت این دو روش، قالب بندی در اجرای بتن اکسپوز است. قالب گذاری با ابعاد و اندازه دلخواه، به طراح کمک می کند تا ایده ها و طرح های مدنظر خود را به راحتی جامه عمل بپوشاند. البته در بسیاری از طراحی ها، از بتن اکسپوز پیش ساخته هم استفاده می شود که دارای ابعاد، اشکال و محصولات متنوعی هستند.

روش قالبی

در این روش الگوی اصلی سطح مورد پوشش، توسط مهندسین معمار و سازه مشخص شده و سپس قالب های مناسب تهیه شده و قالب گذاری می شوند. قبل از این که بتن ریزی صورت گیرد، قالب ها بسته می شوند و فشار اعمالی به هر کدام از آن ها، توسط مهندسین محاسبه شده و با توجه به حجم بتنی که باید تحمل کند، عملیات استحکام و پشتیبانی از سازه صورت گرفته و در انتها بتن ریزی انجام می شود.

طرح قالب های بتن و یا قالب های آماده بایستی دارای ویژگی های زیر باشد:

•    استحکام کافی برای نگهداری بتن را داشته باشد
•    در اثر فشارهای وارده مقاوم باشد
•    هنگام بتن ریزی از فرم اصلی خارج نشده و اصطلاحا شکم ندهد

هر یک از بخش های اصلی یک قالب را می توان به عنوان یک تیر تحلیل نمود و به طرح و محاسبه بارهای وارد بر هر یک از قسمت های اصلی قالب نمود. در این راستا بایستی حد اکثر ممان، برش و خمشی که وارد می شود را محاسبه نمود و سپس به محاسبه بارهای کششی و فشارهای وارد بر قطعات تقویتی عمودی و تیر های نگه دارنده خارجی، اندازه لازم آنها را محاسبه نمود.

روش بالارو (بالارونده) یا مرحله ای

بتن اکسپوز در مراحل مختلفی به صورت پلکانی ایجاد می شود. طرح کلی به قسمت های مختلفی تقسیم می شود و از قسمت های پایینی بتن ریزی انجام می شود و پس از خشک شدن بتن، قالب جدا می گردد و به قسمت بالاتر منتقل می شود تا بتن ریزی انجام شود. به همین صورت ادامه سطح با بتن اکسپوز، پوشانده می شود.

از مزایای استفاده از این روش قالب بندی که معمولا برای دیوار های بلند استفاده می شود، این است که به تعداد دفعات بیشتری می توان از قالب استفاده کرد و سرعت عمل آن نیز بیشتر می باشد.

در نخستین مرتبه استفاده از این قالب دو دیواره قالب با تکیه به پا خور بتنی (رامکا) به صورت معکوس قرار می گیرد. پس از اینکه بتن ریزی انجام شد و بتن سخت شد، قسمت های داخلی قالب را تا حد نهایی بتن ریزی شده بالا می برند و پس از محکم کردن آن، بخش دوم بتن ریزی دیوار را به همین ترتیب و تا پایان کار ادامه می دهند. 

اجرای بتن اکسپوز

اجرای این محصول نیازمند به کار گیری تمهیدات و توجه لازم به جهت دست یابی به سطحی صاف، زیبا و پرداخته شده می باشد. وجود تخلخل، کرمو شدگی و پله در بتن از جمله اختلال های اجرایی در بتن اکسپوز می باشد که در صورت نادیده گرفتن تمهیدات ویژه، ممکن است رخ دهد.

برای اجرای بتن اکسپوز شرایطی وجود دارد که بایستی رعایت شوند:

•    از قالبهای نو و سالم استفاده کنیم،
•    قالب ها بایستی تراز و شاغول باشند.
•    قالب ها به وسیله بولت و رامکا به شیوه ای مناسب مهار شوند.
•    از طرح اختلاط مناسب استفاده شود.
•    قالب ها به طور کامل درز بندی شوند.
•    از افزودنی های بتن خود متراکم و یا فوق روان کننده نسل سوم استفاده شود.
•    برای قالب ها از روغن مناسب استفاده شود.
•    برای خروج حباب های هوا به خصوص در مجاورت قالب از ویبره مناسب استفاده شود.

در صورت استفاده از ملات برای نصب تایل ها توصیه می گردد از تایل با سطح پشتی شن پاشی شده به همراه سیم اسکوپ استفاده نمایید.

پس از اجرای دیوار یا کف با بتن اکسپوز، درست همانند هر عملیات اجرایی دیگر، با وجو در نظر گرفتن تمهیدات ممکن است با اشکالاتی همراه باشد. لذا همواره نیازمند ترمیم بتن اکسپوز می باشیم که بسته به ابعاد کار، محل، ضخامت آن تکنیک ها مختلفی به کار گرفته می شود.

به طور کلی دو تکنیک موفق و موثر در ترمیم بتن اکسپوز وجود دارد. اولااز درصدی سیمان سفید در مخلوط بتن ترمیم استفاده شود، دوماملات ترمیمی دانه بندی شود و سطح نهایی ترمیم پرداخت و ساب شود.

در ترمیمبتن اکسپوز تطابق رنگی از اهیمت بالایی بر خوردار است. برای این امر با کارشناسان فنی کلینیک فنی و تخصصی بتن مشورت شود.

اگر پس از باز شدن قالب مشاهده شود که بتن به صورت پله ای در آمده است با استفاده از ساب بتن بایستی آن را رفع نمود.

لازم به ذکر  است با ساخت قالبهای سفارشی قابلیت اجرای پروژه ها با هر فرمی امکان پذیر می باشد.