رطوبت قاتل عمر مفید ساختمان ها! چگونگی رفع مشکل را بخوانید

تمایل به عمر طولانی و با کیفیت در تمامی انسان ها وجود دارد، و این ذهنیت وجود دارد که انسان ها تمایل دارند بناها و ساختمان هایی که ساخته ی دست آن هاست، ازین قاعده مستثنی نباشند. بررسی چگونگی این مسئله در شهرهای مختلف و رویکرد آن ها نسبت به این موضوع جالب است. نتایج مشاهدات به عمل آمده در یک پروسه ی زمانی طولانی، نمایانگر اهمیت سه موضوع، در تسریع فرسودگی ساختمان است:

1.آب و رطوبت

2.گرما و حرارت

3.اشعه ماورای بنفش

در میان این سه عامل، آب مخرب ترین عامل به حساب می آید. و نکته ی مهم در مورد رطوبت و آب، این است که وقتی قسمتی از ساختمان مرطوب می شود، برای از بین بردن این رطوبت به انرژی نیاز است. اما تکرار چندین باره ی این موضوع  منجر به سایش و اصطکاک در ساختمان می شود. موضوع اصلی این است که چنان که ما در پی افزایش بهره وری و آسایش ساکنین هستیم، باید شارش انرژی در ساختمان کاهش دهیم و مقدار آن را به حداقل برسانیم و به طبع با کاهش انرژی، رطوبت موجود در ساختمان از بین نمی رود. بنا براین آیا امکان افزایش بهره وری ساختمان و هم چنین جلوگیری از مستهلک شدن ساختمان وجود دارد؟ آیا تحقق هر دوی آن ها امکان پذیر است؟  بله، این امکان وجود دارد اما عملی شدن آن بدون اشکال هم نخواهد بود.

امروزه اکثرا شاهد ساختمان های نمای آجری یا نمای آجری نقاشی شده و یا ساختمان هایی از جنس آجر و نمای گچ کاری شده هستیم. نکته ی قابل توجه این است که ساختمان هایی که گچ کاری روی نمای اصلی خود دارند در مقابل نفوذ رطوبت و آب هم مقاوم تر هستند. همچنین ساختمان های نقاشی شده در قیاس بانمای آجر خالی مقاوم تر هستند. از آن جایی که سنگ و آجر با گذشت زمان فرسوده می شوند، مقاومت خود در برابر رطوبت را از دست می دهند و موجب نشت کردن دیوار ها می شوند ما در مقابله با این مشکل ابتدا آن هارا ترمیم می کنیم و روی آن ها رنگامیزی می کنیم و در مرحله ی آخر گچ کاری را انجام می دهیم.

و اما بحث رطوبت ساختمان…

به نظر شما ساختمان ها چگونه مرطوب می شوند؟ این مسئله عمدتا مرتبط است با رطوبت ناشی از آب باران که بنای ساختمان و بام آن را مرطوب می کند و آب های زیر زمینی که زیر بنای ساختمان را تحت تاثیر قرار می دهد. بنابراین فیزیک ساختمان و معماری آن، از فاکتور های مهم در جذب رطوب ساختمان به حساب می آید.

با توجه به شکل زیر، آب باران و آب های زیر زمینی به طور یکنواخت بنای ساختمان را مرطوب نمی کند. بام ساختمان وگوشه های آن بیشتر از هر قسمت دیگری در بنای ساختمان در معرض رطوبت قرار می گیرند. پنجره ها نیز باید مورد توجه قرار بگیرند، آب باران توسط شیشه ها جذب نمی شود و قطره های آب در پایین پنجره جمع می شوند به خصوص در گوشه ها. در این بین قابی که پنجره ها در آن تعبیه شده اند نیز تحت تاثیر رطوبت قرار می گیرد .

شکل 1: نحوه نفوذ رطوبت در بدنه ساختمان بر اثر بارش باران، در ساختمان های دارای پنجره (شکل راست) و بدون پنجره (شکل چپ). نکته اینجاست که شیشه های پنجره ها رطوبت را جذب نمی کنند بلکه ر=نم در زیر هر پنجره جمع می شود.

وقتی ساختمانی در قسمتی مرطوب می شود باید منتظر پیدایش مشکلات بعدی هم بود. اگر در نمای ساختمان از آجرهای نبشی برای استحکام بیشتر ساختمان استفاده شود، این قضیه دردسر ساز تر هم خواهد شد. به عکس سمت راست در شکل زیر نگاه کنید، آجرهای برجسته اجازه ی خیس شدن نمای ساختمان را نمی دهند و آب باران را جذب کرده و به سرعت آن را از طریق کانال های تعبیه شده خارج می کنند.

بنابراین مدت ها است که ما دنبال راهکار هایی برای کنترل رطوبت به وجود آمده در ساختمان ها هستیم، چه برای آب های زیرزمینی، چه آب های باران. چرا که این پدیده موجب پیدایش اثرات منفی در ظاهر ساختمان نیز می شود و نکته ی قابل توجه وجود این اثرات مخرب در اکثر نقاط می باشد اما بسته به شرایط جغرافیایی و آب و هوایی صدمات ناشی از آن ها متفاوت است. اما چه کاری از ما ساخته است؟

جهت اتخاذ تمهیدات ویژه برای ساختمان های نوساز و یا  حفاظت و مراقبت از بناهای قدیمی، قدم اول کنترل رطوبت است. اگر کنترل رطوبت انجام نپذیرد، عایق کاری ساختمان در مقابل نفوذ سرما هم بی فایده خواهد.

اما برای کنترل رطوبت راهکارهای متنوعی برای انجام هست. برای مثال یکی از بهترین روش ها، اسپری پلی یورتان با تراکم بالا به قسمت های داخلی دیوار است که در شرایط متفاوت آب و هوایی کارایی قابل قبولی دارد اما نکته ی قابل تامل کاهش میل و رغبت مردم برای استفاده از اسپری های پلی یورتان متراکم است.

روش مورد استفاده ی دیگر، سیمان کشیدن روی قسمت داخلی دیوار و پوشاندن آن با لایه ای (نیمه نفوذ پذیر در مقابل گاز) از سیال، جهت کنترل رطوبت است. این روش هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد.  در مواقعی از لایه ای از جنس پشم معدنی با تراکم بالا، در مجاورت سیال کنترل کننده ی رطوبت استفاده می شود فقد باید متذکر شد که استفاده ازین روش منوط به در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی است.

یک روش دیگر استفاده نکردن از لایه ی سیمانی و استفاده از فایبر گلاس برای پر کردن حفره هاست. اما این روش هم همانند روش قبل محدودیت آب و هوایی دارد و نباید در نقاط سرد آب و هوایی استفاده شود زیرا کارایی خود را از دست می دهد.

سوال اینجاست که آیا روش های دیگری هم وجود دارد؟

بله، می توانیم از فیلتر های هوشمند ضد بخار استفاده کنیم و همزمان باید نسبت به درزگیری هوا حساسیت بیشتری نشان بدهیم تا مانع از عبور آن شویم، ویژگی مثبت این روش عدم محدودیت آب و هوایی آن نسبت به روش های قبلی است و حتی در سرد ترین نقاط، عمل عایق سازی را به خوبی انجام می دهند. این فیلتر ها مجهز به سنسورهایی بوده که می توانند با در نظر گرفتن میزان رطوبت داخلی مقدار گذردهی گاز را تعیین کنند. ازین جهت قابلیت تطبیق با شرایط گوناگون را دارند. در پایان مجددا باید متذکر شد که انجام عملیات عایق سازی بدون کنترل رطوبت عملا بی فایده خواهد بود.