اصول و معیارهای طراحی مبلمان شهری (به همراه فایل pdf)
در این مطلب می خوانید:
توجه به منظر شهری در طراحی مبلمان شهری
توجه به توسعه پایدار در طراحی مبلمان شهری
طراحی جزئیات برای جلوگیری از تخریب گرایی
موضوع مبلمان شهری از زوایای مختلف قابل بررسی است که ایده های خلاقانه شهری، انواع مبلمان شهری را دربرمی گیرد و نقش و اهمیت مبلمان شهری را از جهات گوناگون می توان مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
بی شک قسمت عمده از از عناصرتشکیل دهنده یک شهر مبلمان آن شهر است. اجزایی که گذشته از کاربرد و کارکرد آن ها به زیبایی منظر شهری نیز می افزایند. طبعا شکل گیری عناصر بصری خاطره ای را در چشم ببیننده ایجاد می کنند.
در حال حاضر بسیاری از سازمان ها و مراکز دست اندر کار کشور مکانیابی و برنامه ریزی صحیح مبلمان شهری را به عنوان یک راهبرد قطعی برای ایجاد محیطی پایدار تلقی نمی کنند و با عدم برنامه ریزی به هرج و مرج بصری در شهر دامن می زنند. از طرف دیگر مبلمان موجود نیز به دلیل مشکلات فرهنگی و عدم رسیدگی دایمی، کاربران را با مشکلات عدیده ای روبروم ساخته است.
تداخل فرهنگ اصیل ایرانی و فرهنگ وارد شده از سایر کشورها به دلیل گسترش ارتباطات و تلاقی فرهنگی در شهرها نشان دهنده این امر است که با توجه به هرج و مرج موجود هر چه بیشتر جای خالی یکپارچه سازی و نظم دهی فضاهای شهری احساس می شود.
در بسیاری از شهرهای جهان اهمیتی که طراحان به نقش مردم و نیاز شهروندان می دهند آنقدر زیاد است که محور تصمیماتشان رفاه و راحتی و آسایش شهروندان محسوب می شود به گونه ای که دید بصری و به وجود آوردن نمایی توام با تعادل لازم راحتی و آرامش را برای ساکنان فراهم می آورد. مطالعه بیشتر:
طراحی مبلمان شهری یک موضوع میان رشته ای است و فصل مشترکی از ررشته ها و گرایش های مختلف است و دامنه گسترده محصولات در این شاخه از طراحی نیازمند تخصص های گوناگون است. یکی از ویژگی ها مبلمان شهری این است که مخاطب عام دارد و با توده مردم ارتباط دارد و به همین دلیل طراحی، ساخت و نصب آن ها به ویژه در مواردی خاص مانند طراحی برای معلولین، کودکان و سالخوردگان به مطالعات عمیق و دقیق نیاز دارد.
طراحی، ساخت و اجرای آن نیاز به توجه به نکات فنی ساخت و اجرا و دانش فنی دارد. از دیدگاه طراحان انتخاب و طراحی مناسب تجهیزات و مبلمان شهری حفظ هویت مکان و نمود آن ها را بیشتر می سازد.
گزینشی حساس و محتاطانه در طراحی جزئیات و ارائه راه حل های خلاقانه در طراحی به همراه نصب و جانمایی مناسب حس تعلق و خاطره انگیزی در محل را افزایش می دهد و از آشفتگی بصری می کاهد.
در طراحی مبلمان شهری باید به خوانایی و سازگاری با محیط توجه زیادی کرد. زیرا این دو عنصراحساس امنیت شهروندان را بالا می برد. توجه به این عوامل منظر شهری را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. نظر به اینکه مبلمان شهری از اهمیت فراوانی در زیباسازی منظر شهری برخوردار است. عواملی که در طراحی مبلمان شهری باید لحاظ شود در ذیل ذکر می گردد.
زیباسازی در طراحی مبلمان شهری
مهمترین نتیجه مرتبط با زیبایی القاء آرامش به شهروندان است که می تواند در شناخت زیبایی و مفهوم آن استفاده کرد. می توان زیبایی فضا و محیط را در احساس آرامش و امنیت شهروندان جستجو کرد.
شهر نشینی منبعث از هویت و فرهنگ شهروندان است به عبارتی مسئولان و برنامه ریزان شهری سعی می کنند تا با تأسی به آداب فرهنگ و هویت شهروندان فضاهای ش هری خود را طراحی و زیباسازی کنند و این کار همان بحث مبلمان شهری است انسان موجودی زیبا پسند است. بنابراین همیشه در پی طرح های زیبا و فضاهای مسحور کننده است. شهرها را به زیبائی طراحی می کند و از فناوریهای پیشرفته در زمینه های نور، صدا و سایر جلوه های بصری برای زیباتر شدن آنها استفاده می کنند تا احساس آرامش بیشتری در شهروندان ایجاد نماید. دامنه مفهومی و کاربردی مبلمان شهری بسیار گسترده است . مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل ، اشیاء دستگاه های نمادها، خرده پناها، فضاها و عناصری گفته می شود که چون در خیابان و در کل فضای باز شهر نصب شده اند و استفاده عمومی دارند، به این اصطلاح معروف شده اند. در واقع مبلمان شهری متداول ترین عبارت در حوزه مفاهیم کاربردی تجهیزات شهری، در زبان فارسی است.
در تعریفی دیگر، به مجموعه اجزایی که در فضاهای شهری چیده می شوند و به استفاده عموم جهت رفع نیاز های زیست محیطی می رسند و منظر و هویت شهری راء تحت شعاع قرار می دهد، مبلمان شهری با اسباب و اثاثیه شیری می گویند. در مجموع، مبلمان شهری اجزا و امکاناتی هستند که با ویژگی های مختلف خود همچون رنگ، ش کل، فراوانی، نوع مکان گیری مناسب و غیره، در ارتقای کیفیت و کمیت محیط ویژگی های بصری، خدمت رسانی به مردم و رفع نیاز های مختلف آن ها نقشی قابل توجه بر عهده دارنده زمانی این اجزا و امکانات مبلمان ش هری تلقی می شوند که اولا، در فضاهای باز شهری مکان یابی شده و کار کرد عمومی داشته باشند و دوم اینکه، وجود آن ها در فضای شهری نیازی از نیازهای عمومی ش هروندان را تأمین کنند.
در واقع حذف مبلمان شهری از فضاهای شهری با نامناسب بودن آن ها، موجب ناکارایی و اختلال در عملکرد نظام شهری می شود و نیاز های متعدد شهروندان بی پاسخ می مانند.
یکی از ویژگی های مهم اجزای مبلمان شهری در زیباسازی فضای شهر، وابستگی آنها به فرهنگ است. یعنی از فرهنگ و هویت شهر که متأثر از فرهنگ و هویت شهروندان است نشأت می گیرند. امروزه در طراحی شهرها، نحوه مبلمان فضاهای شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است به عنوان مثال روشنایی معابر شهری و خیابان های نصب علائم راهنمایی و رانندگی، جاگذاری و مکان یابی مناسب انواع مبلمان شهری مانند سطل های زباله، طراحی مدرن فضاهای سبز، طراحی مناسب میادین و بلوارها، نمادها، پارک ها و فضاهای عمومی و … همه باید متناسب با بافت فرهنگی و هویتی شهر و شهروندان و استعدادها و ظرفیت های منطقه باشد.
توجه به منظر شهری در طراحی مبلمان شهری
در فضای میان ساختمان ها و بناها، عناصر مکملی نیاز است تا زندگی شهری را سامان بخشد، تجهیزاتی که همچون اثاث یک خانه، امکان زندگی را در فضای محصور میان سنگ، بتن و شیشه فراهم آورد. این اجزاء، جریان حرکت، سکون، تفریح و اضطراب را در شهر تنظیم می کنند و به روح می بخشد .
اثاثه، تجهیزات یا مبلمان شهری، خیابانی یا فضای باز اصطلاحات رایج این تسهیلات و امکانات هستند. این تسهیلات در انگلستان بیشتر به «مبلمان خیابانی» و در آمریکا به مبلمان فضای باز معروف هستند.
هویت دهی در طراحی مبلمان شهری
هویت بخشیدن به فضاهای شهری ، علاوه بر ویژگی فرم و طرز قرارگیری ساختمان های اطراف، به چگونگی استقرار و کیفیت مبلمان شهری نیز بستگی دارد . زیبا سازی یکی از عوامل مهم مبلمان شهری است که با طراحی مناسب و به کارگیری متناسب با محیط از بخش هایی از شهر که به آن فضاهای شهری می گوئیم ). فضاهائی همچون پارک ها ، میادین ، پیاده روها ، مراکز تجاری و … ( تاثیر زیادی بر کیفیت زندگی شهر بر جای می گذارد . در این تحقیق در حد امکان سعی شده است به بررسی و تحلیل عناصر و تجهیزاتی که نقش بسیار اساسی در هویت بخشی به فضا دارند مورد بررسی قرار گیرد.
از دیدگاه طراحان ، انتخاب و طراحی مناسب مبلمان شهری ، حفظ هویت مکان و نمود بیشتر آن را ممکن می سازد و در حقیقت فراهم آوردن امکان بهره وری رفاهی و زیبائی شناختی از محیط زیست ، به معنای ارج نهادن به زندگی و ارزشهای انسانی می باشد. از دلایل مهم عدم هویت در فضاهای شهری ، نبود توجه به تفاوت های موجود بین فضاهای مختلف شهری ، اکتفا نمودن به طرح های یکنواخت و به اصطلاح استاندارد می باشد . بنابراین از ابتدائی ترین اقداماتی که در راستای هویت بخشیدن به فضاهای شهری بسیار ضروری می باشد توجه ویژه و عمیق به طراحی ، مکان یابی عناصر و تجهیزات شهری و یا در واقع همان مبلمان شهری می باشد. در این راستا ارایه تعریف برای مفاهیم به کار گرفته در این زمینه به عنوان مقدمه ضرورت دارد.
مطالعه بیشتر:
توجه به توسعه پایدار در طراحی مبلمان شهری
یک طراحی براساس اصول توسعه پایدار شهری شامل موارد زیر است.
کیفیت بخشیدن به فضاهای جمعی و دارای سرزندگی شهری، تشویق به دوباره زنده کردن شهرها، ایجاد انگیزه برای مشارکت مردم در نگهداری از شهر و مبلمان شهر.
پیشنهاداتی که در این زمینه ارائه می گردد این است که:
- مبلمان شهری باید زیبایی بصری محیط را به دنبال داشته باشد.
- خدمات شهری و عناصر آن باید دارای چیدمانی باشد که علاوه بر کاربری و خدمات رسانی مناسب، آرامش روحی و روانی ساکنان را نیز فراهم کند.
- مبلمان شهری باید به گونه ای طراحی شود که امکان استفاده برای همه ی اقشار جامعه ام از: زن، مرد، پیر، جوان، معلول و جانباز … فراهم آید.
- برای داشتن مبلمان و خدمات شهری خوب می توان با سلیقه و طراحی صحیح، هنرمندانه از امکانات محلی و مصالح بومی بهره ی لازم را برد.
- در طراحی مبلمان شهری، باید به نکات ظریف هنری از جمله جنس مصالح، رنگ ها و مسائل اقلیمی توجه ویژه داشته، بهره ی لازم را بُرد.
طراحی جزئیات برای جلوگیری از تخریب گرایی
تخریب گرایی یکی از اصلی ترین عوامل موثر در حیطه مبلمان و المان های شهری است. این تاثیر آنقدر عمیق است که محصولی بدون رعایت نکات ضدتخریب گرایی در عمل فاقد کاربرد است و تنها به منزله یک تندیس زیباست برای موزه های شهر. دو نکته مهم در این میان، طراحی کامل با عنایت به تخریب گرایی و شرایط محل بوده و دوم نحوه نصب و استقرار اجزای شهر است. این دو نکته مهمترین مسئولیت طراحی مبلمان شهری است. ایده های خاقانه شهری ، خلاقیت در مبلمان شهری و ایده های نو برای شهرداری
در حیطه طراحی مبلمان مقاوم در برابر تخریب گرایی، نقش طراح نقشی کلیدی است. او می تواند همراه با آفرینش یک محیط انسانی احساس احترام و تملک را در افراد برانگیزاند و عامل ناامیدی تخریب گران شود. طراح، جزئیات ابنیه و تجهیزات عمومی را باید به گونه ای طراحی کند که به راحتی دیده شود و شبیه شیء دیگری نباشد، توهم و مشکل در استفاده ایجاد نکند و حس تعلق و مسئولیت بیافریند در کل طراح باید درک درستی از تخریب گرایی در جامعه مورد نظر داشته باشد. به ندرت دیده شده است که تخریب گران به چیزی که متعلق به دیگری است و از آن به خوبی مراقبت می‌شود صدمه بزنند.
طراحی در برابر ساخت مقاوم تجهیزات ابنیه و مبلمان مسئول است. در پاره ای از شرایط در معرض قرار ندادن شی یا محصولی آسیب پذیر خود کمک بزرگی ست.
باید گفت طراح در مقابل کاهش صدمات قابل پیش بینی و پیشگیری به طور کامل مسئولیت دارد.
مطالب مرتبط:
مجموعه ای خیره کننده از نیمکت های شهری
منبع: برگرفته از کتاب طراحی مبلمان شهری چند منظوره تآلیف دکتر علی اکبر پوری رحیم
