بام ساختمان چه مسکونی باشد و چه تجاری، از نظر فنی نیاز به شیب و عایق کاری ساختمان دارد تا بتواند آب را زهکشی کند. به اجرای شیب در بام «شیب بندی پشت بام» می‌گویند. زهکشی مناسب بام از مشکلاتی مانند نشت، تأثیرات رطوبت یا خرابی کلی بام جلوگیری می‌کند.
فرآیند اجرای شیب بندی پشت بام باید در زمان احداث ساختمان انجام شود اما اگر اخیراً متوجه شده‌اید که در قسمتی از سقف گودال آب جمع شده است، باید نحوه شیب بندی را به شکل اصولی بازسازی کنید. به هر روی، ما می‌خواهیم در مقاله دیگری از ویکی ساختمون در مورد چگونگی شیب بندی سقف بام و اینکه حداقل شیب بام چند درصد است صحبت می‌کنیم.
چرا شیب بندی پشت بام مهم است؟
قبل از اجرای ایزوگام یا قیرگونی، باید پلان بام را شیب بندی کرد. این کار یک الزام است زیرا بام تحت تأثیر عوامل جوی مانند باران و برف قرار می‌گیرد و باید بتواند زهکشی مناسب را فراهم کند. این مهم به ویژه در شهرهایی که شدت باران زیاد است، باید با تدابیر خاصی اجرا شود که اغلب به جای سقف مسطح، سقف شیبدار اجرا می‌شود؛ اما در شهرهایی با بارش متوسط و کم، شیب بندی ضروری است. عدم اجرای اصولی شیب بندی پشت بام باعث خرابی سقف در مدت زمان کمی می‌شود.
پلان شیب بندی بام چیست؟
پلان شیب بندی بام جهت مشخص شدن آب روی ساختمان کاربرد دارد و مانند درصد شیب حیاط یکی از مهم ترین بخش های طراحی پلان به حساب میاد. پلان شیب بندی بام را می شود به صورت مجزا در کنار یا همراه با پلان موقعیت مکانی ساختمان طراحی کرد.
درصد شیب کف پلان شیب بندی بام چقدر است؟
آیا میدانید حداقل شیب بام چند درصد است؟ درصد پلان شیب بندی بام برای هدایت آب به سمت ناودان، باید بین یک تا سه درصد باشد. انتخاب مقدار درصد شیب به میزان بارش بستگی دارد. ساختمانی که در منطقه با بارش شدید قرار دارد، به سه درصد شیب نیاز دارد. برای تعیین درصد شیب باید فاصله آن نقطه از محل ناودان را اندازه گرفت زیرا ارتفاع شیب بندی به طول شیب بستگی دارد. برای مثال، اگر شیب برابر با سه درصد و طول نقطه تا ناودان برابر با سه باشد، ارتفاع شیب بندی از رابطه زیر تعیین می‌شود:
ارتفاع / طول = شیب % =» ارتفاع = ۳۰۰ (سانتی متر) × ۰٫۰۳= ۹ سانتی‌متر
از معیار زیر می‌توان رابطه بین طول و شیب را سنجید:
- تا پنج متر طول: ۳ درصد شیب
- طول بین ۲ تا ۵ متر: ۲ درصد
- طول تا ۲ متر: ۱٫۵ درصد
اگر طول بیش از ۵ متر باشد، باید مجرای دیگری در بام در نظر گرفته شود.
برای مطالعه: راهنمای جامع عایق الاستومری از نحوه نصب تا مزیت های آن
شیب بندی پشت بام چگونه است؟
در گام اول نیاز به پلان شیب بندی پشت بام با ابزار گچ کاری است. با در دست داشتن نقشه می‌توان محل ناودان‌ها، جهت حرکت آب و درصد شیب را شناسایی کرد. مراحل آجرای شیب بندی پشت بام به شرح زیر هستند:
کروم بندی سقف
حالا نوبت کروم بندی برای ساخت سقف ساختمان است. کروم بندی به نوار باریکی گفته می‌شود که از دورترین قسمت سقف به سمت ناودان کشیده شده است. کروم بندی به دلیل ایجاد درصد شیب مورد نظر انجام می‌شود.
ارتفاع کروم در محل ناودان‌ها صفر است اما با دور شدن از ناودان، ارتفاع آن بیشتر می‌شود. هر چه تعداد کروم‌ها بیشتر باشد، تنظیم شیب جهت اجرای سقف راحت‌تر می‌شود. برای شروع کروم بندی، از دورترین نقطه سقف به سمت ناودان، ریسمان کشی می‌شود. در دورترین نقطه، ارتفاع محاسبه شده شیب به کمک آجر به سمت ناودان که در آن ارتفاع صفر است، ریسمان کشی می‌شود.
بعد از ریسمان کشی پلان بام، حالا باید فاصله بین نقطه تا ناودان را با ملات ماسه سیمان پُر کرد. ملات ماسه سیمان باید مماس با ریسمان اعمال شود. عرض هر کروم می‌تواند در حدود ۱۰ سانتی‌متر باشد. مقدار ملات نیز در دورترین نقطه بیشتر از نزدیک‌ترین نقطه به ناودانی است زیرا ارتفاع آن بیشتر است.
پُرکردن فضای بین کروم‌ها
بعد از اتمام کروم بندی، اکنون زمان پر کردن فضای هر کدام از کروم‌ها برای شیب بندی پشت بام است. فضای خالی بین کروم‌ها را با مصالح سبک مانند «پوکه معدنی» یا «بتن سبک مثل فوم بتن» پُر می‌کنند. ارتفاع مصالح نیز باید از ارتفاع کروم‌ها تبعیت کنند. بعد از ریختن مصالح پرکننده، حالا باید با شمشه آلومینیومی، بین دو کروم را شمشه گیری کرد تا سطح مصالح کاملاً منطبق با کروم‌ها باشند.
در مقایسه پلان بام بین پوکه معدنی یا فوم بتن باید گفت که پوکه معدنی ارزان‌تر و مقاوم‌تر از فوم بتن است. با این که فوم بتن به سرعت اجرا می‌شود و مشکلات کار با پوکه معدنی را ندارد اما پوکه معدنی مقاومت حراراتی و فشاری بیشتری دارد و می‌تواند در برابر سرما دوام بالاتری از خود نشان دهد.
در هر صورت، اگر پوکه معدنی را اجرا کنید، مهم است که سطح نهایی با یک لایه ملات ماسه سیمان یکنواخت شود. پس از اتمام شیب بندی، سطح بام توسط عایق رطوبتی نظیر ایزوگام یا قیرگونی پوشیده می‌شود. سپس کف نهایی بام موزاییک کاری یا آسفالت می‌شود.
انواع روش‌ها و نحوه محاسبه شیب بندی پشت بام
شیب بندی را معمولا جز مرحله سفت کاری ساختمان به حساب می آورند. پلان بام شیب بندی به دو حالت زیر انجام می‌شود:
۱- شیب بندی در جهت قسمت‌های میانی پشت بام
در این حالت اجرای لوله‌های آب باران از میان ستون‌های آجری که در قسمت‌های میانی بام ساخته شده‌اند، انجام می‌شوند. در این شیوه از شیب بندی مهم است که محل انتخاب ناودانی طوری باشد که از کمترین لوله گذاری افقی تا چاه فاضلاب هدایت استفاده شود. این کار باعث می‌شود تا جریان آب بدون مشکل مسیر را طی کند.
چنانچه طراحی ساختمان طوری باشد که امکان احداث ستون‌های میانی وجود نداشته باشد، باید از مسیر جدار لوله‌های فاضلاب، لوله‌ای جداگانه جهت آب باران تعبیه شود. باید توجه داشت که هرگز لوله آب باران به لوله فاضلاب وصل نشود زیرا گازهای حاصل از چاه فاضلاب به سطح پشت بام می‌رسند.
۲- شیب بندی در جهت کناره یا گوشه‌های پشت بام
چنانچه موقعیت ساختمان در وسط محوطه باشد می‌توان لوله آب باران را به آن جهت و در محل مشخص تعبیه کرد. بدون شک اجرای شیب بندی از وسط پشت بام از طرف کناره‌ها یا گوشه‌ها به طرف حفره ناودانی خواهد بود.
این روش شیب بندی پشت بام معمولاً در زمانی که طراحی داخلی ساختمان دچار مشکل نشود، اجرا می‌شود. بدین دلیل که لوله آبریز ناودان ممکن است از وسط اتاق خواب یا پذیرایی عبور کند! بنابراین معمار باید محل مناسب ناودان را مشخص کند تا مسائل طراحی داخلی و ساختاری دچار مشکل نشوند.
نکته: بهترین محل قرارگیری ناودان در وسط بام است زیرا طول همه نقاط تا ناودان تقریباً به یک اندازه خواهد بود. این مهم به معنای زهکشی بهتر آب سقف خواهد بود. در مواقعی که مجرای ناودان در گوشه قرار دارد، بهتر است درصد شیب را افزایش داد.
توجه: شیب بندی خرپشته نیز نباید فراموش شود. مراحل اجرای شیب بندی خرپشته مانند شیب بندی پشت بام است.
سخن آخر
پلان شیب بندی بام و شیب بندی پشت بام کاری ضروری است و هر سازنده‌ای باید به شکل اصولی این فرآیند را اجرا کند. شیب بندی سقف جهت زهکشی آب باران و برف انجام می‌شود و نحوه اجرای آن با کروم بندی شروع و با سنگ فرش کردن به اتمام می‌رسد. شیب بندی در تمامی ساختمان‌ها با کاربری‌های مختلف انجام می‌شود اما اگر در حال بازسازی بام ساختمان خود هستید، باید از متخصصین مجرب کمک بگیرید زیرا مشکل در اجرای شیب مناسب باعث افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری می‌شود.
-
-
-
-
-
-
-
