ایران از جمله برترین فرهنگ‌های دنیا در تولید و استفاده از فرش را دارد. برای بسیاری از مردم غرب، فرش‌های شرقی مترادف با فرش‌های ایرانی هستند. نوت لارسون، نویسنده سوئدی، در کتاب خود در مورد فرش‌های شرقی می‌گوید: «ایرانیان فرهنگ فرش خود را با دقت حفظ می‌کنند. هنر بافندگی فرش آنها چیزی مافوق بشری و بهترین در جهان است.» اما به اندازه‌ای که این هنر ارزنده در خارج از کشور شناخته است، به ندرت می‌توان ایرانیانی را یافت که به درستی انواع فرش ایرانی را بشناسند. پس ما این فرصت را غنیمت شمردیم و در این مقاله قصد داریم به تفصیل درباره فرش‌های ایرانی صحبت کنیم؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
چنانچه قصد ایجاد تغییرات اساسی در منزل و محل کار را دارید، درخواست خود را در بازسازی ساختمان ثبت نمایید.
انواع فرش ایرانی
فرش‌های تولید شده در کشور اغلب به دلیل محلی که در آن ساخته می‌شوند نام‌گذاری شده‌اند. همچنین فرش‌ها را می‌توان از طریق گروه‌های قومی مختلف مانند قشقایی‌ها نیز طبقه‌بندی کرد، اما معروف‌ترین فرش‌های ایرانی به شرح زیر هستند:
فرش کاشان
فرش معروف اردبیل که در موزه ویکتوریا و آلبرت در لندن دیده می‌شود، در قرن شانزدهم در کاشان ساخته شده است. فرش‌های دستباف در شهر کاشان و اطراف آن ساخته می‌شوند. فرش‌های نفیس کاشان در دوره سلسله صفویان (۱۷۲-۱۵۰۲) تولید می‌شدند. پس از یک دوره بی‌توجهی، دوباره در اواخر قرن ۱۹ به شکوه گذشته خود بازگشتند. فرش‌ها با تراکم گره بیشتر و تار و پود پنبه تولید می‌شوند و از کیفیت بالایی برخوردار هستند. فرش‌های کاشان همچنین با الگوهای زیبا از طرح گل‌ها و درختان و نقوش برجسته زینت داده می‌شوند. رنگ‌های غالب فرش‌های این شهر اغلب آبی، قرمز و بژ هستند. کیفیت این فرش‌ها بسیار متفاوت است، برخی از آنها حتی در کاشان نیز بافته نمی‌شوند، اما هنوز هم با این نام به فروش می‌رسند.
فرش گبه
فرش گبه نمایانگر فرشی زبر و محلی است با الگوهایی که بیشتر توسط عشایر قشقایی از استان فارس در جنوب غربی ایران بافته شده است. این فرش احتمالاً شناخته‌شده‌ترین فرش دستباف ایران است. آنها به طور کامل از پشم و نخ تولید می‌شوند. این فرش‌ها بسیار ضخیم‌تر از دیگر انواع فرش ایرانی هستند، به طوری که گاهی اوقات تا ۲٫۵ سانتیمتر ضخامت دارند. الگوی این فرش‌ها غالباً ساده است و تنها چند عنصر از اشیاء تزئینی کوچک، عمدتاً مستطیل شکل حاوی حیوانات وجود دارند. بافندگان هندی برای کپی کردن این فرش‌ها چند سالی دست به کار شده‌اند، اما باید به این امر توجه کرد که تفاوت عمده‌ای بین یک فرش ایرانی و یک هندو وجود دارد. تفاوت را می‌توان با کیفیت پشم که بسیار قابل توجه است تعیین کرد؛ پشم فرش گبه ایرانی بسیار نرم‌تر و بسیار بادوام‌تر است. در حال حاضر نام‌های مختلفی به فرش‌های گبه همانند کشکولی، لوریفت، سوماک و بلوچ گبه استفاده می‌شود. یک فرش گبه کشکولی با تراکم گره بالا و خواب کوتاه‌تر از فرش‌های معمول گبه است.
فرش افشار
در حوالی شهر کرمان و در جنوب شرقی ایران، سکونتگاه عشایری به نام «قبیله افشار» واقع شده است. صدها سال است که این عشایر در شمال غربی ایران زندگی می‌کردند، اما بخشی از قبیله به اجبار به منطقه امروزی منتقل شدند، جایی که تولید فرش به شاخه مهم زندگی و تجارت آنها تبدیل شد. فرش‌های افشار دارای رنگ‌های قرمز و آبی و عمدتاً الگوهای هندسی هستند. متداول‌ترین الگو یک قطعه مرکزی بزرگ با یک یا چند ترنج مربع شکل است. امروزه، ترنج‌ها نیز در فرش‌های افشار دیده می‌شوند و معمولاً از نظر طولی نسبتاً گسترده هستند. در مجاورت قبیله افشار یعنی شهر بابک، فرش‌های مشابهی تولید می‌شوند که دارای تراکم گره بیشتر و الگوهای دقیق‌تری هستند. ناگفته نماند، فرش‌های افشار با نام سیرجان نیز در بازار شناخته می‌شود.
فرش تبریز
تولید فرش تبریز امروزه گستردگی زیادی از نظر کیفیت و قیمت دارد. یک فرش خوب تبریز دارای خواب کوتاه و زبر است. این الگوها می‌توانند در یک ترنج مرکزی فرش قرار بگیرند که توسط نقوش اسلامی و درختان سرو و بید مجنون احاطه شده‌اند. یکی دیگر از نقوش محبوب فرش تبریز چهار فصل است که زندگی کشاورزان ایرانی را در طول بهار، تابستان، پاییز و زمستان شرح می‌دهد. کاخ‌ها و ویرانه‌های باستانی (تخت جمشید، شوش) اغلب روی فرش‌ها دیده می‌شوند. در گوشه و کنار فرش نیز می‌توان اشعار چهار شاعر بزرگ فارسی سعدی، حافظ، فردوسی و عمر خیام را مشاهده کرد. اصطلاح رَج در ارتباط با نام فرش‌های تبریز به تعداد گره در محدوده دهانه ۷۰ میلیمتر اشاره دارد. برای مثال، فرش ۴۰ رج به فرش‌هایی با ۴۰۰ الی ۵۰۰ گره در مترمربع می‌گویند.
فرش نائین
فرش‌های این شهر از شهرت بالایی برخوردار هستند، زیرا از مواد (پشم و ابریشم) و تراکم گره بیشتر (اغلب بیش از یک میلیون گره در هر مترمربع) در کنار هنر دست مردمان این سرزمین ساخته می‌شوند. الگوهای فرش با یک ترنج در وسط به همراه نقوش برجسته و گل‌دار نمایان می‌شوند. یکی از نادرترین نوع فرش‌های نایین در بازار «تودشک نائین» نام دارد که یک فرش دستباف فوق‌العاده نفیس و بسیار مشهور می‌باشد. بعضی اوقات اتفاق می‌افتد که فرش‌هایی با کیفیت کمی پایین‌تر، با الگوها و رنگ‌های مشابه و به نام فرش نائین به فروش می‌رسند. در ارتباط با فرش‌های نایین برخی اصطلاحات وجود دارند، همانند ۴ لا، ۶ لا و یا ۹ لا، که لا به معنای لایه است. از این اصطلاحات برای تصمیم‌گیری در مورد کیفیت فرش استفاده می‌شود که به تعداد لایه نخ‌هایی که در ساخت هر فرش استفاده شده است اشاره دارد. هر چه تعداد لایه فرش کمتر باشد، فرش دارای ظرافت و تراکم گره بیشتر و در نتیجه کیفیت بالاتری است. با شمارش تعداد نخ‌های موجود در یکی از حاشیه‌های فرش، می‌توانید بررسی کنید که فرش چند لایه است.
فرش قشقایی
بافت فرش و همچنین گلیم، قالی، کیف و تزیینات دیگر نقش مهمی در زندگی عشایر و تولید انواع فرش ایرانی دارد. فرش‌های قشقایی از رنگ معمولی خاکستری، قهوه‌ای و قرمز برخوردار هستند و غالباً از یک ترنج مرکزی که در هر چهار گوشه تکرار می‌شود و از یک شش گوش یا به شکل الماس با چهار قلاب طرح‌دار در داخل یک الماس طرح داده شده‌اند. انسان‌ها، حیوانات چهارپا، پرندگان، درختان و گل‌ها، عناصر محبوب طرح فرش‌های قشقایی هستند. الگوهای دیگر از نقاشی‌ها و ستون‌های موجود در تخت جمشید است. فرش‌ها روی قسمت‌های افقی بافته می‌شوند و بافنده در طی فرآیند کار روی قسمت نیمه فرش قرار می‌گیرد. یک فرش بافته شده خاص به عنوان کشکولی شناخته شده است. فرش‌های خوش ساخت قشقایی محصولاتی جذاب و بادوام هستند که از شرایط زندگی عشایری مطالب زیادی برای بیان دارند. فرش از پشم گوسفند، بز و با موی اسب تولید می‌شود.
فرش نهاوند
نهاوند شهری در استان همدان می‌باشد که در بخش غربی ایران واقع شده است. مناطق اطراف شهر همدان یکی از پر مصرف‌ترین تولیدات فرش در ایران است. تقریباً در هر روستا تولید فرش‌های منحصر به فرد و ساده و در همه ابعاد وجود دارد. کیفیت فرش نهاوند بسیار بالا است و به لطف پشم براق بسیار خوبی که در آنها استفاده می‌شود، فرش‌ها بسیار بادوام هستند. فرش‌های نهاوند دارای عناصر و نقوش عشایری و هندسی بوده و به عنوان فرش‌های پیشرو (از نظر الگو) دسته بندی می‌شوند. فرش‌های نهاوند اغلب ترنج و شکل برگ در وسط دارند که دارای طرح گل و شاخه در پس زمینه هستند. همچنین حاشیه‌ای با گل و گلدان‌های معمولی نیز دیده می‌شود. رنگ فرش نیز معمولاً قرمز و بژ مرکز و در پس زمینه آبی تیره است.
نازک کاری ساختمان را با متخصصان کارگشا انجام دهید.
فرش کلیایی
یکی دیگر از انواع فرش ایرانی توسط کردها به عنوان بافندگان حرفه‌ای فرش تولید می‌شود کلیایی نام دارد. فرش‌های بیشتر روستاهای کردنشین معمولاً تحت عنوان کلیایی یا سنقر فروخته می‌شوند. این فرش‌ها با خواب بلند و طیف رنگ‌های مختلف گره می‌خورند. فرش‌های کلیایی قدیمی‌تر، روی تارهای پشمی بافته می‌شدند، در حالی مدل‌های امروزی‌تر دارای تارهای پنبه‌ای هستند. الگوی فرش‌ها غالباً با اشکال هندسی بزرگ در وسط و مربع‌های کوچک مورب در کناره‌ها طرح داده می‌شوند. فرش‌های کلیایی سنگین، جمع و جور (در ابعاد ۳ در ۱٫۵ متر) و بسیار بادوام هستند.
فرش قم
فرش‌های قم به دلیل داشتن کیفیت بالا و استفاده از پشم یا ابریشم معروف هستند. آنها اغلب با تراکم گره بیشتر ساخته می‌شوند و دارای الگوهای متنوعی هستند که از مناطق مختلف ایران وام گرفته شده‌اند. برخی از فرش‌های دستباف و نفیس قم کاملاً از ابریشم ساخته می‌شوند. باغ‌ها و ترنج‌ها با نقوش گیاه و حیوانات، الگوی متعارف فرش‌های قم هستند. امروزه ممکن است فرش‌هایی به نام قم در جاهای دیگر نیز تولید شوند، اما کیفیت و ظرافت فرش اصیل قم را ندارند.
سخن آخر
گستره انواع فرش ایرانی به حدی زیاد است که پرداختن به هر یک از حوصله این مقاله خارج است. اما شایسته است بدانید که فرش‌های اردبیل، آباده، بختیار، بلوچ، بیجار، همدان، اصفهان، شیراز، مشهد و دیگر مناطق کشور نیز بخش اعظمی از این هنر ایرانی را تشکیل داده‌اند.
برای ایجاد محیط سبز در محل کار و منزل درخواست خود را در محوطه سازی ساختمان ثبت نمایید.
