پتینه کاری چیست؟ آموزش پتینه مدرن و کلاسیک روی چوب، دیوار و سقف + عکس و ویدئو

پتینه و پتینه کاری یک روش منحصر به فرد در طراحی خانه است. روش‌ها و مصالح مختلفی را می‌توان در طراحی داخلی خانه به کار برد و در این مورد سلیقه افراد عاملی است که نقشی مهمی را در این زمینه ایفا می‌کند. برخی به گچ بری‌های پر جزئیات و برخی هم به رنگ آمیزی‌های ساده علاقه دارند. پتینه کاری نیز روشی خاص است که جمعی از علایق خاص را به خود جذب می‌کند. پتینه مدرن و کلاسیک کاربرد‌های مختلفی در ساختمان دارد. در این مقاله از کارگشا سعی خواهیم داشت که مروری جامع بر این هنر داشته باشیم.

پتینه چیست؟

پتینه مستقیماً از زبان انگلیسی (Patina) وارد واژگان فارسی شده است و در واقع به لحاظ علمی لایه نازکی از موادی مانند مس، برنج، برنز و دیگر فلز‌های مشابه (از جلا افتادگی به واسطه اکسیداسیون یا دیگر فرایند‌های شیمیایی) است که به صورت‌های مختلفی در سطوح مختلفی مانند چوب، سفال، فلز و دیوار به وجود می‌آید.

اگرچه امروزه بسیاری پتینه را به لحاظ جنبه‌های زیباشناختی متمایزی که دارد به صورت مصنوعی در طراحی داخلی ساختمان‌ها و پرداختن به انواع اسباب و لوازم به کار می‌برند اما پتینه یک فرایند کاملاً طبیعی است.

برای درک بهتر از این فرایند به دو تصویر زیر دقت کنید. در تصویر سمت چپ مجسمه به شدت تحت تاثیر شکل گیری صورت‌های مختلفی از پتینه قرار گرفته است و در تصویر سمت راست این پتینه‌ها از روی سطح برداشته شده و می‌توان ظاهر واقعی مجسمه را مشاهده کرد.

پتینه کاری چیست؟

پتینه کاری به لحاظ لغوی به معنای بخشیدن رنگ و لعابی کهنه به سطوح مختلف است. این هنر در ساختمان‌ها به منظور طراحی داخلی برای اولین بار در کشور ایتالیا مورد استفاده قرار گرفت اما امروزه در بسیاری از کشور‌های جهان به عنوان روشی خاص و جذاب از نقاشی روی دیوار و تغییر چهره بسیاری از وسایل سرد و بی روح مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در کشور‌های مختلف پتینه کاری به صورت‌های متنوعی انجام می‌شود. در کشور‌های اروپایی پتینه کاری هم در طراحی داخلی و روی سقف و دیوارها و هم روی اسباب و وسایل خانه زیاد استفاده می‌شود اما در کشور ما ایران بیشتر پتینه کاری روی سقف و بخش‌هایی از دیوار اجرا می‌شود.

چرا باید از پتینه کاری استفاده کرد؟

فرد یا طراح در استفاده از روشی برای طراحی یک فضا فاکتور‌های زیادی را در نظر می‌گیرد که بسیاری از آن‌ها به کارفرما بستگی دارند. هزینه از مهم‌ترین فاکتور‌ها در این خصوص است. پتینه کاری با توجه به اینکه به سادگی و با هر وسیله اجرا می‌شود نسبت به بسیاری از روش‌های طراحی داخلی هزینه کمتری به بار خواهد آورد.

دیگر جنبه مهمی که بسیاری به استفاده از پتینه حتی در مقیاس‌های بسیار کوچک روی می‌آوردند، خاص و برجسته بودن است. مگر غیر از این است که هر بلایی که بر سر یک دیوار و به طور کل فضا می‌آوریم برای خاص و برجسته نشان دادن است پس چه چیزی برجسته‌تر از طرح‌های پتینه را می‌توان یافت.

هر بودجه‌ای که در اختیار دارید را در نظر بگیرید و بر اساس آن نسبت به پیاده سازی پتینه کاری اقدام کنید. نصب یک تابلوی پتینه کاری شده یا اجرای آن روی قسمتی از دیوار راهرو و حتی سرویس‌های بهداشتی با مقیاس کوچکی که دارند می‌توانند فضایی برجسته را ایجاد کنند.

درخواست اجرای پتینه کاری و نقاشی دکوراتیو از بهترین متخصصان در کارگشا

انواع سبک پتینه کاری

وقتی که فردی تصمیم به استفاده از پتینه در بخش‌هایی از خانه خود می‌گیرد ملزم به انتخاب سبک پتینه کاری بر اساس معماری کلی خانه خود است. به طور کلی دو سبک مدرن و کلاسیک از پتینه کاری در میان نقاشان رایج است.

پتینه کاری کلاسیک

هدف از پتینه کاری‌های کلاسیک که امروزه کمتر استفاده می‌شوند، بخشیدن جلوه‌ای قدیمی و کلاسیک به فضا بود و برای رسیدن به این هدف به برجسته کاری‌ها و استفاده از ورق‌های طلا، مس و برنج و برنز روی می‌آوردند.

در سبک کلاسیک بیشتر از رنگ‌های سنگین و کلاسیک مانند آبی درباری استفاده می‌شده است که متعاقباً هم زمان و هم هزینه زیادی را می‌طلبد. از نظر زیباشناختی باید دقت کرد که در چه فضایی و با چه معماری از این سبک پتینه استفاده می‌شود زیرا داشتن همخوانی با محیط پیرامون از مهم‌ترین جنبه‌های زیباشناختی استفاده از این هنر و سبک است. در زیر می‌توانید نمونه‌هایی از پتینه کاری به سبک کلاسیک را مشاهده کنید.

پتینه کاری مدرن

نوع مدرن این هنر امروزه بسیار رایج شده است و هر روزه روش‌های جدیدی برای اجرای طرح‌های مختلفی از پتینه به کار گرفته می‌شوند. در پتینه کاری مدرن فرد خود را به رنگ یا طرح خاصی محدود نمی‌کند و از هر روش و موادی استفاده خواهد کرد تا بتواند جلای خاص مد نظر خود را روی سطح مورد ایجاد کنید. از نظر کاربرد‌ها نیز نوع مدرن این هنر طیف گسترده‌ای را پوشش می‌دهد و می‌توان آن را رو سطح مختلفی از چوب گرفته تا شیشه اجرا کرد.

مطلب پیشنهادی: پتینه کاری روی سقف چه طرح ها و تکنیک های اجرایی دارد؟

در خصوص زیباشناختی این سبک از پتینه نیز می‌توان عنوان داشت که به دلیل قدرت سفارشی سازی بالا، طیف گسترده‌ای از سلایق را پوشش می‌دهد و با توجه به معماری‌هایی که امروزه در ساختمان سازی در ایران رواج پیدا کرده است شاید بتوان گفت که سبک مدرن انتخابی توجیه‌پذیرتر باشد. در زیر می‌توانید نمونه‌هایی از انواع پتینه کاری مدرن را مشاهده کنید.

انواع روش پتینه کاری

تا به اینجا با دو سبک معمول کلاسیک و مدرن در پتینه کاری آشنا شدید. روش‌های مختلفی برای اجرای پتینه روی یک سطح خاص وجود دارد. به طوری کلی امروزه در اجرای انواع پتینه‌ها در سبک و طرح‌های مختلف از دو روش رنگ آمیزی یا رنگ برداری استفاده می‌کنند.

روش رنگ آمیزی در پتینه کاری

در روش رنگ آمیزی مشخص است که ما از هر وسیله‌ای که استفاده می‌کنیم اقدام به رنگ آمیزی سطح مورد نظر می‌کنیم تا طرح پتینه مورد نظر به دست آید. وسیله‌ای که به کار می‌بریم هر چیزی اعم از پارچه، کاغذ، قلم‌مو یا اسفنج می‌تواند باشد. در این روش سطح موردنظر اغلب اوقات با یک رنگ پایه پوشش داده می‌شود.

روش رنگ برداری در پتینه کاری

در روش رنگ برداری دیگر خبری از اعمال رنگ به سطح به منظور ایجاد طرح مورد نظر نیست. در این روش با استفاده از وسیله‌ای که انتخاب کرده‌ایم نسبت به برداشتن رنگ‌های خیس چسبیده به سطح اقدام می‌کنیم. در این حالت هم اگرچه وسایل مختلفی را می‌توان به کار برد اما عمدتاً از پارچه، کاغذ روزنامه و اسفنج استفاده می‌شود.

آموزش پتینه کاری

در پتینه کاری همان‌طور که گفتیم از هر وسیله و روشی می‌توانید استفاده کنید و محدودیت یا روش خاصی برای این کار وجود ندارد اما در هر حال یک سری تکنیک‌هایی وجود دارند که در اکثر کارهای پتینه استفاده می‌شوند. در ادامه به هر یک از آن‌ها اشاره شده است.

آموزش پتینه کاری روی دیوار با استفاده از اسفنج

اسفنج‌ها به دلیل ساختاری که دارند یکی از پر‌استفاده‌ترین تکنیک‌ها در اجرای طرح‌های متنوع پتینه روی سطوح مختلف از جمله دیوار را شکل داده‌اند. سادگی بیش از اندازه این تکنیک باعث شده است که تقریباً در تمامی پتینه کاری‌های مدرن و کلاسیک استفاده شوند.

نقاش با آغشته کردن اسفنج به ترکیب و رنگ مورد نظر و سپس تماس آن با سطح به صورت‌های مختلف اقدام به پیاده سازی طرح مورد نظر خود می‌کند. در استفاده از این تکنیک شاید لازم باشد که سطح مورد نظر را ابتدا رنگ کرد.

علاوه بر این دقت داشته باشید که اسفنج خیلی رنگ به خود جذب نکند زیرا چکیدن رنگ روی سطح موجب می‌شود کیفیت پتینه کاری آن‌چنان که باید به چشم نیاید. استفاده از تکنیک اسفنج هم به صورت رنگ آمیزی و هم رنگ برداری استفاده می‌شود. در زیر می‌توانید تصاویری از پتینه کاری‌ها با استفاده از اسفنج را مشاهده کنید.

بیشتر بدانید: پتینه کار حرفه ای کیست و چگونه با یک پتینه کار حرفه ای قرارداد ببندیم؟

کار با اسفنج در پتینه کاری‌ها نیاز به مقداری دانش فنی داریم؛ برای مثال در خصوص این که بدانیم از چه نوع اسفنجی استفاده کنیم یا اینکه قبل از شروع به کار نیاز به خیس کردن اسفنج است. ویدیویی که در زیر آورده‌ایم شاید به شما در خصوص آموزش پتینه کاری بهتر کمک کند.

آموزش پتینه کاری با استفاده از پارچه

تکنیک دیگری که در خیلی از طرح‌های پتینه به کار گرفته می‌شود استفاده از پارچه‌های نخی و حتی پلاستیکی است. نحوه استفاده از این تکنیک به این گونه است که ابتدا دیوار را به رنگ مورد نظر آغشته می‌کنند و سپس پارچه کاملاً تمیز را مچاله کرده و با ضربات آهسته و متوالی طرح مورد نظر را به سطح می‌بخشند.

برخی از نقاشان نیز پارچه را بعد از مچاله کردن مقداری به رنگ آغشته سپس به سطح از قبل رنگ آمیزی شده می‌زنند. به عبارتی از پارچه به دو روش رنگ ریزی و رنگ برداری استفاده می‌شود. در زیر نمونه‌هایی از استفاده از تکنیک پارچه آورده شده است.

از دیگر تکنیک‌هایی که بسته به ابتکار نقاش و فرد در اجرای این هنر استفاده می‌شود می‌توان به استفاده از برس‌ها در ایجاد طرح‌هایی خاص با روش رنگ آمیزی و رنگ برداری و ضربه‌های پشت سرهم، استفاده از نخ‌ها به منظور ایجاد طرح‌های مختلف روی پتینه، استفاده از قلم‌مو و غلتک‌های رنگ اشاره کرد.

در کجاها می‌توان از پتینه استفاده کرد؟

شاید باورتان نشود اما هر کجا که فکرش را بکنید می‌تواند مکان مناسبی برای استفاده از پتینه باشد، فقط قبل از اجرا باید جنبه‌های مختلفی همچون نوع فضا و رنگ‌های استفاده شده را در نظر بگیرید. اگر تصمیم دارید در مقیاس بزرگ از پتینه کاری استفاده کنید پس عقلانی‌تر است که طرح‌های ساده‌تری را به کار ببرید.

راهرو‌های ورودی ساختمان‌ها به دلیل فضای تنگ و سردی که دارند محل مناسبی برای اجرای پتینه‌های برجسته و شلوغ در مقیاس‌های کوچک هستند. استفاده از تابلوهای پتینه نیز گزینه مناسبی در این محیط‌ها به شمار می‌رود.

پتینه را روی چه مصالحی می‌توان به کار برد؟

همان‌طور که در بالا نیز عنوان شد پتینه کاری قابل اجرا بر روی تمامی سطوح است و تنها چیزی که مهم است سلیقه شما در نحوه استفاده از آن است. پتینه را می‌توان به ساده‌ترین روش روی انواع فضاها، چوب، سنگ، سفال، بتن و گچ به اجرا در آورد.

علاوه بر بخش‌های ساختمان می‌توانید با استفاده از پتینه کاری جلایی کهنه و قدیمی را به وسایل خانه ببخشید. انواع کمد‌های لباس و کفش، چوب‌لباسی و حتی آینه‌ها نیز گزینه‌های خوبی برای این کار هستند. در ویدیوی زیر مراحل پتینه کاری روی آیینه آموزش داده شده است.

مواد لازم برای پتینه کاری

اینکه به چه مواد و مصالحی نیاز داریم تا درجه زیادی به سبک کلاسیک یا مدرن بودن و همچنین طرح و روش به کارگیری بستگی دارد. به طور کلی پتینه از دو بخش طرح و رنگ تشکیل شده است. انواع رنگ، خمیر‌های مخصوص پتینه کاری، آب، رقیق کننده‌ها و انواع وسایل رنگ آمیزی مانند اسفنج، پارچه، کاغذ، پلاستیک، قلم‌مو و غلتک رنگ از مهم‌ترین ابزار و مواد مورد استفاده در پتینه کاری هستند.

سخن آخر

هدف عمده از اجرای بسیاری از روش‌های طراحی داخلی القای ظاهری خاص و زیبا به فضا است و پتینه کاری نیز از این قاعده مستثنا نیست. مدرن و کلاسیک دو سبک اصلی این هنر به شمار می‌آیند.

نوع مدرن آن روز به روز در حال گسترده شدن است و روش‌های و تکنیک‌های مختلفی برای اجرای این هنر روی سطوح و بخش‌های مختلفی از فضا وجود دارند. پتینه کاری علاوه بر جنبه زیباشناختی بالقوه‌ای که دارد از مزایای دیگری همچون سادگی اجرا، هزینه نسبتاً پایین و طراح‌های بسیار متنوع برخوردار است.

نویسنده: قادر بیری