بیل مکانیکی چیست؟
بیل مکانیکی از ماشینهای سنگین عمرانی و مهندسی است که شامل بازوی مفصلی (دکل و استیک)، باکت و کابین گردان (فیرو) در قسمت بالا و زنجیر یا چرخ لاستیکی در زیر است. این ماشین ارتقاء یافته بیلهای بخار است. از قابلیتهای این ماشین میتوان به نصب چکش (پیکور) که بسیار پرکاربرد است و نصب مته، سنگ جت، قیچی فلزبر، چنگک، گراپ و دیگر ادوات اشاره کرد. نصب چکش هیدرولیکی یا پنوماتیک بجای باکت این دستگاه، این امکان را فراهم میکند که سطوح و حجمها سنگی یا بتنی را که بنا به دلایلی نمیتوان با مواد منفجره یا کمپرسور تخریب کند، بهوسیله مجموعه این دو وسیله (بیل و چکش) تخریب نمود. لازم است ذکر شود به دلیل حجم کم باکت و هزینههای بالای نگهداری، برای خاکهای نرم و با حجم زیاد لودر وسیله اقتصادیتر است، اما مورد اطمینان برای کارهای شهری نیست (به دلیل رانش ایجاد شده برای ساختمانهای اطراف)، که این موضوع باعث برتری بیل مکانیکی میشود.
موارد استفاده
بیل مکانیکی با توجه به تجهیزاتی که به آن اضافه می شوند کاربرد های متنوعی پیدا می کند از قبیل:
- حفر کانال، گودال، زیرسازی
- حمل مواد
- برش توسط ادوات هیدرولیکی
- تخریب
- گود برداری برای ساخت ساختمان
- خاک برداری
- تسطیح زمین
- معدنکاری
- لایروبی رودخانه
بیل مکانیکی جز ماشین آلات و تجهیزات سنگین است که دارای بازوی مفصلی، باکت و کابین چرخان (اتاقک) میشوند. محل کابین در بالای سر شاسی با چرخ لاستیکی یا چرخ زنجیری است.
انواع بیل مکانیکی از نظر چرخ:
انواع بیل مکانیکی عبارتند از: بیل مکانیکی چرخ زنجیری و بیل مکانیکی چرخ لاستیکی که هر کدام متناسب با نوع محل کاربرد مورد استفاده قرار میگیرد مانند محیطهای کوهستانی، شهری، بیابانی و …
پیشنهاد ویژه: خاکبرداری و گودبرداری، صفر تا صد اصول و اجرا و هزینهها
بیل مکانیکی چرخ لاستیکی
این نوع دستگاه مهندسی به طور گسترده در مهندسی جاده از جمله ساخت و ساز جاده، ساخت وساز مسکن وشهر سازی، تخمگذاری لوله و جاده و تعمیر پروژه استفاده میشود. سرعت حرکت چرخ لاستیکی در مقایسه با چرخ زنجیری بیشتر است و شامل ویژگی های زیر:
- از نوع زنجیری گرانتر است.
- سرعت حرکت آنها با توجه به قدرت موتورشان محدود بوده و در حدود ۱۰ تا ۱۲٫۵ کیلومتر در ساعت است. در انواع جدید آنها نیز به ۴۰ کیلومتر در ساعت نیز میرسد.
بیل مکانیکی زنجیری
یک وسیله نقلیه طراحی شده برای حفاری و حرکت اجسام بزرگ است. به همین دلیل به طور گسترده در کار ساخت و ساز مانند حفر تراشهها، سوراخها، ساختمانها مورد استفاده قرار میگیرد.
بلند کردن و گرفتن اجسام، حرکت خاک، تخریب، لایروبی، برش دادن زمین و اجسام، خرد کردن و.. از دیگر مواری است که همواره به بیل مکانیکی زنجیری نیاز است.
شاسی چرخ زنجیری قابلیت تحرک بسیار خوبی در محل خاک برداری ایجاد میکند چرا که به دلیل سطح وسیع چرخ ها فشار کمی بر روی خاک ایجاد میکند که امکان کار بر روی خاکهای سست را فراهم میکند.
- به سبب زیاد بودن سطح اتکای زنجیر با زمین به راحتی میتواند در زمینهای سست استقرار یافته و کار انجام دهد به همین جهت برای کار در زمینهای نرم که ظرفیت بارگذاری آنها از ۰٫۴۳ تا ۰٫۸۲ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع است ساخته میشود.
- دنده هایی که روی زنجیر آنها پیش بینی شده سطح زمینهای سنگی را شیار داده و استقرار و ثبات ماشین را برای انجام عملیات سخت سنگبرداری ممکن میسازد.
- در راه های با شیب زیاد (حدودا ۴۰ درصد) نیز قادر به حرکت میباشند.
- در مقایسه با انواع دیگر عملیات های خاکی با ثبات ترین و صلب ترین آنهاست.
- سرعت حرکت آنها کم و در حدود 5 تا 7/5 کیلومتر در ساعت میباشد.
- برای انتقال آنها به کارگاه باید از تریلر استفاده نمود.
- در غالب عملیات خاکی به صرفه تر و سریعتر از انواع دیگر است.
بیل مکانیکی کششی (دراگلاین)
بیل مکانیکی (دراگلاین) از یک اتاقک فرمان، جرثقیل، جام بیل کششی و کابلهای لازم جهت کنترل قسمتهای مختلف تشکیل شده است.
حفاری با دراگلاین در سطوح بالاتر از سطح اتکاء ماشین تا سطوح خیلی پایینتر از سطح اتکاء ماشین و زمینهای نرم تا زمینهای متوسط سخت امکانپذیر میباشد.
ازمهمترین موارد برتری دراگلاین نسبت به سایر ماشین آلات میتوان به بازوی طویل آن برای حفاری و تخلیه اشاره کرد.حفاری از طریق کشیدن جام بر روی مواد حفاری است.
کج بیل (backhoe)
دستگاهی متشکل از یک جام که به سمت دستگاه بوده و قابلیت حفاری در سطوح بالاتر و پایین تر از سطح اتکا را دارد. برای حفاری گودالها، زیر زمین بناها، کانال، بارگیری ماشین آلات حمل و …. استفاده می شود. عوامل موثر بر کار دستگاه مشابه بیلها است.
کلامشل (چنگک مکانیکی)
دستگاهی متشکل از یک جام دو یا چند تکه که به صورت عمودی از بوم دستگاه آویزان بوده و برای حفاری به صورت عمودی در خاکهای نرم و حفاری در داخل آب از آن استفاده می شود. حفاری با باز شدن جام و پرتاب به سمت پایین انجام شده و بعد از حفاری جام بسته شده و به سمت بالا کشیده شده و بعد از دوران در محل مورد نظر با باز شدن جام تخلیه می شود. علاوه بر حفاری، برای لایروبی و بارگیری و تخلیه کشتی ها از مواد معدنی و غلات نیز استفاده می شود. می تواند عمق های زیاد را حفاری نماید. محدودیت آن عدم توانایی حفاری خاکهای سخت و امکان حفاری فقط در یک جهت می باشد. نوع هیدرولیکی آن نیز موجود است.
دستگاه حفاری کانال (trencher)
می تواند کانالهای با عرض کم و دیواره عمودی را برای تاسیسات زیر زمینی حفاری کنند. در انواع مختلف زنجیری، نردبانی و چرخی وجود دارند. نوع زنجیری قابلیت حفاری کانالهای با دیواره عمودی تا عمق حدود 3 متر و عرض از 35 تا 90 سانتیمتر را دارد. نوع نردبانی بزرگتر بوده و قابلیت حفاری کانالهای تا عمق 7.5 متر و عرض 3.1 متر را دارد. نوع چرخی شامل یک چرخ دوار حاوی یک باکت استفاده می کنند و کانالهای با عرض تا 1.5متر و عمق تا 2.7 متر را حفاری می کند. مزیت کانال کن ها نسبت به کج بیل حفاری پیوسته آنها می باشد. در هر نوع خاکی قابلیت حفاری وجود دارد. سرعت حفاری کانال به عرض و عمق کانال، توان دستگاه و نوع خاک بستگی دارد.
انواع بیل مکانیکی از لحاظ حفاری
بیل جام جلو (front shovel)
بیل جام جلو برای حفاریهای بالای سطح زمین و بارگیری کامیونها مورد استفاده قرار میگیرد. بیلهای جام جلو برای حفاری سخت در بالای سطح ماشین میباشند؛ که قادر هستند فشار قابل توجهی به جام خود اعمال کنند، اما مصالحی که حفاری میشوند باید در حالت قرضه عمودی باشند. به عبارت دیگر به صورت عمودی به سطح زمین قرار بگیرند. بازو و جام حدوداً یک سوم وزن کل ماشین را دارند. بنا براین با در نظر گرفتن وزن مصالح در جام، این ماشینها به نحوی طراحی می شوندکه تعادل خود را حفظ کنند. معمولاً این ماشینها دارای چرخ زنجیری میباشند و سرعت آنها بسیار کم است.
کج بیل
همانگونه که ذکر شد این نوع بیل از مشخصاتی متفاوت به بیل جام جلو برخوردار است.
برنامهریزی کار با بیل مکانیکی
برای کار با بیل مکانیکی انتخاب اندازه صحیح ماشین و بیل اهمیت زیادی دارد و نوع خاک و شرایط کارگاه موارد تعیین کنندهای هستند.
علاوه بر این موارد دیگری را باید در نظر گرفت که برخی از آنها عبارتند از:
- زاویه گردش
- زهکشی
- دسترسی به محل کار
- شرایط سطح کار
- جهبه حفاری
تولیدکنندگان عمده بیل مکانیکی
- دلتا راه ماشین
- ولوو
- ZOOMLION
- شرکت بابکت
- Bucyrus International
- Case CE
- کاترپیلار
- سیاناچ
- دوسان گروپ (formerly دوو Heavy Industries & Machinery – including Solar brand)
- ENMTP
- هیتاچی کنکی
- Hydrema
- صنایع سنگین هیوندای
- جان دیر
- J. C. Bamford(JCB)
- کوماتسو
- LBX (Link-Belt) Excavators
- تیسنکروپ
- Kobelco
- کابوتا
- لیبهر
- LiuGong
- L&T
- صنایع سنگین میتسوبیشی
- New Holland
- Orenstein & Koppel (O&K)
- Poclain
- سامسونگ
- سندویک
- Sany
- ST Kinetics
- تیرکس
- Volvo Construction Equipment
- Wacker Neuson
- XCMG
- Yanmar