در این مطلب می خوانیم:
انواع شهر های هوشمند را بشناسیم
تفاوت شهر هوشمند با شهرالکترونیک چیست؟
شاخص های یک شهر هوشمند کدامند؟
راه ها و روش های هوشمند سازی شهرها
در مطلب قبلی در رابطه به ماهیت شهر هوشمند و چرایی شهر هوشمند توضیحاتی خدمت شما مخاطبین عزیز ارائه گردید. در موضوعات علمی و پژوهشی زمانی ما می توانیم به مسائل عمیق بنگریم و ازآنها استفاده کنیم یا حتی آنها را نقد کنیم که شناخت مان از موضوع عمیق باشد. شهر هوشمند نیز نیز ازاین قائده مستثنی نیست واکنون که به ضرورت آن پی برده شده است، باید جوانب مختلف آن، شاخص های آن، انواع شهر هوشمند، مراحل ساخت شهر هوشمند و…مورد بررسی قرار بگیرد.
در این نوشته قصد داریم جهت دانش افزایی دانشجویان، محققان و دانش پژوهان عرصه شهر هوشمند به مقوله شهر هوشمند و جوانب مختلف آن به صورت تخصصی تر بپردازیم.
انواع شهر های هوشمند را بشناسیم
همان طور که در محتوای قبل اشاره شد، شهر هوشمند شهری است:
«شهروند محور که در آن از فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت بهره وری بهتر از منابع و امکانات موجود، بالابردن کیفیت زندگی شهروندان و حرکت به سمت توسعه پایدار شهری استفاده می شود».
به طورکلی شهرهای هوشمند را در سه دسته طبقه بندی نمود:
1- شهرهای جدید: شهرهایی که از ابتدا هوشمند ساخته شده اند. این شهرها متناسب با کسب و کارها و ساکنین و مبتنی بر فناوری اطلاعات وارتباطات برای ارئه خدمات سودمند و موثر به شهروندان طراحی و برنامه ریزی می شوند.
2- شهرهای موجود: شهرهایی هوشمند و هوشمندسازی می شوند. این رویکرد نسبی و پله به پله توسط اکثر کشورها و شهرها دنبال می شود.
3- شهرهای هدف محور: این شهرها، شهرهایی هستند که بااهداف خاص تأسیس می شوند، برای مثال شهرهای صنعتی، شهرهای علمی و… جزء این دسته از شهرها می باشند.
تفاوت شهر هوشمند با شهرالکترونیک چیست؟
موضوع مهم برای درک مفهوم شهر هوشمند بیان و درک تفاوت شهر هوشمند با دیگر فضاهای دیجیتال و به طور مشخص شهر الکترونیکی است. برای درک بهتر این تفاوت باید به موارد زیر دقت کرد:
تمامی شهرهای هوشمند الکترونیکی هم هستند، اما تمام شهر های الکترونیکی، هوشمند نیستند. تفاوت آن ها در نحوه پاسخ گویی به مشکلات و حل مسئله است. در واقع در درون شهر الکترونیکی ارائه خدمات از طریق ارتباطات دیجیتالی صورت می گیرد اما در درون شهر هوشمند فضای دیجیتال ابزاری برای حل مسائل می باشد و تنها راهکار نیست. برای درک بهتر به مثال زیر دقت کنید:
فرض کنید که مدیریت شهری خدمتی را که قبلا به صورت آفلاین ارائه می شده است را می خواهد به صورت آنلاین ارائه داده شود. این یک مورد معمولی از خدمات شهر دیجیتال به مردم است.
گروهی از مردم و یا سازمان ها با استفاده از فضای دیجیتال قصد راه اندازی یک سرویس مشاوره آنلاین ایجاد می کنند. این نمونه ای از یک خدمت شهر هوشمند است که با درگیر کردن مردم و با استفاده از فضای دیجیتال خدمت جدیدی برای حل مشکلات مردم ارائه کردند. در واقع فضای دیجیتال ابزاری برای نوآوری ها و ابتکارات شهر هوشمند می باشد.
به عبارت دیگر مفهوم شهر الکترونیک به عنوان زیرساخت یا سرمایه فیزیکی (physcal captal) یک شهر به حساب می آید در حالیکه مفهوم شهر هوشمند به عنوان شهرها در عین حال به عنوان سرمایه فکری (intellectual capital) و دانش ارتباطی یا زیرساخت اجتماعی قلمداد می شود.
زمانی که درباره شهر الکترونیک صحبت میشود، مجموعهای از خدمات الکترونیکی مد نظر است که به صورت شبانه روزی و در همه ایام هفته ارائه میشوند. به عبارت دیگر در شهر الکترونیک خدماتی که ارائه میشوند، در فضای فیزیکی معادل دارند و همان خدمات در بیشتر مواقع به صورت فیزیکی نیز در جامعه مورد استفاده بودهاند.
طرح شهرهای هوشمند تلاش آگاهانه برای استفاده از فناوری اطلاعات برای تبدیل زندگی و کار در منطقه خود در راههای مهم و اساسی به جای راههای افزایشی است. تمایز مفهومی و عملی بین شهرهای دیجیتال و شهر هوشمند وجود دارد. برچسب شهر هوشمند معمولا برای توصیف شهری که توانایی پشتیبانی از روش های یادگیری، توسعه فنآوری و نوآوری را دارد استفاده می شود. در این معنا، هر شهر دیجیتال الزاما باهوش نیست، اما هر شهر هوشمند دارای اجزای دیجیتال است. نظرات در ارتباط بین شهر واقعی و شهر مجازی متفاوت است.
شهرهای دیجیتال شامل هر تابعی از شهر مانند کار، مسکن، جنبش، تفریح و سرگرمی و محیط زیست است. شهر هوشمند در درجه اول شامل توابع پژوهش، انتقال تکنولوژی، توسعه محصول و نوآوری فنآوری، به عنوان بستر صنایع نوآورانه شبیه به شهر دانش است. آنچه یک شهر را به سمت هوشمندی پیش می برد، صرفاً استفاده از ابزار الکترونیکی و سیستم ارتباطاتی آن شهر نیست؛ بلکه استفاده از این ابزار جهت ارتقاء سطح کیفی زندگی شهروندان یک شهر به صورت بهره ور است.
شهر هوشمند در مقایسه با شهر الکترونیک، نگاهی کلانتر داشته و به الکترونیکی کردن خدمات سازمانها محدود نمیشود. این شهر به خوبی از قابلیتهای موجود در شهرهای مجازی بهرهگیری میکند؛ در بسیاری موارد ورودی و خروجی سیستمها، تحلیل دادهها و ارتباط بین سازمان ها بدون دخالت نیروی انسانی و به صورت خودکار صورت میگیرد.
در برخی شهرها مانند تهران که به سمت و سوی هوشمندسازی حرکت کرده اند، در خدماتی مانند کنترل ترافیک، هوشمندی به طور کامل مشهود است. به نحوی که نه تنها تجهیزاتی مانند دوربینهای شهری برای کنترل در نظر گرفته شده است، بلکه فرهنگ سازی بر روی مردمی که باید به عنوان شهروند در شهر تردد کنند، پرسنل راهنمایی و رانندگی که کنترل و هدایت ترافیک را بر عهده دارند. کودکانی که در نقش همراه پلیس وارد عرصه شدندو سایر ارکان انسانی درون شهر صورت گرفت. دولت قوانین مرتبط با هدایت هوشمند را به تأیید رساند و به تدریج شیوه سنتی کنترل ترافیک به شیوه ای هوشمند تبدیل شد و اولین اثر آن برقراری نظم ترافیکی مبتنی بر اقتصاد دیجیتال بود که هم در منافع و هم در هزینه های مدیریت شهر نقش به سزایی ایفا نمود.
شاخص های یک شهر هوشمند کدامند؟
اگر ماهیت شهر هوشمند را به مانند یک ریشه یا تنه درختی در نظر بگیریم، این درخت قطعا باید شاخ و برگ هایی داشته باشد تا این درخت به ثمر بنشیند و این شاخ و برگ ها برای شهر هوشمند مواردی هستند که دراین نوشته سعی خواهد شد به آنها پرداخته شود و بدانیم دقیقا شهر هوشمند در چه حوزه هایی از زندگی ما مهم،مفید و مثمر ثمر خواهد بود. همانطور که از شهر هوشمند تعاریف بسیار زیادی ارائه شده است و هرموسسه یا پژوهشگاهی تعریفی منحصر به فرد از شهر هوشمند دارند، در رابطه با شاخص های شهر هوشمند هم شرایط به همین شکل می باشد و موسسه هایی مثل: موسسه ایزی پارک سوئد، اتحادیه اروپا، اتحادیه فوربس و.. دسته بندی های زیاد و مختلفی از شاخص های شهر هوشمند انجام داده اند.برای شروع در شکل زیر حداقل شاخص هایی که بایدآنها را شناخت و هر شهر هوشمند باید در مسیر تحقق آن ها گام بردارد را معرفی می کنیم.
اقتصاد هوشمند«Smart Economy»
اقتصاد راننده اصلی شهرهای هوشمند است و اقتصاد هوشمند به شهرهایی با صنایع هوشمند اشاره دارد، که در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت داشته و همچنین سایر صنایعی که فناوری اطلاعات وارتباطات در فرآیندهای تولید ارتباطات آنها جای دارد.
حمل ونقل هوشمند«Smart Mobility»
تحرک هوشمند دسترسی مردم به تکنولوژی های جدید را ایجاد می کند و امکان استفاده از این تکنولوژی ها را در زندگی روزمره شهری فراهم می کند. امروزه انتقال مقادیر زیادی از اطلاعات با سرعت زیاد نیاز به پهنای باند زیادی دارد. پهنای باند، زیربنای توسعه اینترنت و جامعه ی اطلاعاتی در آینده شده است. سرویس های ارتباطی فقط با پهنای باند خوب می تواند توسعه یابد. در حال حاضر این سرویس ها در مقیاس بسیار محدودی مورد بهره برداری قرار گرفته اند اما در آینده ای نزدیک گسترش خواهند یافت. در سال های اخیر طرح های جالبی با استفاده از فناوری های بی سیم برای ارائه در شهر معرفی شده اند.
محیط هوشمند«Smart Environment»
شهر های هوشمند، به دنبال ابتکاراتی در برابر محیط زیست هستند. هسته مفهوم شهر هوشمند استفاده از تکنولوژی، افزایش پایداری و مدیریت بهتر منابع طبیعی است. علاقه خاص به حفاظت از منابع طبیعی و زیرساخت های مرتبط.مانند آبراه و فاضلاب و فضاهای سبز مانند پارک است. همه این عوامل تاثیری بر پایداری و سرزندگی شهر دارند، بنابراین باید درهنگام برسی شهر هوشمند در نظر گرفته شوند.به طور کلی محیط هوشمند اشاره به استفاده از فناوری های جدید برای حفظ و حراست از محیط زیست دارد.
حکمرانی هوشمند«Smart Governance»
حکومت هوشمند شامل مشارکت سیاسی فعال، خدمات شهروندی و استفاده هوشمند از دولت الکترونیک می باشد. حکومت هوشمند به عنوان یک ویژگی مهم از شهر هوشمند است که در مشارکت شهروندان بر اساس مشارکت خصوصی یا عمومی توصیف شده است حکومت هوشمند بستگی به اجرای زیرساخت های حکومت های هوشمند دارد که باید پاسخگو و شفاف باشد.این زیرساخت کمک می کند تا اجازه همکاری، تبادل اطلاعات، یکپارچه سازی خدمات و ارتباطات مهیا شود. علاوه بر این حکومت هوشمند به استفاده از کانال های ارتباطی جدید، از قبیل دولت الکترونیک و یا دموکراسی الکترونیک اشاره دارد.
هرچه بیشتر شهری می شویم نقش رهبران و مدیران شهری برجسته تر می شود که هرچه آگاهی این رهبران نسبت به مسائل و چالش های شهرنشینی بیشتر باشداعتبار و نفوذ بیشتر خواهند یافت.
شهر هوشمند نیازمند رهبری قدرتمند است تا آینده بزرگ را تصویر سازی کرده و ببیند. مدیریت شهری همانند رهبری یک ارکستر است که هر بخشی تجربه و ذهنیت خود را دارد اما به رهبری نیاز است که گروه را رهبری و هدایت کند تااطمینان حاصل شود که همگی از روی یک صفحه نت های موسیقی را اجرا می کنند. رهبری در یک شهرهوشمند چشم انداز را توسعه داده و سپس سیستم های مورد نیاز را برای تحقق چشم انداز ایجاد و ساماندهی می کند. دراین زمینه شهر هوشمند نیازمند هماهنگی در خدمات اساسی است.
برای موفقیت در ایجاد یک شهر هوشمند به چیزی بیش از انتخاب یک شعار یا چشم انداز نیاز هست. مدیران شهری نیازمند اتخاذ تصمیماتی هستند که براساس آنها بهترین استفاده از فناوری برای نگهداری و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان داشته باشند.این موضوع زمانی که شهرها با کمبود منابع مواجه هستند اهمیتی دو چندان می یابد.
زندگی هوشمند«Smart Living»
صحبت کردن در مورد زندگی هوشمند یعنی گردآوری جنبه های مختلف که به بهبود کیفیت زندگی شهروندان بسیار کمک می کند؛ از جمله فرهنگ، بهداشت، ایمنی، مسکن، گردشگری و… را شامل می شود.
شهروندان هوشمند«Smart People»
عنصر متمایز کننده شهر دیجیتالی از شهر هوشمند وجود شهروندان هوشمند است. شهروندان هوشمند بر اسراس مهارت ها و سطح آموزشی شان تعریف می شوند. کیفیت تعاملات اجتماعی همچون یکپارچگی، زندگی جمعی و توانایی برقراری ارتباط با جهان، نیز از مصادیق مردم هوشمند به شمار می آید. پروژه های شهر هوشمند بر کیفیت زندگی شهروندان و پرورش آگاهانه تر، تحصیل، و مشارکت شهروندان تاثیر می گذارد.
علاوه بر این، شهر هوشمند اجازه می دهد اعضای این شهر برای شرکت در حکومت و مدیریت شهر فعال شوند.مقصود ازشهروندان هوشمند، شهروندانی دارای مهارتهای کار با پایانهها و سامانههای الکترونیکی، اشتغال در مشاغل فاوا محور، دسترسی مردم به آموزش و پرورش، منابع انسانی و مدیریت ظرفیت های انسانی درون یک جامعه فراگیر با هدف ترویج خلاقیت و توسعه نوآوریها است. این ویژگی، مردم و جامعه را قادر می سازد تا پایگاه دادههایی را ایجاد کرده و در صورت نیاز آنها را پردازش و از آنها استفاده کنند تا بتوانند از این دادهها در تصمیم گیری، تولید محتوا و ارائه خدمات و محصولات، بهرهبرداری نمایند.
شهروندان برای اینکه حس تعلق به اجتماع داشته باشند باید بتوانند با هم مرتبط بوده و ساکنانی آگاه از مسائل اجتماعی باشند.در شهرهای هوشمند دسترسی سریع و قابل اتکا به اطلاعات عنصر اساسی شهرهای هوشمند است چرا که به افزایش حس تعلق اجتماعی کمک می کند.به دلیل اینکه شهروندان هوشمند در همه جااز ابزارهای هوشمند استفاده میکنند ،این ابزارها بااستفاده از فناوری های پیشرفته تبدیل به تسهیل گران توسعه اقتصادی و اجتماعی شده اند.مطالعات نشان داده است شهر هوشمند با در اختیار قراردادن نرم افزارهای وب، گوشی های هوشمند و دیگر الزامات تعاملات مدنی و اجتماعی ،شهروندان و دیگر ساختمان ها را درگیر فرایند افزایش حس تعلق اجتماعی می کند.
سایت های اینترنتی و نرم افزارهای مرتبط به شهروندان این امکان را می دهد تا آخرین اطلاعات را در حوزه: تجارت، دولت، خدمات شهری و فرهنگ دریافت کنند.همچنین این کانال های ارتباطی به شهروندان اجازه می دهد تا آخرین تصاویر و فرم های برخط ارسال بکنند و پاسخ های به هنگام دریافت بکنند.
در شهر هوشمند مردم بااستفاداز نرم افزارهای ارتباطی این امکان رادارند که دست اندازهای معابر، ماشین های رها شده، زباله های جمع نشده، خشونت های خانگی و ده ها معضل و مشکل شهری را گزارش دهند. شهرهای هوشمند با استفاده از داده های حاصل از وسایل ارتباطی،نیازهای شهروندان را بهتر درک می کنند و منابع را برای تامین این نیازها تخصیص می دهند.
حتی برای شهروندانی که در حال حرکت هستند، ابزارهای همراهشان به آن ها برای دسترسی به خدمات دولتی و ارتباطی به صورت الکترونیکی کمک می شود.شهروندان هوشمند نه تنها قادر به درخواست اطلاعات و خدمات از دولت می شوند بلکه آنها توانمند می شوند تا با دولت های محلی و شهرداری ها در امور مختلف شهری مشارکت کنند.همچنین بافناوری های هوشمند شهروندان قادر خواهند بود تا محتوای اجتماعی را از طریق به اشتراک گذاری تصاویر، داده، اطلاعات و تجربیات خود ارتقا بخشند. با این اطلاعات به اشتراک گذاشته شده عموم مردم قادر خواهند بود تا کارایی سیستم حمل و نقل، بهداشت محیط، آموزش، خدمات اجتماعی و فرصت های فرهنگی را مورد ارزیابی قرار دهند و از این طریق خدمات و سیاست های محلی را هدایت میکنند.
راه ها و روش های هوشمند سازی شهرها
در حال حاضر هیچ کتاب راهنمای مشخصی جهت ساخت شهر هوشمند دردست نیست، بلکه نکته ای مهم است لزوم حرکت به سمت شهرهوشمند برهمگان روشن است.درآینده قطعا شهرها مدرن تر،جذاب تر و زیست پذیرتر خواهندبود. استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات تآثیربسیار زیادی بر سبک زندگی و شهرهای آینده خواهد گذاشت. درحال حاضرتلاش برای پیداکردن و دست یافتن به اصول شهر هوشمند درسطح جهان شروع شده و ادامه دارد.
در این قسمت الزامات اساسی یک شهر هوشمند را مورد بررسی قرار می دهیم.این موارد مانند بلوک های ساختمانی برای یک شهر هوشمند ضروری اند. برای اینکه بتوان یک شهر را هوشمند کرد باید این 5ضرورت به صورت دقیق پیاده سازی شوند تا بتوانیم مطمئن شویم که بستر شهرهوشمند به صورت پایدار ایجاد شده است.
ضرورت اول، استقرار شبکه های پهن باند
باتوجه به اجرای طرح فاوای هوشمندبرای یک شهر، بایدمطمئن شد که شبکه های پهن باند برای پشتیبانی ازنرم افزارهای دیجیتالی، درهمه جای شهر و برای همه شهروندان وجود دارد. دراین طرح باید زیر ساخت های پهن باند شامل:کابل، فیبرنوری و شبکه های بی سیم در دسترس همگان باشد. این زیرساخت پهن باند باید همه شهروندان و سازمان های موجودرا به هم متصل کند. جدیدترین و بهترین سرویس پهن باند، فیبرنوری است که سریع ترین اتصال به اینترنت را فراهم می کند.گسترش این سرویس درتمام شهر ضرورت اول به حساب می آید. تمام زیرساخت های حیاتی شهر باید توسط فیبرنوری به هم متصل شوند. این فیبرها به عنوان ستون فقرات شهر هوشمند برای دسترسی سریع به اینترنت پرسرعت می باشد.
ضرورت دوم، استفاده از تجهیزات هوشمند
گام دوم برای برنامه ریزان شهر هوشمند، استقرار برنامه هوشمند فاوا برای شهر است. در این برنامه باید به ابعاد مختلف و امکانات شهرتوجه شده باشد.این امکانات عبارتنداز:فضای فیزیکی،زیرساخت های شهری مجهز به سیستم تعبیه شده، تجهیزات هوشمند، سنسورها، مدیریت برخط داده ها، هشداردهنده ها و پردازش اطلاعات برای اداره شهر.
استفاده گسترده و فراگیر از فاوا می تواند باعث توسعه خدمات ضروری برای سلامت، امنیت، پلیس وآتش نشانی، اداره و ارائه خدمات عمومی شود.
ضرورت سوم، توسعه فضاهای شهری هوشمند
پس از برداشتن گام های اول و دوم، توسعه فضاهای هوشمند شهری بااتصال سیستم های تعبیه شده، حسگرها و تجهیزات هوشمند به یکدیگر، برای ایجاد زیر ساخت های منسجم و یکپارچه فاوای شهری، سومین ضرورت درهوشمند سازی شهر است.
فضای شهری هوشمند به مناطقی از شهر اطلاق می شود که برای ارائه خدمات موثرتر و پایدارتر در یک منطقه خاص شهر از زیرساخت فاوا استفاده می شود. بعضی اوقات این فضاها می تواند به بزرگی تمامی نواحی شهر باشد.دراین نواحی می توان خدماتی نظیرشارژ الکتریکی ماشین ها، ساختمان های باانرژی کارآمدکه دارای سنجه های هوشمند وسیستم های سرمایشی وگرمایشی هوشمند باشند، ارائه داد. شهروندان ازطریق نقاط اتصال وای فای وکیوسک های اطلاعاتی، می توانند به نواحی مختلف شهر متصل شوند و خدمات عمومی در فضاهای شهر هوشمند وموردنیاز خود را دریافت نمایند. درشهرهای اروپای شرقی نقطه اتصال وای فای رایگان درحال تبدیل شدن به یک خدمت عمومی رایج شهری است.
ضرورت چهارم، توسعه خدمات الکترونیکی و خدمات مبتنی بر وب
دسترسی به زیر ساخت های فاوا در همه جا به گونه ای که دربالا تشریح شد،باعث توسعه نرم افزارها و خدمات جدید توسط کاربران مختلف می شود. درضمن مستقیما با میزان پذیرش زیرساخت های موجود در شهرهوشمند ونحوه عملکرد آن ها،می توان ارزیابی واقعی تری از نظات ورفتارهای کاربران به دست آورد.بدین منظور شبکه های زندگی آزمایشگاهی می توانند به آسانی به آزمایش نرم افزارها و خدمات الکترونیکی به عنوان بلوک های ساختمانی به آزمایش نرم افزارها و خدمات الکترونیکی به عنوان بلوک های ساختمانی شهر هوشمندبه توسعه کارآمدتر آن کمک نمایند.
عموما شهرهای هوشمند خدمات آنلاین متفاوتی را درسراسرشهرارائه می دهند. به طور مثال خدمات الکترونیکی متفاوتی برای فرودگاه وبیمارستان شهر مورد نیاز است. خدمات الکترونیکی شهر هوشمند شامل:خدمات بر اقتصاد محلی و توسعه آن، گردشگری،محیط زیست شهر ، خدمات انرژی، حمل ونقل، خدمات امنیت، خدمات آموزشی وبهداشتی و..می باشد.
ضرورت پنجم، بازکردن داده های دولتی
بازکردن داده های دولتی ازاواسط سال 2000 دربرخی از دولت های محلی ومرکزی اروپاآغاز شدوسپس به سراسر جهان گسترش یافت. استفاده موثر از داده های دولتی می تواند باعث تسریع تحول هوشمندسازی در شهرهای کشور و ایجاد مزیت رقابتی ملی برای کشورها در اررزیابی می شود. سازمان های عمومی درتلاشند با انتشار داده ها به صورت آنلاین و اشتراک گذاری آنها بامردم،باعث ارتقای شفافیت فرایندها و عملکرد دولت شوند.
درادامه 5منفعت مهم داده های باز دولت برای شهر؛ منطقه یا کشورعبارتند از:
1- گسترش مسئولیت،شفافیت،پاسخگویی وکنترل دموکراتیک دولت
2- ترویج شهروندان به خود توانمندسازی، اشتغال و مشارکت اجتماعی
3- ساخت نسل بعدی از کارمندان توانمند دولت
4- پرورش نوآوری، بهره وری واثربخشی درخدمات دولتی
5- ایجاد ارزش برای اقتصادگسترده تر
بنابراین براساس پنج مزیت فوق، بازکردن داده های دولت به روی شهروندان باعث ایجادحاکمیت خوب می شود و حاکمیت خوب به نوبه خودباعث افزایش مشارکت و اعتماد عمومی و درنتیجه بهبود خدمات خواهد شد.
دراین نوشته سعی شد تا شهر هوشمند بیشتر زیر ذره بین قرار بگیرد و انواع آن، شاخص های آن، تفاوت آن با شهر الکترونیک، اقدامات ضروری و اساسی برای دستیابی به آن برای مخاطبین گرامی ارائه شود.
درنوشته های بعدی تلاش خواهد شد تامبحث: « اینترنت اشیاء » به طور تخصصی مورد مطالعه و بررسی قرار بگیرد.
مطالب مرتبط:
شهر هوشمند چگونه به اقتصاد شهری کمک می کند؟
25 فناوری که هر شهر هوشمندی باید داشته باشد
منابع:
پایان نامه پتانسیل ها و چالش های شهر شهریار جهت دستیابی به شهر هوشمنددر شهر شهریار« نویسنده:محسن شیرمحمدلو».
کتاب مقدمه ای برکلیات ومبانی شهر هوشمند، ترجمه:مصطفی بهمن آبادی وعلی عباسیان آرانی