موزاییک یکی از کفپوش‌های مقاوم در برابر سرما، گرما، مواد شیمیایی و … است که برای بخش‌هایی که در معرض فضای باز، پارکینگ‌ها، پشت‌بام‌ها، حیاط و … بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته در گذشته کفپوش فضاهای داخلی خانه‌ها نیز از موزاییک بود که با موکت پوشانده می‌شد، ولی امروزه از این کفپوش برای فضاهای داخلی استفاده نمی‌شود. در مرحله نازک کاری ساختمان از کفپوش موزاییک می توان استفاده کرد. در این مقاله از ویکی ساختمون به تهیه و اجرای ملات موزاییک کاری و دوغاب موزاییک آشنا شوید.
انواع ملات ساختمانی
به‌طور کلی ملات‌های ساختمانی از نظر جنبه‌های استفاده‌ای که دارند به دو دسته ملات‌های بنایی و ملات‌های اندود کاری تقسیم بندی می‌شوند. ملات‌های بنایی آن دسته از ملات‌های ساختمانی هستند که وظیفه پخش و انتقال نیرو را در ساختمان انجام می‌دهند. معمول‌ترین انواع ملات‌های بنایی، ملات ماسه سیمان، ملات ماسه آهک و ملات باتارد است.
از سوی دیگر از ملات‌های اندود کاری برای ایجاد سطوح صاف، شیب‌دار و یا تزئینات ساختمان استفاده می شود. ملات ماسه سیمان، ملات گچ، ملات گچ‌وخاک، ملات کاه‌گل، ملات موزاییک، ملات خاک‌سنگ و سیمان، ملات پودر سنگ و سیمان، ملات پودر سنگ-خاک‌سنگ و ملات سیمان از متداول‌ترین انواع ملات‌های ساختمانی اندودکاری هستند.
نکته
دوغاب آهک با شیره آهک تفاوت دارد. شیره آهک برای تهیه ملات باتارد و یا ملات ماسه آهک مورد استفاده قرار می‌گیرد و بیشتر در حجم‌های زیاد و با مشخصات استاندارد شده تهیه می‌شود. در حالی‌که دوغاب آهک را برای اندودهای استثنایی و به‌طور خیلی محدود مورد استفاده قرار می‌دهند به همین جهت در حجم‌های بسیار کم درست می‌شود.
روش ساخت انواع ملات ساختمانی
ملات‌های ساختمانی را می‌توان با مخلوط کُن‌های مکانیکی و یا با دست تهیه کرد. استفاده از مخلوط کُن‌های مکانیکی هنگامی اقتصادی است که حجم کار بسیار زیاد باشد و ملات‌ها پس از ساخته شدن بلافاصله مصرف شوند؛ اما بر اساس تجربه به دست آمده، چنین حالتی کمتر پیش می‌آید و معمولاً کارها به نحوی است که استفاده از مخلوط کُن مکانیکی مقرون به صرفه نیست؛ بنابراین ساخت ملات‌ها عملاً بیشتر به وسیله دست صورت می‌گیرد و از این نظر برای آنالیز قیمت‌ها نیز ساخت ملات به وسیله دست ملاک عمل قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: نحوه موزاییک کاری پشت بام
انواع ملات موزاییک کاری
به طورکلی برای ملات موزاییک کاری از ملات‌های مختلفی با توجه به زیر کار محل موزاییک کاری استفاده می‌شود. ملات ماسه آهک، ملات باتارد و ملات ماسه و سیمان از جمله ملات‌هایی هستند که در موزاییک کاری استفاده می‌شود. در ادامه به نحوه تهیه آنها اشاره شده است.
ملات ماسه و آهک
از مخلوط کردن ماسه ریز دانه (5 میلیمتر) و شیره آهک به مقدار 175 تا 200 کیلوگرم در مترمکعب، ملات مقاومی ساخته می‌شود که می‌توان از آن برای ملات زیر موزاییک استفاده کرد. چون ملات ماسه آهک مانند ملات ماسه و سیمان تاب و مقاومت ندارد، لذا در فرش موزاییک از آن کمتر استفاده می‌شود.
ملات باتارد
این ملات از مخلوط ماسه با دانه‌بندی ریز به اضافه شیره آهک به اندازه 100 کیلوگرم و 150 کیلوگرم سیمان در مترمکعب ساخته می‌شود.
ملات ماسه و سیمان
از مخلوط کردن ماسه دانه‌بندی شده و سیمان با عیار 300 کیلوگرم در مترمکعب، ملات با مقاومت و تاب زیاد ساخته می‌شود که مصرف آن در فرش کردن موزاییک سبب زیاد شدن دوام موزاییک فرش می‌شود.
محل تهیه ملات‌ها
ملات‌های ساختمانی را بسته به حجم کار و مشخصات ملات از نظر سرعت گیرش به دو محل پای کار و در خارج از ساختمان می‌سازند. ملات گچ، ملات گچ‌وخاک و دوغاب گچ را به علت سرعت گیرش زیاد و دوغاب ماسه سیمان، دوغاب سیمان و دوغاب خاک‌سنگ، دوغاب آهک و … را به دلیل اینکه در حجم‌های کم ساخته می‌شوند، در پای کار می‌سازند. به جز ملات‌های ذکر شده، بقیه ملات‌های ساختمانی بسته به مقدار مصرف در حجم‌های مختلف و در خارج از ساختمان تهیه می‌شود و سپس به پای کار حمل می‌شود که ملات موزاییک کاری نیز از این دسته است.
نحوه اجرای موزاییک کاری
موزاییک کاری به طورکلی در مراحل زیر سازی، دلیل گذاری، فرش موزاییک و دوغاب ریزی انجام می‌شود که در ادامه مفصلاً توضیحاتی در رابطه با آنها ارائه شده است.
زير سازى موزاييک
فرش موزاييک، در هر نوع زمين (خشک، نيمه خشک و مرطوب) يا در هر طبقه را نمی‌توان مستقيماً روى خاك يا عايق كارى انجام داد. برای اجرای موزاییک روی سطوح باید زیرسازی مناسب آن صورت گیرد که در ادامه به آن اشاره شده است.
كف سازى در زمین‌های خشک
- صاف و متراكم كردن سطح كف سازى
- ريختن يک لايه بتن با عيار 200 كيلوگرم سيمان در مترمكعب بتن به ضخامت 10 سانتیمتر و متراكم و صاف کردن سطح فوقانى بتن با استفاده از تخته ماله
- اجراى پوشش نهايى به دو صورت بتنى و با استفاده از ملات ماسه سيمان موزاييک کاری سپس اجرای موزاییک کاری
كف سازى در زمین‌هایی كه داراى رطوبت کم (زمین‌های نيمه خشک)
- براى كف سازى اين گونه زمین‌ها (زير زمین‌ها) شامل كوبيدن خاک زيرين (زمين طبيعى) است تا تراكم آن به 85 تا 90 درصد برسد.
- پخش كردن قلوه سنگ درشت (سنگ رودخانه‌ای) به ضخامت حداقل 25 سانتیمتر براى به وجود آوردن سطحى تقریباً صاف و پر شدن فواصل بين قلوه سنگ‌ها با شن ريز تا تقریباً يک سانتیمتر روى قلوه سنگ‌ها را بپوشاند.
- ريختن بتن با عيار 200 كيلوگرم سيمان در مترمكعب بتن به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر و صاف كردن آن با استفاده از تخته ماله
- اجراى ملات ماسه و سيمان با عيار 350 كيلوگرم سيمان در مترمكعب ملات جهت اجراى پوشش نهايى
- فرش كردن كف با موزاييک و يا سنگ فرشى و … كه به عنوان پوشش نهايى كف است.
مطلب پیشنهادی: سفت کاری ساختمان
كف سازى در زمین‌های مرطوب
- در اين گونه زمین‌ها به دليل وجود رطوبت زياد، قلوه سنگ‌ها به تنهايى نمی‌توانند از نفوذ رطوبت جلوگيرى نمايند و لازم است از عايق رطوبتى هم استفاده شود. جهت كف سازى در اين گونه زمین‌ها مراحل زير را به ترتيب انجام می‌دهند.
- كوبيدن خاک زيرين (زمين طبيعى) تا تراكم آن به 85 تا 90 درصد برسد.
- پخش كردن قلوه سنگ درشت (سنگ رودخانه‌ای) به ضخامت حداقل 25 سانتیمتر براى به وجود آوردن سطحى تقریباً صاف و پر شدن فواصل
- بين آنها (قلوه سنگ‌ها)، شن ريز روى تمام سطح ريخته می‌شود تا تقریباً يک سانتیمتر روى قلوه سنگ‌ها را بپوشاند.
- ريختن بتن با عيار 200 كيلوگرم سيمان در مترمكعب بتن به ضخامت 7 تا 10 سانتیمتر و ويبره صاف كردن آن با استفاده از تخته ماله.
- اجراى ملات ماسه و سيمان ليسه‌اى 1 با عيار 350 كيلوگرم سيمان در مترمكعب ملات به ضخامت حداقل يک سانتیمتر جهت فراهم کردن بستری برای عايق كارى
- اجراى قير و گونى (قير گونى يک لايه- دو لايه قير و يک لايه گونى، قير و گونى يك لايه نام دارد) یا ایزوگام بر روى ملات ماسه و سيمان ليسه‌اى (از مخلوط كردن ماسه نرم و سيمان با عيار 300 تا 350 كيلوگرم در مترمكعب، ملات ماسه و سيمان ليسه‌اى به دست مى‌آيد.)
- اجراى ملات ماسه و سيمان ليسه‌اى با عيار 350 كيلوگرم سيمان در مترمكعب ملات به ضخامت حداقل يک سانتیمتر جهت محافظت از عايق كارى
- پهن كردن ملات ماسه و سيمان با عيار 350 كيلوگرم سيمان در مترمكعب ملات براى اجراى پوشش نهايى كف
- فرش موزاييک و يا سنگ فرشى كف به عنوان پوشش نهايى كف
دليل گذارى فرش موزاييک
به نوارهايى از موزاييک كه در کناره‌های محل فرش كردن موزاييک انجام می‌شود، دليل موزاييک و عمل صورت گرفته را، دليل گذارى می‌گویند. موزاييک فرش كردن بقیه كف ملات بين دو دليل به صورت تخت و بلندتر از سطح زير موزاييک دليل (به اندازه 5 میلیمتر) پخش می‌شود. سپس ريسمان كشى بين دو دليل انجام می‌شود و موزاييک فرش با رعايت درز لازم (5 میلیمتر) در راستاى ريسمان كار قرار گرفته و با استفاده از تخماق كوبيده شده و نصب می‌شود.
اجرای دوغاب
پس از پايان يافتن فرش موزاييک بعد از 12 ساعت، دوغاب ماسه سيمانى با نسبت چهار پيمانه ماسه ريز دانه و يک پيمانه سيمان تهیه شده و بر روى سطح موزاييک فرش می‌ریزند و با تيغه لاستيكى و يا جارو كشيدن، دوغاب را بين درزها و بندهاى موزاييک هدايت می‌کنند تا پر شود. گرد سنگ، خاک‌سنگ و سيمان را به نسبت مساوی به طور خشک مخلوط كرده و بر روى دوغابى كه لاى درزها رفته پاشيده و با پارچه‌ای سطح موزاییک‌ها را تميز می‌کنند.
نكات مهم
- ملات ماسه سيمان مصرفى براى موزاييک كارى بايد كم آب باشد.
- ضخامت ملات بستگى به كف تمام شده موزاييک از خط تراز و شيب موزاييک كارى دارد.
- حداقل ملات زير موزاييک 2 سانتیمتر است.
سخن آخر
در بازسازی ساختمان برای پوشش کف از مصالح مختلفی استفاده می شود، که یکی از آنها موزاییک است که در این مقاله به شرح آن پرداختیم. ملات موزاییک کاری همانطور که مشاهده شد به روش‌های مختلف و با توجه به نوع زیر کار آن تهیه و اجرا می‌شود و پس از اجرای موزاییک کاری، دوغاب نهایی برای گیرش موزاییک‌ها به هم اجرا می‌شود. نظرات و پرسش‌های خود را با ما در میان بگذارید.
