مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی ممکن است برای بسیاری از دست اندرکاران حوزه عمرانی و یا کسانی که علاقه‌مند به موضوعات مرتبط با ساختمان‌سازی هستند، مهم باشد. ساختمان‌های اسکلت فولادی با هر نوع طرح معماری سازگار هستند و به طور معمول در انواع پروژه‌های ساختمانی (مسکونی، تجاری، اداری و موارد بیشتر) مورد استفاده قرار می‌گیرند. درست است که سازه‌های قاب فلزی بسیار بادوام، قابل اعتماد و مقرون به صرفه بوده و در برابر زلزله مقاوم هستند، ولی اگر مراحل ساخت آن به درستی انجام نگیرد و بر طبق استانداردها و قوانین اجرا نشوند، خطرآفرین خواهند بود. از این رو، ما در این مقاله بدون در نظر گرفتن مقررات مربوطه، تنها به مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی می‌پردازیم؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی
به طور معمول سازه فولادی به سیستمهای ساختمانی اطلاق می‌شوند که در آن المان‌های عمودی و افقی که قاب‌ها را تشکیل می‌دهند از فلز ساخته شده باشند. حال با این تعریف ساده، به سراغ مراحل ساخت سازه‌های فلزی به شرح زیر می‌رویم:
- ساخت پایه و فونداسیون
- ساخت ستون فولادی
- نصب تیرهای فلزی
- سیستمهای سقف
- سیستم بادبند
- نازک کاری ساختمان
مطلب پیشنهادی: مراحل ساخت خانه ، صفر تا صد از خرید زمین تا محوطه سازی
ساخت پایه و فونداسیون
سازه فلزی با ساخت فونداسیون یا پی آن آغاز می‌شود. به طور کلی، انواع فونداسیون مورد نیاز برای ساختار باید بر اساس ظرفیت تحمل خاک بنا انتخاب و طراحی شود. در بررسی خاک از اکتشاف سطحی و زیر سطحی برای ارزیابی وضعیت خاک که ساختار قاب فولادی در آن استوار است استفاده می‌شود. به عنوان مثال، هنگامی که بارهای متوسط یا کم به پایه منتقل می‌شود، می توان از پی منفرد و یا نواری استفاده کرد. این نوع پی‌ها بارهایی را به خاک انتقال می‌دهند که توانایی پشتیبانی از بارهای منتقل شده را دارند. اگر استحکام خاک ضعیف باشد و بار تحمیلی زیاد! بهتر است از فونداسیون گسترده (رادیه) یا شمع استفاده شود. فونداسیون‌ها با استفاده از نقشه‌های سازه میلگرد گذاری شده و بتن ریزی می‌شوند.
نکته: بتن مگر به ضخامت ۱۰ سانتیمتر برای صاف و تمیز کردن سطح زیر پی انجام می‌شود که باید در دستور کار قرار گیرد.
نکته: بعد از قرار گرفتن میلگردهای طولی و عرضی و خاموت‌ها، باید با استفاده از نقشه‌های سازه اقدام به بتن ریزی از طریق تراک میکسر کرد.
ساخت ستون فولادی
یکی از مهمترین مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی، قرار دادن ستون‌های فولادی است. ستون‌های فلزی اغلب در مقاطع IPE، IPB، قوطی و ناودانی تک یا دوبل با نمره مختلف بر حسب میزان بار وارده از سوی تیرهای اصلی (شاه‌تیر) انتخاب می‌شوند. مهمترین نکته در نصب ستون، اتصال بین فونداسیون و ستون و شکاف بین این دو است. با توجه به پایه و اتصالات ستون، صفحات فولادی (بیس پلیت) تا انتهای ستون‌ها جوش داده می‌شوند. همچنین ممکن است با استفاده از بولت به داخل پی متصل شوند. باید دانست که مطلوب‌ترین شکل بیس پلیت، شکل مستطیل و مربع است، زیرا به انتقال نیروها از ستون به بیس پلیت و از بیس پلیت به فونداسیون ساختمان بهتر عمل می‌کنند. فاصله بین بیس پلیت و فونداسیون نیز توسط گروت پُر می‌شود.
نکته: جانمایی ستون‌ها باید با استفاده از دوربین‌های نقشه برداری انجام شود. این مرحله قبل از بتن‌ریزی فونداسیون و یا قرار دادن بیس پلیت صورت می‌گیرد.
نصب تیرهای فلزی
مقاطع مختلف تیر پیش ساخته اعم از IPE و IPB، قوطی، ناودانی، نبشی و یا لانه‌زنبوی به صورت تک یا دوبل در طی مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. تیرها معمولاً بارها را از کف و سقف به ستون‌ها منتقل می‌کنند. اعضای تیر فولادی میتوانند تا ۱۸ متر طول داشته باشند، اما معمولی‌ترین اندازه دهانه تیرها از ۳ متر تا ۹ متر می‌باشند. اتصال بین تیر و ستون اغلب به دو روش جوش و پیچ انجام می‌گیرد. اما از نظر سازهای اتصال تیر به ستون انواع مختلف دارد که بر اساس نوع و میزان بار تعیین می‌شود، به عنوان مثال، اتصال مفصلی برای عدم حضور نیروی خمشی و اتصال گیردار به دلیل حضور نیروی خمشی کاربرد دارد. همچنین تیرها به دو نوعِ تیرهای اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند، که بار تیرهای فرعی به تیرهای اصلی وارد می‌شود.
سیستمهای سقف
انواع مختلف از سیستمهای سقف وجود دارند که میتوانند در ساخت سازه‌های فلزی مورد استفاده قرار گیرند. بعد از ساخت تیرها، حال نوبت انتخاب نوع سیستم سقف و اجرای آن است. نه تنها سیستمهای سقف از بارهای عمودی پشتیبانی می‌کنند بلکه عملکردی به مانند دیافراگم‌ها دارند و در اثر استفاده از بادبندها، در برابر بارهای جانبی (زلزله و باد) مقاومت می‌کنند. نمونه‌هایی از انواع سقف که در ایران بسیار محبوب هستند را می‌توان به سقف تیرچه بلوک و عرشه فولادی اشاره کرد. هر دو این سقفها از نظر سازه ای عملکردی مشابه دارند و اغلب به صورت یک طرفه بار را به تیرها انتقال می‌دهند.
ساخت بادبندی
یکی دیگر از مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی، اختصاص دادن بادبندها است. از بادبند یا مهاربند عرضی برای مقاومت در برابر نیروهای جانبی اعم از زلزله و باد استفاده می‌شود. بادبندها، نیروهای جانبی را به ستون منتقل می‌کنند. مقطع فولادی مورد استفاده در بادبندها نیز معمولاً ناودانی یا نبشی به صورت تک یا دوبل می‌باشند. همچنین از طریق جوش و با استفاده از پلیت (صفحه فلزی) از یک سمت به بادبند و از سمت دیگر به ستون یا تیر متصل می‌شوند. شکل مهاربندی بست به نوع و میزان نیروهای وارده انتخاب می‌شوند که معمولاً به انواع ضربدری، همگرا، واگرا، K شکل، هشتی شکل (۸) و هفتی شکل (۷) هستند.
نازک کاری
به اجرای قاب فولادی و اعضایی که نقش سازهای دارند، سفت کاری ساختمان می‌گویند. ولی در این قسمت صحبت ما درباره اعضای غیر سازهای هستند که معمولاً با عنوان نازک کاری شناخته می‌شوند. مراحل نازک کاری ساختمان هم در سازه‌های اسکلت فولادی و هم در سازه‌های اسکلت بتنی مشابه است. این مراحل شامل عایق کاری، اندودکاری، برق کاری، کانال کشی، دیوارسازی خارجی و داخلی، کاشی کاری، نصب تأسیسات، سنگ کاری، نماسازی، نقاشی و موارد دیگر می‌باشند.
سخن آخر
با وجود فواید بسیار زیاد ساخت ساختمان اسکلت فلزی، دشوار نیست که این نوع سازه ساختمانی را بسیار محبوب قلمداد کرد. صرفه‌جویی در وقت، مقاومت بالا در برابر نیروهای مختلف، هزینه مناسب، سازگار با محیط زیست، دسترسی راحت به مصالح، مقاوم در برابر آفات و طول عمر بالا، تنها برخی از مزایای این نوع سیستم قاب ساختمانی است. از ساخت سوله گرفته تا آسمان‌خراش، ساختمان‌های فولادی به راحتی قابل طرح و اجرا هستند. با این حال، همه این موارد در گرو اجرای مراحل ساخت ساختمان اسکلت فلزی به شیوه‌ای کاملاً اصولی و صحیح است. بنابراین، دست اندرکاران حوزه ساختمان‌سازی در کشور موظف به اجرای قوانین و بررسی نیازهای جدید صنعت عمرانی هستند.
