مدیریت بحران چیست؟ از آموزش پرسنل تا پیش بینی خطرات احتمالی در کارگاه
اطمینان از ایمنی در ساخت‌وساز موضوعی چالش برانگیز است زیرا کارگاه‌های ساختمانی با شرایطی مانند تخریب و خاکبرداری، استفاده از تجهیزات سنگین و ابزارهای برقی، وجود سر و صدا و گرد و غبار در ارتباط هستند.
صنعت ساختمان با خطرات زیاد همراه است، به طوری که این خطرات حتی از حوادث و بلایای طبیعی نیز بیشتر رخ می‌دهند. متأسفانه، حوادث غیرمترقبه ساختمانی در هر زمانی ممکن است رخ دهد. اما داشتن یک برنامه مدیریت بحران می‌تواند به معنای افزایش ایمنی بیشتر در کارگاه ساختمانی باشد؛ با ویکی ساختمون همراه باشید.
مدیریت بحران چیست؟
مدیریت بحران را می‌توان به عنوان برنامه ریزی، اجرا و نظارت بر استراتژی‌هایی تعریف کرد که برای کمک به مسئولین پروژه جهت مقابله با رویدادهای منفی ساختمان، در نظر گرفته شده است. پروژه‌های ساختمانی می‌توانند طیف وسیعی از خطرات ایمنی را شامل شوند از جمله سقوط اشیا، ماشین آلات در حال حرکت، مواد خطرناک و خطرات احتمالی آتش سوزی!
مدیریت نادرست بحران می‌تواند اثرات مخربی بر روند اجرا و هزینه‌های ساختمان داشته باشد. اما با بهترین روش‌های ایمنی نیز می‌توان بحران‌های مربوط به ایمنی را ایجاد کرد. در این شرایط، داشتن یک برنامه مدیریت بحران برای تخلیه پرسنل، ایمن سازی مناطق خطرناک و حل بحران در اسرع وقت، در به حداقل رساندن تأثیرات آن بر کارکنان، پروژه و جامعه اطراف، مهم است.
اهمیت مدیریت بحران در ساخت‌وساز
در حالی که تحقیقات زیادی در زمینه مدیریت بحران در ساخت‌وساز انجام شده است، هنوز در بررسی شیوه‌های مدیریت بحران فقدان بزرگی وجود دارد. مشکلات متعدد در فرمول بندی، ساختار ارتباطی، شرایط قراردادی، حساسیت و مسئولیت، عوامل محیطی و رفتار سازمانی، رفتار واکنشی، میزان آمادگی، سازگاری اجتماعی و بسیاری موارد دیگر هنوز در کارگاه‌های ساختمانی وجود دارند.
مطلب پیشنهادی: مروری بر کنترل و مدیریت بحران در پروژه‌های عمرانی
مولفه‌های مختلف در زمینه سازگاری اجتماعی، بی‌ثباتی رفتاری و وجود قوانین و مقررات، تمایز مدیریت بحران را در زمینه ساختمان روشن می‌کند. اینجاست که قوانین در کنار وجدان انسانی به ترکیبی عالی برای مدیریت بحران تبدیل می‌شود. اهمیت مدیریت شرایط در بحران نه تنها برای افراد بیرون از ساختمان بلکه بیش از همه برای کارگران و کسانی که در داخل کارگاه مشغول به کار هستند، مهم است.
هنگامی که مدیر پروژه به همراه تیم خود به مشاهده محیط اطراف پروژه می‌پردازد و علائم بحران را تجزیه و تحلیل می‌کند، ممکن است منافع بالقوه اثر بحران در پروژه تحقق یابد. بحران‌ها نیز در مدت زمان کوتاهی ایجاد نمی‌شوند. به طور معمول، در پی وقایع مختلفی که با رابطه علت و معلولی ترکیب می‌شوند، به تدریج و حتی گاهی به طور سیستماتیک توسعه می‌یابند.
مراحل مدیریت بحران در ساخت‌وساز
دو مرحله مهم در مدیریت بحران در پروژه‌های ساختمانی به شرح زیر هستند:
- تشخیص سیگنال: گوش دادن به نگرانی‌ها و شکایات مهندسان و کارگران و همچنین شناسایی و تشخیص موارد بحران ساز
- آماده سازی و پیشگیری: آماده بودن برای مواجهه با هرگونه بحران و بررسی راه‌های پیشگیری از حوادث در داخل و خارج از کارگاه
در زمینه مدیریت بحران در ساخت‌وساز، برخی از اقدامات خاصی که می‌توان برای پیشگیرانه امور انجام داد شامل موارد زیر هستند:
- ایجاد یک رویکرد مثبت برای مدیریت بحران
- جلب اعتماد با دستیابی به مسئولیت‌های موجود در فعالیت‌ها
- آماده بودن برای فرصت‌های بحرانی
- تشکیل یک تیم مدیریت بحران حرفه‌ای
- تعیین انواع بالقوه بحران‌ها
- بهبود سیاست‌ها برای جلوگیری از بحران‌های احتمالی
- تدوین استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها برای مبارزه با بحران‌های احتمالی
- تعیین روش‌های کنترل خطر و بحران
- شکل گیری و آزمایش برنامه‌ها و سناریوهای کنترل بحران
- سازماندهی برنامه‌های آموزش سیستماتیک برای تمامی کارکنان
- احیای محیط کار
- پاداش دادن به پرسنل موفق به دلیل عملکرد ارزشمند آن‌ها در روند بحران
- تبدیل تیم مدیریت بحران به تیم توسعه راه‌حل
- تهیه گزارش‌های استراتژیک برای یک برنامه بلند مدت بهره وری
- ابزارهای خاص مدیریت بحران در ساخت‌وساز
نکات مهم در مدیریت بحران در صنعت ساختمان
برای مدیریت بحران در پروژه‌های ساختمانی، نکات مهم زیر ضروری هستند:
از تیم خود پشتیبانی کنید
قبل از عملی کردن برنامه مدیریت بحران، اولین قدم جمع کردن مدیران و سایر افرادی است که در زمینه اقدامات مقابله با بحران آموزش دیده‌اند و وظایف حیاتی را به آن‌ها واگذار می‌کنند.
گردآوری افراد متخصص می‌تواند به سازندگان اجازه دهد تا همزمان با بیش از یک کار کنار بیایند، این مسئله در بحران‌های حساس به زمان مانند آتش سوزی یا سقوط قریب الوقوع کارگران بسیار مهم است. این مرحله به عنوان مثال ممکن است شامل انجام چند تماس تلفنی سریع قبل از شروع به کار باشد.
مناطق خطرناک را ایمن کنید
با توجه به اینکه خطرات در همه مناطق یک کارگاه ساختمانی ممکن است رخ دهد؛ اما برخی از مناطق و مراحل اجرای پروژه خطرات بیشتری دارد. مثلاً جوشکاری در ارتفاع یا کار کردن در گود، خطرات بالقوه بالایی دارند.
ایمن سازی منطقه می‌تواند در شرایط مختلف، معنایی متفاوت داشته باشد. به عنوان مثال، مهار یک آتش سوزی کوچک ممکن است شامل حذف مواد قابل اشتعال در مجاورت هم باشد. به عبارتی دیگر این ممکن است حاوی نشت سوخت در یک پروژه احداث بزرگراه یا مسدود کردن خطوط اضافی جاده باشد.
پرسنل را آموزش دهید
در هنگام آموزش برای مدیریت بحران باید سه مولفه زیر را در نظر گرفت:
1- آموزش بحران براساس مقررات ملی ساختمان
وقتی کارگران به هر نوع کار ساختمانی یا پروژه‌ای ملحق می‌شوند باید دوره آموزش‌های ایمن را بگذرانند. برخی از شرکت‌های ساختمانی برای استخدام افراد جدید خود آموزش ایمنی، بهداشت و محیط زیست را ارائه می‌دهند.
در این بین، مقررات ملی ساختمان برخی از مهم‌ترین موارد برای افزایش ایمن سازی پروژه‌ها را ترتیب داده است که انجام آن‌ها ضروری می‌باشد. کارفرمایان و افراد مسئول در اجرای ساختمان باید تک تک مفاد مقررات ملی را دانسته و اجرا کنند.
2- آموزش خاص بحران برای افراد مسئول
همانطور که در بالا بحث شد، برخی از اعضای تیم باید به طور خاصی آموزش ببینند تا شرایط مرتبط با مسئولیت‌های خود را بتوانند کنترل کنند. به عنوان مثال، یک عضو از تیم مسئول، باید در کمک‌های اولیه برای درمان آسیب‌های جزئی را آموزش ببیند.
استفاده از تجهیزات پوششی مناسب (ماسک، دستکش و موارد دیگر)، تدابیر لازم در زمان ریختن گود، آتش سوزی در پروژه، تدابیر لازم جهت جلوگیری از سقوط و بسیاری موارد دیگر باید به افراد مسئول آموزش داده شود.
3- تمرینات ساختگی در پروژه
شما احتمالاً چندین بار تمرینات آتش نشانی را تمرین کرده‌اید. به همین ترتیب، افراد مشغول در کارگاه ساختمانی باید جلسات مختلف را برای تمرین ساختگی اجرا کنند. تمرینات مربوط به آتش سوزی، حوادث اضطراری و مدیریت حوادث باید به طور منظم در منطقه انجام شوند تا از ایمنی جانی و مالی اطمینان حاصل شود.
این اقدامات آموزشی می‌توانند وقت گیر باشند اما بینش جدیدی را به افراد مشغول در کارگاه ساختمانی می‌دهد. آن‌ها اکنون می‌دانند که چطور باید در مواجهه با بحران، بهترین کار ممکن را انجام دهند.
به روز باشید
جهان به سرعت در حال تغییر است. روش‌ها، تجهیزات و فرآیندهای جدید دائماً از روش‌های قدیمی سبقت می‌گیرند. خطرات، کانال‌های ارتباطی و روش‌های ایمن سازی می‌توانند به سرعت منسوخ شوند.
به همین ترتیب، برنامه کنترل بحران شما نیاز به تغییر دارد. شما همچنین باید از نوآوری‌ها و سیستم‌های جدید مدیریت بحران استفاده کنید که می‌توانند برای جلوگیری بهتر از خطرات و شرایط بالقوه بحرانی استفاده شوند.
تمام حوادث را مستند کنید
اگر فاجعه‌ای اتفاق افتاد، آن را پنهان نکنید! شفافیت می‌تواند از ایجاد مشکلات دیگر جلوگیری کند. مستندات مناسب از تاریخ، زمان، حادثه، کارهایی که در حال انجام هستند، اقدامات ایمنی انجام شده و نحوه رسیدگی به وضعیت اضطراری، باید به طور کامل ثبت شوند.
در صورت امکان باید با افرادی که شاهدان این حادثه بوده‌اند مصاحبه شود تا اطلاعات ثبت و ضبط شوند. ضبط حوادث می‌توانند برای پیش‌بینی اتفاقات آینده استفاده شوند. به تاریخ، زمان و مکان دقیق حادثه و همچنین علل احتمالی آن، روش‌های پاسخ دهی و نتایج احتمالی توجه کنید تا بتوانید با حوادث آینده روبرو شوید.
کلام آخر
برای بررسی بهتر هرگونه آسیب پذیری احتمالی، بازرسی از سایت مهم است. پس از آنکه ریسک‌های احتمالی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، سپس شروع به ایجاد برنامه‌ای برای مواجهه با خطر کنید.
پرسنل اصلی پروژه باید آموزش‌های تخصصی را ببینند، بنابراین در صورت بروز بحران قادر به برقراری ارتباط با اورژانس یا آتش نشانی خواهند بود. در حقیقت، مدیریت بحران در ساختمان به معنای داشتن دانش، پیش بینی رخدادهای حال و آینده و نحوه مواجهه با آن‌ها است.
