معماری مراکش از گذشته تا امروز

مراکش در شمال آفریقا قرار دارد و مراکش شامل دره ی مدیترانه و اقیانوس اطلس می باشد. جغرافیای متنوع و تاریخ طولانی این سرزمین که توسط امواج متوالی مهاجران و تحرکات نظامی رقم خورده، همه در معماری مراکش تا ثیر گذار بوده است.

معماری مراکش در طول تاریخ تحت تأثیر بسیاری از فرهنگها قرار گرفته است. معماری مراکش از این رو مورد مطالعه قرار گرفته است که تحولات تاریخی آن نزدیک به تحولات تاریخی ایران است. فرهنگ و معماری این کشور از ترکیب سنت های اسلامی ، همسایگان عرب، قبیله های آفریقایی و استعمارگران اروپایی شکل گرفته است. همه این تأثیرات فرهنگی متفاوت با یکدیگر وارد معماری مراکش شدند.

بربرها بوسیله استفاده از آجر خاکی، شناخته می شوند. ساختمان های بسیار عظیمی ساخته اند که اغلب از جنس خشت است. یکی از آن ها دیوارهای بنادر و گارد حفاظتی هستند که برای دفاع ازحمله ی دزدان دریایی و دشمنان است.

تکرار فرم ها، مواد و الگوها در معماری مراکش منجر شد که معماری سنتی مراکش، کشورهای همسایه و مهاجران را تحت تاثیر قرار دهد.

مراکش کشور اسلامی نبود!

امروزه در معماری ساختمان های مراکش، عناصر و طرح های متفاوتی دیده می شوند، اما قوی ترین تأثیر در معماری کشور را اسلام به جای گذاشته است. با آمدن اسلام به قبیله ی بربر ها باعث شد تا اسلام تا حد زیادی در سبک معماری مراکش تاثیر بگذارد. ظرافت هنر اسلامی با استفاده از کاشی کاری، طرح های هندسی و نقوش گلدار در ساختمان ها و طرح های داخلی مانند: مساجد، قصرها، سالن ها و خانه ها دیده می شود.

عناصر طراحی

مراکش اغلب به عنوان کشور جذاب و زیبایی شناخته می شود و با وجود آشفتگیهای تاریخی این کشور، بیشتر میراث هنری آن تا امروز باقی مانده است.
عناصر طراحی معماری مراکش نیز دارای نفوذ قوی اسلامی هستند.
الگوهای هندسی، خوشنویسی اسلامی و آیات قرآنی و زلیج رنگارنگ (موزاییک کاشی سرامیکی) است. 
سبک اسپانیایی در معماری مراکش که عناصر اصلی آن شامل دیوارهای تیز سفید، سقف گچ در میان قوس ها و گنبدهای بزرگ است. 
زیبایی در معماری مراکش، این است که این عناصر به طور معمول می توانند در ساختمان های اسلامی مانند مساجد و مدرس ها (مدارس قرآنی) ترکیب شوند.
در انتخاب مصالح برای معماری داخلی ساختمان ها سعی می کنند ازمصالح خنک کننده استفاده کنند به دلیل این که کشور مراکش آب و هوای خشکی دارد.

کاشی

کاشی های Zellige، که اغلب به غلط "موزاییک" نامگذاری شده اند، برای تزئین سطوح ساختمان ها و اشیاء، عمدتا دیوارهای داخلی، کف و برای چشمه ها استفاده می شوند. امروزه نیز در معماری مدرن مراکش از کاشی های zellige در مبلمان و دکوراسیون داخلی استفاده می کنند.

چشمه ها و حوض آب ها

آب بخش مهمی از فرهنگ مراکش است. مخصوصا بعد از ورود اسلام به مراکش به دلیل وضو گرفتن مسلمانان و همچنین عقیده دارند که آب نماینده ی از بهشت بر روی زمین است.

مساجد

مساجد، مهم ترین سازه های مراکش هستند.در تمامی شهر و روستا های مراکش حداقل یک مسجد با یک مناره بلند پیدا خواهید کرد.

معماری مساجد مراکش

اجتناب کردن از تصاویر حیوانی و به جای آن استفاده از الگوها، طرح های هندسی و گلهای نقاشی بر اساس اعتقادات اسلامی که این نقوش در معماری مراکش به طور عمده بر روی سنگ، گچ و چوب حک شده است. با کاشی کاری های zellij  دردیوارها و حوضچه های سبز و سفید که به زیبایی تزئین شده و همچنین تزئین محراب مساجد با گچ و سنگ مرمر وجود دارند.

خانه های سنتی و کاخ ها در مراکش

معماری کاخ های سلطنتی، به جز در اندازه، زیاد متفاوت از خانه های تاریخی مراکش نیست. 

خانه های سنتی مراکش شامل پنج عنصر اصلی است: چوب سدر، کاشی موزائیک، گچ حک شده، سنگ مرمر و چشمه ای مرکزی. خانه های خصوصی اغلب در اطراف یک حیاط مرکزی یا دهلیزی که ممکن است یک چشمه یا درخت کوچک داشته باشند، طراحی شده و این طراحی معماری باعث می شود که خانه ها در طول آب و هوای گرم سرد شوند.
در خانه های خصوصی مراکشی حیاط اکثر خانه ها، حیاط مرکزی می باشد که برای حفظ حریم خصوصی خانواده است. بسیاری از خانه ها ممکن است با گچ کاری های بی نظیربه چشم بخورند. تمام اتاق ها به این حیاط باز می شوند و پنجره ها را فقط به سمت این فضای مرکزی اختصاص می دهند. حیاط ها اغلب با درختان نارنج یا لیمو و حوض آب تزئین شده است. 
بسیاری از ساختمان های قدیمی اخیرا در مراکش بازسازی شده اند و امروزه به عنوان هتل ها و رستوران های متعددی مورد استفاده قرار می گیرند.

مدرسه ها

مدرسه های مراکش بیشتر مکتب آموزه های دینی، مطالعات قانون، فلسفه و طالع بینی بوده اند. 
خوابگاه های بسیار کوچک و ساده ای دارند ولی سردرها باور نکردنی تزئین شده اند. در دیوار فضا ی داخلی مدرسه ها گچکاری های  زیبا و همچنین خوشنویسی های اسلامی و نقوش هندسی پیچیده به چشم میخورد. حیاط مرکزی وسیع و با شکوه تزئین شده  است.

شهر Fes

Fes یکی از قدیمی ترین شهرهای مراکش است که معماری آن توجه ویژه ای به محیط زیست دارد. این شهر بر روی رودخانه ها ساخته شده است، که امکان اتصال آسان به سیستم فاضلاب را فراهم می کند.وجود رودخانه  در Fes موجب گسترش بسیاری از فضاهای سبز در شهر و داخل خانه ها شده است. درختان زیبا مانند نارنج، لیمو، انگور، انواع توت ها وجود دارد. این علاوه بر طیف گسترده ای از رزها و گلهایی است که بوی معطر و طراوت را به ویژه در بهار عرضه می کنند.

مردم Fes از فراوانی چشمه های این شهر برای نصب چشمه های زیبا در وسط حیاط خود بهره مند می شوند. این چشمه ها نه تنها زیبایی خانه را به حداکثر می رساند، بلکه می تواند توسط کودکان برای شنا استفاده شوند. کف راهرو ها معمولا توسط Fassi zellij تزیین شده و سقف خانه ها نیز با چوب تزئین شده است. 
 برای ورود به شهر های مراکش دروازه های گسترده ای وجود دارد که اغلب با سنگ یا کاشی تزئین شده اند. هر یک از دروازه ها دارای یک نام است.

نگاهی بر معماری امروز مراکش

منبع:    www.journeybeyondtravel.com

         www.moroccotravelcompany.com