12 فرمول کاربردی اکسل که هر مهندس عمران و معمار باید آن را بداند

اگرچه مایکروسافت اکسل از مهم‌ترین نرم‌افزارهایی نیست که یک مهندس معمار از آن‌ها استفاده می‌کند اما از حق که نگذریم این نرم‌افزار بسیار قدرتمند بوده و می‌تواند به مهندسان عمران و معمار در حل بخش‌های پیچیده و وقت‌گیر پروژه‌ها کمک کند. استفاده درست از اکسل سرعت انجام بسیاری از کارها را افزایش می‌دهد. در این مطلب از ویکی ساختمون به معرفی 12 مورد از انواع مهم فرمول اکسل برای مهندسان عمران و معمار می‌پردازیم.

مهم‌ترین فرمول اکسل برای مهندسان عمران و معمار

مایکل کیلکلی همیشه ابراز داشته است که اکسل چیزی فراتر از یک نرم‌افزار مبتنی بر نمودار ساده است. اکسل ابزاری ضروری برای تحلیل و پردازش داده‌ها است که قدرت زیادی به دانشجویان رشته عمران و معماری می‌دهد. با این همه به منظور دسترسی به این قدرت باید که از فرمول‌ درست در جای درست استفاده کنید. استفاده از این فرمول‌ها در نرم‌افزار اکسل واقعاً ساده است. برای این کار تنها کافی است که در منوی فرمول علامت مساوی (=) را تایپ کنید و سپس از فرمول مورد نظر خود استفاده کنید.

برای وارد کردن فرمول‌ها هم دو راه پیش رو دارید. فرمول‌های ساده را می‌توانید به صورت دستی وارد کنید و در مورد فرمول‌های پیچیده‌تر می‌توانید به تب فرمول‌ها (Formulas) مراجعه و فرمول مد نظر خود را انتخاب کنید. در این تب فرمول‌ها طبقه بندی شده‌اند و ابتدا باید دسته فرمول را مشخص کنید. در ادامه با معرفی مختصر مهم‌ترین فرمول‌هایی که باید بدانید با ما همراه باشید.

بیشتر بخوانید: نرم افزارهایی که مهندس عمران باید بداند

فرمول جمع

تابع و فرمول جمع زدن در اکسل از ابتدایی‌ترین فرمول‌های مهم برای مهندس هر عمران و معمار است. این فرمول همان‌طور که از اسمش پیداست کاری جز جمع زدن تمامی مقدار‌ها انجام نمی‌دهد. شاید در عمل ساده باشد، اما وقتی پای هزاران عدد و رقم در میان باشد مسلماً این عملیات ساده ریاضی برای مهندسان عمران و معمار بسیار مهم خواهد بود. فرمول جمع در اکسل می‌تواند که شامل یک یا چند سلول از ستون باشد. برای مشخص کردن خانه‌هایی که می‌خواهید در فرمول جمع قرار داده شوند هم می‌توانید از ماوس کمک بگیرید و هم خود به صورت دستی مطابق زیر فرمول را وارد کنید.

= SUM(A5:A25)

فرمول تابع شرطی (IF)

این تابع (IF) یک از فرمول مهم و بسیار کاربردی اکسل به ویژه برای مهندس عمران و معمار است. از این فرمول تابع شرطی به ین گونه استفاده می‌شود که اگر شرط مورد نظر درست باشد، یک مقدار مشخص را برگرداند و در صورتی که مقدار درست نباشد، شرط دیگری را برقرار کند. در زیر یک نمونه از تابع شرطی آورده شده است.

=IF( … , … , ….)

=IF(A2>B2, “NEED AREA”, “AREA OK”)

همان‌طور که مشاهده می‌کنید، این تابع از سه بخش تشکیل شده است که با استفاده از کاما از یکدیگر جدا می‌شوند. در قسمت اول تابع شرطی IF باید از یک عبارت شرطی استفاده شود. عبارت شرطی در واقع یعنی چیزی (مثلاً معدل دانش‌آموزان) با چیز دیگری (مثلاً اعداد زیر 10) مقایسه شود و پس از مقایسه جواب ما یا صحیح (یعنی دانش‌آموز «رد» شده است) یا غلط (یعنی دانش‌آموز «قبول» شده است) از آب در می‌آید. البته این رد یا قبول شدن بستگی به نحوه تعریف شرط دارد و شاید جای آن با یکدیگر عوض شود.

فرمول جمع زدن شرطی

تابع SUMIF که بسیاری از آن به عنوان مجموع شرطی یا جمع زدن شرطی یاد می‌کنند از جمله فرمول‌های بسیار مهم در مایکروسافت اکسل است که قطع به یقین به کار مهندس معمار یا عمران خواهد آمد. در اکسل فرمول جمع (SUM) را داریم که مقادیر موجود در یک محدوده را با هم جمع می‌کند. حال اگر قصد داشته باشیم که مقادیر موجود در یک محدوده در صورت برقرار بودن یک شرط خاص (IF) را با هم جمع بزنیم، باید از تابع SUMIF اکسل استفاده کنیم. صورت کلی تابع SUMIF در اکسل به صورت زیر است:

=SUMIF(range, criteria, [sum_range])

=SUMIF(A1:A7, “>0″)

=SUMIFS(A1:A7, A1:A7, “>100″, A1:A7, “<200″)

پارامتر RANGE در واقع محدوده سلول‌هایی است که باید در مورد شرط مورد ارزیابی قرار گیرند و پارامتر CRITERIA نیز نشان دهنده شرطی است که باید وجود داشته باشد. این شرط می‌تواند به صورت اعداد یا هر متنی باشد.

مطلب پیشنهادی: آموزش تهیه صورت وضعیت با اکسل (قسمت اول)

فرمول‌های شمارش در اکسل

سه تابع COUNT، COUNTA و COUNTBLANK از مهم‌ترین انواع فرمول برای شمارش در اکسل هستند که مهندسان عمران و معمار نیاز است درک درستی از آن‌ها داشته باشند. در اکسل از تابع COUNT برای شمارش آن دسته از سلول‌هایی استفاده می‌شود که دارای مقداری عددی هستند. ترکیب تابع COUNT دارای دو پارامتر به صورت زیر است که این پارامترها محدوده یا آدرس سلول‌هایی هستند که باید شمارش شوند. شایان ذکر است که این تابع فقط مقادیر دارای عدد، تاریخ و زمان را شمارش می‌کند و برای مقادیر غیر عددی به کار نمی‌آید.

=COUNT(VALUE1,[VALUE2],…)

=COUNT(A5:A25)

تابع COUNTA در اکسل تمامی سلول‌هایی را شمارش می‌کند که بر هر نحوی دارای هر مقداری هستند. ترکیب این تابع به صورت زیر است. این تابع نیز دارای دو پارامتر است که نشان دهنده محدوده یا آدرس سلول‌های غیر خالی هستند که باشد شمارش شوند.

=COUNTA(VALUE1,[VALUE2],…)

=COUNTA(A5:A25)

تابع COUNTBLANK نیز که بسیار مورد استفاده مهندسان عمران و معمار قرار می‌گیرد یک فرمول مهم اکسل است و به منظور شمارش سلول‌های خالی به کار برده می‌شود. فرمول COUNTBLANK اکسل تعداد سلول‌هایی را که در محدوده مشخص شده خالی باشند شمارش می‌کند و نتیجه را نشان می‌دهد. سلول‌هایی که دارای مقدار باشند (چه عددی و چه متنی) در محاسبات این تابع شمارش نخواهد شد.

=COUNTBLANK(VALUE1,[VALUE2],…)

=COUNTBLANK(A5:A25)

فرمول شمارش شرطی

در بالا به سه فرمول مهم و پرکاربرد اکسل برای مهندسان عمران و معمار در شمارش سلول‌های خالی و دارای مقدار اشاره کردیم. تابع COUNTIF در اکسل به منظور شمارش سلول‌هایی به کار برده می‌شود که دارای شرایط خاص هستند. ترکیب تابع COUNTIF به صورت زیر است.

=COUNTIF(range,criteria)

=COUNTIF(A1:A8, “>100″)

=COUNTIFS(A1:A8, “>100″, A1:A8, “<200″)

فرمول محاسبه میانگین

تابع AVERAGE از دیگر فرمول‌های پر استفاده در اکسل برای مهندسان معماری و عمران است. با استفاده از فرمول و تابع میانگین‌گیری می‌توان میانگین اعداد موجود در سلول‌های انتخابی معرفی شده به این تابع را محاسبه کرد. ترکیب این تابع به صورت زیر است. برای محاسبه مقدارهای متنی باید از تابع AVERAGEA استفاده کرد. تابع AVERAGEIF هم عملکردی مشابه با توابع COUNTIF و SUMIF دارد یعنی به صورت شرطی اقدام به میانگین‌گیری از میان داده‌ها می‌کند.

=AVERAGE(A5:A25)

فرمول مینیمم یا حداقل

تابع MIN یا همان مینیمم از دیگر فرمول‌های مهم و ضروری است که همه معماران یا مهندسان عمران باید شیوه کار با آن را بدانند. این تابع در واقع جزء توابع تجمیعی است که به منظور محاسبه کوچک‌ترین عدد ثبت شده در یک محدوده استفاده می‌شود. برای نمونه قصد دارید که در یک فهرست دور و دراز از انواع و اقسام عددها، کوچک‌ترین مقدار را پیدا کنید که در این صورت باید دست به دامان این فرمول شوید. ترکیب این تابع به صورت زیر است.

=MIN(A5:A25)

فرمول ماکزیمم یا حداکثر

تابع MAX یا ماکزیمم که برای پیدا کردن بزرگ‌ترین عدد در یک محدوده به خصوص مورد استفاده قرار می‌گیرد از جمله فرمول‌های پرکاربردی است که درک درست از آن برای مهندسان معمار و عمران بسیار واجب است. ترکیب تابع ماکزیمم ساده و به صورت زیر است.

=MAX(A5:A25)

فرمول جستجو و فراخوانی

تابع VLOOKUP یک فرمول پرکاربرد اکسل برای مهندسان معمار و عمران است. آشنایی با این تابع می‌تواند خیلی از کارهای را ساده‌تر کند. با استفاده از فرمول VLOOKUP در اکسل می‌توان یک مقدار را در یک ستون جستجو کرد و عدد متناظر آن را در ستون‌های بعدی به دست آورد. این تابع دارای چهار بخش یا پارامتر است.

=VLOOKUP(lookup_value , table_array , col_index , [range-lookup])

=VLOOKUP(B3,$A$17:$B$20,2)

پارامتر Lookup Value عبارت یا سلولی که می‏خواهیم آن را جستجو کنیم. پارامتر Table Array هم در واقع جدولی است که جستجو در آن انجام می‏شود. پارامتر Col index Num هم در واقع نشان دهنده شماره ستونی از جدول است که می‏خواهیم برگردانده شود. آخرین پارامتر یعنی Range Lookup نیز تعیین می‏کند که به صورت دقیق یا تخمینی به جستجو بپردازد.

فرمول رند کردن در اکسل

فرمول رند کردن در اکسل از دیگر عملیات‌های مهم برای مهندسان عمران و معمار به شمار می‌آید. مایکروسافت اکسل برای رند کردن اعداد از توابع مختلفی استفاده می‌کند که یکی از آن‌ها تابع ROUND است. با استفاده از این تابع می‌توان مشخص کرد که تا چند رقم اعشار قصد رند کردن عدد مورد نظر را دارید. ترکیب تابه رند ساده است و پیچیدگی خاصی ندارد و به صورت زیر بیان می‌شود.

=ROUND(number, num-digits)

=ROUND(7.86, 1) results in 7.9

=ROUNDUP(7.23, 0) results in 8

=ROUNDDOWN(8.85, 1) results in 8.8

فرمول کف و سقف

دو تابع کف یا جزء صحیح و سقف در واقع توابعی هستند که به ترتیب هر مقدار حقیقی که به آن‌ها داده شود را به بزرگ‌ترین عدد صحیح کوچک‌تر (یا مساوی) و کوچک‌ترین عدد صحیح بزرگ‌تر (یا مساوی) گرد می‌کنند. به عبارت دیگر تابع جز صحیح که به بزرگ‌ترین عدد صحیح قبل از آن گرد می‌کند یعنی به طور مثال ۲/۶ را به ۲ و ۳/۴- را به ۴- گرد می‌کند اما تابع سقف به کوچک‌ترین عدد صحیح بعد از آن گرد می‌کند یعنی ۲/۶ را به ۳ و ۳/۴- را به ۳- گرد می‌کند. این دو فرمول اکسل که می‌توانند برای مهندسان عمران و معمار بسیار پرکاربرد باشند به صورت زیر بیان می‌شوند.

=FLOOR(A1, 10)

=CEILING(A2, 0.25)

فرمول چسباندن و ترکیب مقادیر سلول‌ها

برای ترکیب داده‌های دو سلول مجزا دو راه استفاده از ادغام یا همان مرج (Merg) و استفاده از فرمول CONCATENATE را پیش رو داریم که استفاده از آن می‌تواند کار بسیاری از مهندسان عمران و معمار را راحت کند. زمانی که از تابع CONCATENATE استفاده می‌شود در واقع صرفاً محتوای سلول‌ها با یکدیگر ترکیب می‌شود و با فیزیک سلو‌ل‌ها کاری نداریم. ساختار تابع CONCATENATE ساده و به صورت زیر است.

=CONCATENATE(text1, [text2], …)

=CONCATENATE(B1, “, “, A1)

سخن آخر

اکسل بدون شک یکی از کاربردی‌ترین نرم‌افزارها برای رشته‌های مهندسی مانند معماری و عمران است. استفاده مناسب و به جا از طیف گسترده فرمول‌ و توابع تعریف شده در اکسل می‌تواند کار بسیاری از مهندسان عمران و معمار را تسهیل و سرعت اجرای پروژه را به طرز قابل توجهی افزایش دهد. با این همه، درک درست از این فرمول‌ها و استفاده به موقع در جای مناسب نکته مهمی است که باید به آن دقت کرد.