پریزها (Receptacles) – بخش اول

چه پریز، سوکت یا هر چیز دیگر (به انگلیسی: outlet، plug-in یا receptacle)، این تجهیزات مهم نشان دهنده نقطه ای مانند نقطه تماس لاستیک با جاده در سیستم سیم کشی خانه شما می باشد. از مدل پایه 15 آمپر، 120 ولت دوبل (دوتایی) تا مدل 50 آمپر 240 ولت، پریزهای مختلف درون منزل شما تقریباً عمل یکسانی انجام می دهند: انتقال برق (توان) به بار (مصرف کننده).

فهمیدن تفاوت بین پریزها زمان زیادی از شما نمی گیرد. شما نیاز دارید که میزان آمپر (جریان) مدار، ولتاژ و تعداد دستگاه های بر روی مدار را برای انتخاب پریز مناسب بدانید. برای مدارهای با یک پریز، تناسب میان آمپراژ و ولتاژ مدار و پریز را در نظر بگیرید. یک پریز دوبل (دوقلو) (با فاصله ای میان آنها برای اتصال دوعدد دو شاخه) به عنوان دو پریز محسوب می شود. از پریز 15 آمپر بر روی مدارهای 15 آمپر با چندین پریز استفاده کنید. از پریز 15 یا 20 آمپر بر روی مدارهای 20 آمپر با چندین پریز استفاده کنید. پریزهای 20 آمپر دارای شکاف افقی T شکل با شیاری بزرگ تر از شیار کناری می باشند. پریزهای 240 ولت دارای شکل شیار (slot) یا سوراخ های منحصر به فرد و خاص به خود هستند و بنابراین امکان اینکه به طور تصادفی دستگاهی را که متناسب با آمپر مدار نباشد به آن وصل کنید وجود ندارد. اگرچه برخی از پریزها را می توان با استفاده از ترمینال های فشاری سیم کشی نمود اما این روش به دلیل اینکه امکان شل شدن این اتصالات زیاد است توصیه نمی شود. ترمینال های پیچی اصولاً روش بهتری برای سیم کشی و اتصال سیم ها به پریزها هستند. اگر از این نوع سیم کشی استفاده می کنید، برای پریزهای 15 آمپر فقط از سیم نمره 2.5 و برای پریز 20 آمپر فقط از سیم نمره 4 استفاده کنید. بعضی از پریزها، امکان حفاظت مدار در برابر خطای زمین را فراهم می آورند به این معنا که اگر خطای زمین یا نشت جریان وجود داشته باشد، برق خروجی از پریز را قطع می کند تا تجهیز متصل به آن آسیب نبیند. این موارد با تنظیم مجدد و دکمه های تست که بر روی پریز وجود دارد به آسانی قابل شناسایی است.

آخرین اطلاعات درباره پریزها: مانند کلیدها (Switches)، پریزها نیز مقداری در کیفیت متفاوت هستند. پرداخت مبلغی بیشتر برای یک پریز با کیفیت ساخت خوب و با دوام، ارزش هزینه انجام شده را دارد چرا که پریزها به دلیل اینکه مستقیماً به یک دستگاه که ممکن است هزینه گزافی برای آن پرداخته باشید وصل می شوند و باید کیفیت و استانداردهای ساخت در آنها رعایت شده باشد. پریزهای ارزان بازار از لحاظ کیفیت و رعایت استانداردهای لازم اصولاً دارای ضعف های اساسی می باشند.

انواع پریزها (Receptacles)

پریزهای مختلفی در خانه ها استفاده می شود. هر کدام از این پریزها دارای شیارها (سوراخ ها) و چیدمان منحصر بفردی هستند که فقط نوع خاصی از دوشاخه را قبول می کنند و هر کدام برای کار خاصی طراحی شده اند.

پریزهای خانگی دو نوع ولتاژ را پشتیبانی می کنند: عادی (normal) و بالا (high). گرچه میزان ولتاژ مدارهای توزیع و شبکه برق در طول سالها مقدار کمی تغییر کرده است، پریزهای عادی (normal) باید ولتاژ 110، 115، 120 یا 125 ولت را پشتیبانی کنند. برای اهداف جایگزینی و تعویض پریز، این درجه بندی ها یکسان در نظر گرفته می شود. پریزهای ولتاژ بالا بر اساس ولتاژ 220، 240 و 250 ولت درجه بندی می شوند. این درجه بندی ها یکسان در نظر گرفته می شوند.

هنگام تعویض یک پریز، میزان آمپر مدار در تابلوی برق اصلی را چک کنید و پریزی با آمپراژ متناسب با مدار و کلید حفاظتی داخل تابلو خریداری کنید.

پریز15 آمپر، 120 ولت. استفاده از این نوع پریز دو قطبی با دو شیار در خانه هایی که پیش از سال 1960 ساخته شدند رایج است. "منظور از پریز دو قطبی یا polarized receptacles پریزهایی است که در سیم کشی هایی که خط فاز و نول تفکیک شده اند و دوشاخه تجهیزات با دو پایه متفاوت از لحاظ اندازه هستند و پایه فاز دوشاخه دستگاه به پایه یا شیار فاز که بزرگتر است و پایه نول دوشاخه دستگاه به پایه یا شیار نول که کوچکتر است(مانند تصویر بالا) متصل می گردد. برخلاف سیستم های مرسوم که تفاوتی در اتصال دوشاخه به پریز و تفکیک فاز و نول در سیم کشی و اتصال به پریزها وجود ندارد و شیار یا سوراخ های پریز یکسان است". شیارها در اندازه های مختلفی برای پذیرش دوشاخه های قطبی شده (polarized plugs) وجود دارند.

پریز15 آمپر، 120 ولت. پریزهای سه سوراخه (شیار) با پایه زمین که دارای دو شیار با اندازه متفاوت و یک سوراخ U شکل برای زمین کردن تجهیز هستند که در همه تاًسیسات با سیم کشی جدید مورد نیاز است.

پریز 20 آمپر، 120 ولت. پریزهای سه سوراخه (شیار) با پایه زمین که دارای یک شکاف T شکل خاص است. این نوع برای وسایل بزرگ و یا وسایل قابل حمل (سیار مانند دریل، فرز و …) که نیاز به 20 آمپر جریان دارند مورد استفاده قرار می گیرد.

پریز 15 آمپر، 240 ولت. این نوع پریز در درجه اول برای دستگاه های تهویه مطبوع پنجره ای (که بر روی پنجره نصب می شوند مانند دستگاههای کولر گازی که مجموعه پنل و کندانسور به صورت یکپارچه و بر روی پنجره نصب می شود) استفاده می شود. این پریز به عنوان یک تجهیز واحد و یا به عنوان نیمی از یک پریز دوبل (دو قلو) که نیمی دیگر به عنوان پریز 120 ولت مورد استفاده قرار می گیرد می باشد.

پریز 30 آمپر، 240/120 ولت. این پریز با پایه زمین برای خشک کن لباس استفاده می شود. این نوع پریز، جریانی با ولتاژ بالا برای کویل های گرمایشی و 120 ولت برای روشن نمودن روشنایی ها و تایمرها فراهم می آورد.

پریز 50 آمپر، 240/120 ولت. این نوع پریز جدید با پایه زمین در موارد خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع پریز، جریانی با ولتاژ بالا برای کویل های گرمایشی و 120 ولت برای روشن نمودن روشنایی ها و تایمرها فراهم می آورد.

پریزها (Receptacles) – بخش دوم

در این مطلب به معرفی برخی پریزهای قدیمی تر که ممکن است متفاوت از بسیاری از انواع مدرن تر باشند خواهیم پرداخت. در معرفی هر تجهیز یا سیستمی آشنایی با تاریخچه و نمونه های اولیه آن، کمک به درک بهتری ازروند پیشرفت و اصلاحات ساختاری آن می نماید و دلایل اصلاح و بهبود سیستم و میزان درصد پیشرفت آن برای خواننده قابل فهم و درک خواهد بود.

برخی از انواع پریزهای قدیمی

در این قسمت به معرفی برخی پریزهای قدیمی تر که ممکن است متفاوت از بسیاری از انواع مدرن تر باشند خواهیم پرداخت. در معرفی هر تجهیز یا سیستمی آشنایی با تاریخچه و نمونه های اولیه آن، کمک به درک بهتری از روند پیشرفت و اصلاحات ساختاری آن می نماید و دلایل اصلاح و بهبود سیستم و میزان درصد پیشرفت آن برای خواننده قابل فهم و درک خواهد بود.

این دستورالعمل های ساده را برای ارزیابی یا جایگزینی پریزهای قدیمی دنبال کنید:

یکی از نمونه های پریز که از مکانیزمی شبیه سرپیچ لامپ های حبابی برخوردار بود. این پریز در اوایل دهه 1900 استفاده می شد.

پریزهای غیر قطبی (Unpolarized receptacles) دارای شکاف های یکسان از لحاظ اندازه هستند (برخلاف پریزهای دارای قطبیت (polarized receptacles) که اندازه شیارها جهت رعایت اتصال درست دو شاخه متفاوت است). دو شاخه های مدرن ممکن است امکان اتصال به این نوع پریزها را نداشته باشند. هرگز ساختار یک دو شاخه دارای قطبیت (polarized plug) را برای اینکه بتوان آن را به حفره های داخل یک پریز غیر قطبی (Unpolarized receptacle) فرو نمود تغییر ندهید.

در تصویر بالا نمونه یک دوشاخه دارای قطبیت یا دو قطبی که به آن Polarized Plug در اصطلاح فنی می گویند مشاهده می کنید و اگر به تصویر دقت نمایید بزرگتر بودن یکی از شاخه های دوشاخه از دیگری به دلیل رعایت موضوع قطبیت مشخص است و این نوع دوشاخه فقط به پریزهای مخصوص دوقطبی (Polarized Receptacles) قابل اتصال است. برای آشنایی بیشتر بخش اول مطلب را مطالعه نمایید.

پریزهای روکار (Surface-mounted receptacles)در دهه های 1940 و 1950 به دلیل راحتی نصب مرسوم بودند. سیم کشی این نوع پریزها در فضاهای با حجم توخالی و از پشت انجام می شد (مانند تصویر بالا). این پریزها معمولاً زمین نشده هستند.

پریزهای سرامیکی دوبل (ceramic duplex receptacles) در دهه 1930 تولید می شدند. این نوع قطبی (polarized) اما زمین نشده (ungrounded) هستند و برای سیستم سیم کشی 120 ولت طراحی شده اند.

پریزهای با مکانیزم پیچشی-قفلی (Twist-lock receptacles) برای دوشاخه هایی که در داخل مکانیزم پریز قرار می گیرند و داخل آن می چرخند تا اتصال دوشاخه به پایه های داخل پریز برقرار شود طراحی شده اند. یک لبه کوچک در انتهای یکی از شاخه های دو شاخه مانع از کشیده شدن دوشاخه از پریز می شود. (همانطور که توضیح داده شد دوشاخه در پریز قفل می شود) .

این پریز دوبل (دوقلو) سرامیکی دارای شکلی شبیه ساعت شنی است. این پریز برای ولتاژ 250 ولت و آمپراژ 5 آمپر طراحی شده است و براساس کدها و استانداردهای الکتریکی امروزی دیگر کاربرد آن مجاز نیست.

***برای مشاهده قیمت کلید و پریز اینجا کلیک کنید.***

منبع: سایت http://publicism.info

دپارتمان تأسیسات الکتریکی سامانه جامع صنعت ساختمان – کارگشا

 سایر مطالب منتخب در حوزه کلید، پریز و ادوات کنترلی را دنبال و ما را با نظرات ارزشمند خویش همراهی نمایید.

نوشته های مشابه
خروج از نسخه موبایل