مدیریت شهری در آستانه ی تحولی بزرگ
پیشنهاد می شود قبل از مطالعه این مطلب، مطالب زیر را بخوانید:
شناسایی نیازهای مدیریت شهری بهتر و کارآمدتر
کلید دستیابی به یک مدیریت شهری قدرتمند
در این مطلب می خوانید:
راهبرد توسعه شهری مبتنی بر فناوری اطلاعات وارتباطات
کارکردهای فناوری اطلاعات در مدیریت شهری
امروزه شهرداری هـا در ارائه خدمات خود به ناچار باید از تکنولوژیهای نوین و پیشرفته اطلاعاتی و ارتبـاطی بهـره ببرند تا بتوانند خدمات خود را در کوتاه ترین زمان ممکن و با کیفیت برتر ارائه نماینـد. در این راستا شهرداری ها تلاش می کنند تا بـا اسـتفاده از تمـامی مظـاهر فنـاوری اطلاعـات و ارتباطات (ICT) در مدیریت شهری از یکدیگر پیشی بگیرند که این خود باعث ظهور و بروز شهرداری های الکترونیکی یکی پس از دیگری شده است.
از سوی دیگر، از آنجایی که تمامی مدیران شهری، اعم از شهرداران کلان شهرها، میان شهرها و شهرهای کوچک و حتی تازه تاسیس باید با نقـش و کـاربرد فنـاوری اطلاعـات در توسعه و مدیریت شهری آشنا باشـند، به این دلیل که ساختن شهر هوشمند در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات یک الزام شده است، شـهرداری هـایی سـربلند و موفـق خواهنـد شـد کـه زیرساخت ها و الزامات آن را فراهم کرده باشند.
ضرورت جلوگیری از اتلاف منابع در شهرها و انجـام امـور شـهروندان در کوتـاه تـرین زمـان ممکن، جلوگیری از تداخل و ناهماهنگی ها و ارائه خدمات مناسب به شهروندان و بسیاری از مسائل دیگر که مجال بر شمردن آنهـا نمـی باشـد، اشـاره بـه آن دارد کـه لازم اسـت همـه دست اندرکاران مدیریت شهری توجه ویژهای به فناوری اطلاعات و ارتباطات داشته باشند. با بررسی و نگاه اجمالی جایگاه مدیریت شهری در کشورهای توسعه یافته یـا درحـال توسـعه به خوبی در می یابیم که محوریت فرایندهای اداره امور شهری با استفاده از فناوری اطلاعـات و ارتباطات می باشد. فناوری اطلاعات و ارتباطات را به مفهوم واقعی به عنوان یک ابـزار دقیـق و مناسـب در توسعه مدیریت شهری می دانیم که پاسخگویی مدیران شهری را در مقابل شهروندان (پاسخ خواهان) امکان پذیر می سازد.
این مهم زمـانی اتفـاق خواهـد افتـاد کـه عزمـی همگـانی در مسئولان و صاحبنظران بـه منظـور تبیـین و تحکـیم جایگـاه فنـاوری اطلاعـات در نظـام برنامه ریزی و اداره شهر صورت گرفته و این عزم راسخ در راستای دستیابی به اهداف و برنامه های توسعه شهری باشد به صـورتی که یک فرهنگ عمومی در کشور تلقی و استمرار پیدا کند تا شـاهد تحـولی عظـیم در مدیریت شهری بوده و شاهد شکل گیری شهرداری های شیشه ای باشیم.
امروزه اهمیت فناوری اطلاعات به منظور افزایش سرعت و دقت فعالیـتهـای مختلـف سازمانی و در نتیجه بالا بـردن بهـره وری آنهـا بـه روشـنی مشـخص شـده اسـت. خصوصـاً سازمان هایی مانند شهرداری ها که بخـش هـای مختلـف آن در منـاطق جغرافیـایی شـهری پراکنده و دور از یکدیگر قرار گرفته اند و یا موسساتی که موظف به انجام کارهـای متنـوع و متعدد هستند، بسیاری از مشکلات خود را از طریق این فناوری مرتفع می کنند.
انقلاب اطلاعاتی، یکی از اصطلاحاتی است که با رشد فنـاوریهـای اطلاعـاتی در کنـار انقلاب صنعتی مفهوم پیدا کرده است. همانگونه که در اثر انقـلاب صـنعتی، مجموعـه ای از کارخانه ها، ابزار و ماشین آلات، اتومبیل ها و غیره به کمک انسان آمدند و بسیاری از کارهای یدی او را بر عهده گرفتند، انواع محصولات فناوری های اطلاعاتی نیز شامل سـخت افزارهـا و نرم افزارهای کامپیوتری، شبکه های مخابراتی، سیستم های مبتنی بر داده های مکـان محـور، سیستمهای ماهوارهای و غیره برای کمک به آن دسـته از مسـائل انسـان کـه بـا اطلاعـات سروکار دارند به وجود آمده و توسعه یافتند. کاربردهای این فناوری ها شامل انواع محاسبات و پردازش های روزمره، تجارت، اطلاع رسانی، مدیریت، ارتبـاط مسـتقیم و از راه دور و غیـره می باشد.
راهبرد توسعه شهری مبتنی بر فناوری اطلاعات وارتباطات
ارتباطات CDS یا رویکردی جدید در برنامه ریزی شـهری اسـت کـه در سـال 1999 بـا هـدف رفـع کاستی ها و نواقص شیوه های سنتی تهیه طرح هـای مـدیریت شـهری (طـرح هـای جـامع و تفصیلی) از سوی بانک جهانی به همه شهرها معرفی شده است. استراتژی توسعه شهری یا CDS راهبرد نسبتاً جدیدی است که در جهت تقویـت نظـام برنامه ریزی و مدیریت شهری پیشنهاد شده است و با تمرکز بر توسعه اجتماعی و اقتصادی، درک نوینی از مشکلات و مسایل را می طلبد تا توسعه شهر را در بستر مناسب هدایت کند.
اهداف CDS:
دستیابی به مدیریت و حاکمیت شهری بهبود یافته، استفاده از کلیه امکانات و ظرفیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای توسعه همه جانبه شهر، برداشتن تمام موانع رشد و توسعه همه جانبه نقش فناوری اطلاعات در مدیریت و توسعه شهری و ساختن یک شهر پایدار. همانگونه که مشخص است این اهداف از طریق ICT به راحتی و با سرعت قابـل دسـتیابی می باشند.
بانک جهانی شهرهای پایدار را شهرهائی می داند که
- قابل زندگی باشند (Liveable city )
- رقابتی باشند (Competitive city )
- بانکی باشند (Bankable city )
- خوب مدیریت و اداره می شوند (well and managed)
اصول فوق چهار رکن اساسـی CDS را تشـکیل مـی دهنـد کـه به شـرح زیـر توضـیح داده می شوند:
قابل زندگی باشند (Liveable city )
شهری قابل زندگی است که در آن همه ساکنین از فرصـت هـای یکسـان بـرای مشـارکت و بهره مندی از زندگی اقتصادی و سیاسی شهر برخوردار باشند. به مفهوم دیگر، رعایت عدالت اجتماعی از طریق فناوری اطلاعات می تواند با سرعت بیشتری محقق گردد.
رقابتی باشند (Competitive city )
شــهرهای رقــابتی، شــهرهایی هســتند کــه اقتصــاد قــوی بــا رشــد اشــتغال، در آمــد و سرمایه گذاری همه جانبه دارند. لازمه توسعه کارآمد شهری، فراهم آوردن شرایط مناسب برای افـزایش بهـره وری افـراد و مؤسسات است.
با توجه به رشد شتابان صنعت فناوری اطلاعات اشتغال و تولید در این بازار می توانـد باعـث کاهش بیکاری و سرمایه گذاری در این بخش گردد.
بانکی باشند (Bankable city )
شهرهای بانکی، شهرهایی هستند که دارای سیستم مالیه شهری کارآمد در استفاده از منابع درآمدی و هزینه ای خود هستند که بانکداری الکترونیکـی و سیسـتمهـای یکپارچـه مـالی شهری می تواند دررسیدن به آن موثر باشد.
مــدیریت و حاکمیــت خــوب شــهری داشته باشند (Good and Management Urban Governance)
مدیریت خوب شهری یعنی اینکه بتواند دارای شفافیت بوده و قابل جوابگویی و پاسخدهی باشد.
کارکردهای فناوری اطلاعات در مدیریت شهری
گردهمایی های مجازی با مدیران شهری:
در صورتی که یک خط ارتباطی بین مردم و مسئولین ایجاد شود می توان آراء، نظرات و افکار مردم را بی واسطه و مستقر دریافت کرد. در این صورت مدیران می توانند از تغییرات آگاه شده و متناسب با تحولات فعالیت های لازم را پیش بینی کنند. دسترسی سریع، آسان و برابر به مدیران سطوح مختلف در سازمان زمینه ساز مشارکت واقعی مردم خواهد بود. این سامانه ارتباط بین مردم و سازمان را آسان نموده و حرکت آزاد اطلاعات و نهادهای اجتماعی را فراهم می سازد و باعث مشارکت بیشتر مردم در تصمیم سازی می شود.
فناوری اطلاعات و ارتباط به عنوان ابزاری جهت مشارکت، سوء تفاهم و تنش های ناشی از فقر ارتباط را کاهش می دهد و باعث ارتقاء آگاهی و درک متقابل مردم و سازمان از یکدیگر می شود.
تشکیل اتاق فکر و ایده یابی:
صاحبان ایده و افراد خلاق بدون محدودیت های فیزیکی و موانع جغرافیایی فرصت اتاق های مجازی فکر و ایده پردازی را به دست می آورند.
بهره وری از منابع:
با مدیریت بهتر می توان استفاده از کار، خلاقیت و دانش، زمین و زیرساخت را بیشتر کرد. دسترسی مقرون به صرفه به امکانات تفریحی، فرهنگی و اجتماعی را ایجاد کرد. فرصت ها، از جمله آموزش و پرورش، شغل، مسکن، خدمات و امکانات را نیز به شکل بهینه تری ایجاد کرد.
بیشتر بخوانید:
در این میان مدیریت شهری که مسئولیت ارائه انواعی از خدمات شهری وعمومی به جامعه شهری را برعهده دارد، بیش از پیش مستلزم به کارگیری روش های نوین مدیریتی است. فناوری اطلاعات و ارتباطات مهمترین محور تحول و توسعه در دوران معاصر می باشد که تلاش در راه نهادینه کردن استفاده ازآن در برنامه ریزی و مدیریت شهرها می تواند تضمین مناسبی برای ارائه بهتر خدمات مختلف شهری و تسریع و بهبود عملکرد امور مربوط به شهرها باشد. بنابراین آنچه مهم است نه تنها شناخت این فناوری نوین بلکه بازتاب آن در جامعه شهری و به طور عینی تر و صریح تر تأثیر آن بر برنامه ریزی و مدیریت شهری است، زیرا امکاناتی که فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی برای مدیریت شهری فراهم می آورد، راهگشای بسیاری از مسائل و مشکلات شهری است.
منبع: دپارتمان شهرسازی کارگشا
مطالب مرتبط:
