نامنظمی خارج از صفحه و نامنظمی قطع سیستم باربر جانبی

در ویرایش چهار استاندارد 2800  شرایطی ذکر شده است که اگر یک ساختمان به لحاظ خصوصیات کالبدی دارای آن شرایط باشد، ساختمان مورد نظر، نامنظم محسوب می شود. این شرایط به دو دسته شرایط  نا منظمی در پلان ساختمان و نا منظمی در ارتفاع  ساختمان، تقسیم بندی شده اند. 

یکی از موارد نا منظمی های پلانی نا منظمی خارج از صفحه است که به صورت زیر تعریف می شود: 
در مواردی که در سیستم باربر جانبی انقطاعی در مسیر انتقال نیروی جانبی، مانند تغییر صفحه، حداقل در یکی از اجزای بارجانبی در طبقات وجود داشته باشد.

این نا منظمی هنگامی اتفاق می افتد که عناصر باربر جانبی همچون مهاربند ها یا دیوارهای برشی تغییر صفحه دهند. بدین صورت که این عناصر تا طبقه یا ارتفاع مشخصی در صفحه خود امتداد یافته اند، سپس از آن طبقه یا ارتفاع مشخص در صفحه یا قاب خود منقطع شده و در صفحه یا قاب دیگری منتقل شده و امتداد می یابند. 

بهتر است تا حتی المقدور در طراحی های خود چنین کاری انجام نداده و از قطع کردن مهاربند ها در صفجه خودداری کنیم. چون علاوه بر آن که ملزم به احراز جرائمی می شویم، منحنی ظرفیت سازه لاغرتر شده و سطح زیر نمودار آن کمتر خواهد شد، و به طور کل شکل پذیری سازه را کاهش می دهیم. 

یکی از موارد نامنظمی های ارتفاعی، نا منظمی قطع سیستم باربر جانبی است که در آیین نامه بدین صورت تعریف شده است:
 در مواردی که جزیی از سیستم باربر جانبی در ارتفاع قطع شده باشد، به طوری که آثار ناشی از واژگونی روی تیر ها، دال ها، ستون ها و دیوار های تکیه گاهی تغییراتی ایجاد کند. 
دقت شود که این نامنظمی ارتفاعی با نامنظمی پلانی خارج از صفحه اشتباه گرفته نشود زیرا که در آن نامنظمی سیستم باربر جانبی در تراز مشخصی در صفحه قطع و در همان تراز به صفحه دیگری انتقال می یابد اما در نا منظمی قطع سیستم باربر جانبی، سیستم بار بر جانبی در تراز مشخصی  به صورت کامل قطع می شود و یا مطابق شکل مقدار جابه جایی سیستم باربر جانبی در صفحه از طول دهانه ای که سیستم باربر جانبی در آن قرار گرفته بیشتر باشد. 

 شایان ذکر است،  در صورتی که ساختمان نامنظم در پلان محسوب شود دیگر نمی توان تاثیر نیروهای حاصل از زلزله را در دو امتداد جداگانه و به صورت مستقل از یکدیگر محاسبه کرد . در این صورت باید امتداد نیروی زلزله با زاویه مناسبی که حتی المقدور بیشترین اثر را ایجاد کند، انتخاب شود و یا می توان صد درصد نیروی زلزله هر امتداد را با 30 در صد نیروی زلزله در امتداد عمود برآن ترکیب کرد.(قاعده صد-سی). 
در این موارد در امتدادی که 30 درصد نیرو اعمال می شود، اعمال خروج از مرکزی اتفاقی الزمی نیست.

منبع:
آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله، استاندارد 2800 ویرایش 4

دپارتمان سازه کارگشا، سامانه جامع صنعت ساختمان